Kalb-i Kül Nedir?

Kalb-i kül, yaygın olarak kullanılan bir söz sanatıdır. Kelime Arapça kökenli olmasının yanında kalb-i kül de daha çok Arap edebiyatında kullanılmıştır. Sonrasında ise divan edebiyatında da bu söz sanatının örneklerine rastlanır. Kalb-i kül, Arap harflerine göre kelimedeki bazı harflerin yerini değiştirerek yeni bir anlamlı kelime oluşturulma sanatıdır. Bu sanatın cinas sanatının da bir çeşidi olduğunu söyleyebiliriz. Tecnis-i kalb, cinas-ı kalb ya da maklûb terimlerinin de alb-i kül anlamına geldiği görülür. Farklı kaynaklarda bu isimler kullanılabilir.

Kalb Sanatı Örnekleri

Kalb-i kül, dizenin içinde, tersinden okunduğunda da anlamlı olan kelimenin bulunduğu bir söz sanatı çeşididir. Bu sanatın aks-i müfred ya da kalb-i muntazam olarak da ifade edildiğine şahit olabilirsiniz. Arap, Fars ve Divan edebiyatında çok sayıda kalb sanatı örneğine rastlarsınız. Bu kapsamda aşağıdaki örneği inceleyebilirsiniz.

"Önüne ebr-i siyah çekerek

Etti pinhân-ı KELEF, bedr-i FELEK"

Yukarıdaki dizelerde "kelef" ve "felek" kelimeleri dikkat çeker. İki kelime tersten okunduğunda da bir anlamı vardır. Kullanılan kalb-i kül sanatı, şiirin anlamını ve okunma kabiliyetini güçlendirmiştir.

Divan edebiyatı alanında küçük bir inceleme yaptığınızda dahi kalb-i kül sanatı ile ilgili çok sayıda örnekle karşılaşabilirsiniz. Bu sanat, dizenin ifade ettiği anlamı güçlendirdiği gibi şairin kabiliyetini de ortaya koymaktadır.