Paranın öldürdüğü ruh, kılıcın öldürdüğü bedenden fazladır. walter scott
İbrahim Çelikli.
İbrahim Çelikli.

Tırtar / Tandır

Yorum

Tırtar / Tandır

( 9 kişi )

7

Yorum

11

Beğeni

5,0

Puan

2471

Okunma

Tırtar / Tandır

Tırtar / Tandır


“iş bilen” oğlan evinden biri taradından
elinde bir iple kapı çalınır,
“-ünnen bakayın hunu..”
..
“-uzat baka(yı)n barna(ğı)nı”
titiz bir ustalıkla ip düğümlenerek ölçü alınır
kız anasının arkasında saklanır..
sağ başparmak ısırılır..

evin diğer yetişkin kızı ondan fazla evmekte
ablasını kıskanır,
onun da gelmemiştir sırası
“hadi ağası neyise de,
öğünde taha abası
var” denilerek ötelenmekten korkmaktadır..

düğünden önce pazara urba alımına gidilir
bu kez de kız tarafından bir “abıla” iş-bilir
bu “her şeyi bilen gadın”da bir afra-tafra
bin kere pişman edilmiş,
“bi(r) taha mı bi(r) taha asla mı asla
kimsenin bi(r) işine garışmaycan
candan ileri garışırsam n’olayın
hurdan gakıp da
huraya oturmak nasip olmasın” diye
yemin billah etse de
oğlan anası gene izbar eder
“-aşgolsun gellaba
hurda birbirmiziz
biz elmiyiz
“yemin para”nı ben da(ğı)dacan” diye ikna edilir..
o gene edeceğini bilir..
“siz bilmezsiniz”
“ilazım olur”
“bişi biliyoz da deyoz”
“elinizin hamırıynan
erkeğ işine garışman bakayın”..

göz kırpıp kollayacağını ifade eder
“bu garıların bilce(ği) iş uza(ğa) gedin”
diye duruma el konulur..
“bili(r)-bilmez herkeş garışmasın” diye
etrafa hava atılır
“demir tavında döğülü(r)”
...
“harman yelinen, düğün elinen”
..
“ömürde bi tefa olcak bişey”
..
“daş yerinde ağırdır
sen sakalını yerine go
get hurdan sen kendi işne bak
garışma bizim işimize”
..
“mermer daşdan, varlığı iki başdan”
kendi kendine tekerlemeler icad eder
yerli-yersiz yineler

o kendine bir şey almasa da
“vallaha, billaha olmaz aba
ele-ğüne garşı va!
vallaha billaha yüzüne bakman
elde adet de, biz de bedihat mı"
..
"-netceniz ay bacım
durun bakalım bi!
taha sizin turpun böyüğü he(y)bede
hinci alemi yok, biz bunun uçun mu çabalayoz
valla nüzum deği(l) gardaşım
ne gere(ği) var bizim gız” diye
kız anasının gayreti ile ona da bir “fisdannık” ısmarlanır..

akla gelmedik gelir,
kurulan hülyalar geride kalır,
"aman be! o da n’olcağmış denilir
bir sandık dolusu
bol keseden öte-beri alınır

bilmen kaş tene gremse,
kaş tene de beşibiyerde
bozdurulduğundan
ya da dört güçcük gafalı
bi dene de böyük gafalı
alınacağından bahsedilir
herkes bilir,
herkes işin içindedir..

düğüne bir hafta kala birikiverir
konu-komşu, hısım-akraba
düğün ekmeği edilir
yakın bir tandırda
saman alevini çokarmakta biri
sacın arkasını kül çamuruna beler
bir diğeri


un elekle çuvaldan alınıp elenir
yumuşak düşşün diye biraz da arpa unu
kepekten ayrılan una tuz eklenir
yoğruldukça biraz daha su
cıvıklaştıkça un serpilir
üstü örtülüp, olması bekletilir

iteğiler açılır,
hamur tirkisi üstünde tahta
esıranla kesilip beze edilir hamur
ufra serpilir tahtaya,
bir hapaz un da tahta üstündeki bezeye
başlanır oklavalanmaya
sonra biraz daha ufra ekelenerek
oklava, ufra
oklava, oklava
hamur açıldıkça
her oklavalandıkça hafifçe dönürülerek
alta ufra, üste ufra

bir fiske daha ufra
açılan beze üstüne konulur
sıvaşmasın diye oklavaya hamur açıldıkça;
tahta üzerinde döndürülür
yuvarlaklığı sağlanır
incecik açılan hamur
arkasını gösterecek kadar inceltilir..
oklavada terazilenerek götürülür
sac üzerine serilir..

saca serilerek hafifçe göynütülür
nemli, burcu –burcu iştah açıcı
ortalığı bir ekmek kokusu bürür..
pişirici ekmek şişindeki ekmeği
şöyle bir çevirir
tandır içini gösterir,
göynüktürülür.
ekmek pembeleşir...
sini üstündekilere eklenir..

oklavayla hamur açar iki kişi
tandırdaki sacta pişiren biri pişirici
önce birinin açtığını oklavadan boşaltır
sonra diğerini
tandır dolusu saman közü
arada bir deşelenir
arada bir kes serpilir
aleve har,
ateşe can
saca tav verilir..
şişle tandıra sürülür yufka
ekmek tandır sıcağında demlenir
tirkiler dolusu hamur
direkler boyunca (yufka) ekmek olur

hamur bitimine doğru
bazlama , gaba ekmek
yumurtalı börek,
yağlı katmer
pekmez peynir katık olur.

yarıya kadar boşaltılır oklava
yumurta kırılıp katlanır açılmış hamur,
“ısmanak, ilabada, karavık, kabak
kıyılıp kavrulmuş soğan üstüne
acı biber serpiştirilir ki
gel de bu sac böreğini
iki elle yeme!

ev sahibi; “-“tıngır elek-tıngır saç
elim hamır gaınım aç”
hadin buyrun sovumadan, datlıdan da banalım
ala-ıscak gaba ekmek, gatmer yağladım”
oradaki herkes bir yandan atıştırır,
"buyur aba obal da boynuna sen de buyur!"
yoldan geçenler bile yumulur

“-nasip meselesi bu, hayır olur hayır”
bir yandan etraf süpürülür
bir yandan da ev elden geçirilir
bir yandan ekmek soğutulur
bir yandan toparlanır etraf, tandır
tandır ateşinde
patetes-soğan közlenir
ıbrık-güğüm ısıtırlır yüneceklere
ne var ne yoksa yunur






DİPNOT
urba: çeyiz, düğün giysileri ve hediyelikler
bol keseden: fiyatını, çekilecek ödeme sıkıntısını bir yana bırakarak alış-veriş yapmak
öteberi: önemsiz şeyler
öteberi;önemsiz şeyler demek olsada amaç onları almaktır, önemlidir.. her zaman alınmayacak leyler kastedilmektedir..
kafalı: Ata / Cumhuriyet altını büyüğü (7.25) küçüğü 3,75)gramdır
tandır: yufka ekmek yapılan yer
hamurun olması : çörek yapılacaksa hamura mayalı hamur (önceki hamur) katılarak mayalanmaya bırakılırak kabarması sağlanır, yufka ekmek yapılacaksa mayalanması(olması) beklenir.
esıran: hamur keskisi, spatul, ıskarpile
beze / bezele : hamur topağı
ufra/uğra: (iri kepekli un olarak bugün kullanılan razmol)hamurun tahta veya oklavaya yapışmaması için serpilen un
sıvaşmak: bulaşmak, yapışmak
deşmek : eşmek, içini dışına çıkarmak,
deşelemek : eşelemek
tirki: geniş-çukur bakır ya da tahta hamur teknesi
bazlama: gözleme
kaba ekmek: sıcakken yağ sürümek için kalınca açılan yufka
katmer: çekilmiş haşhaşla kalınca genellikle iki bezeleden arasına, ufra serpilerek, yağ, haşhaş ezmesi katılarak kat-kat açılan hamur sacda pişirildikten sonra sıcakken haşhaş yağıyla yağlanır
yünecek: yıkanacak, (çamaşır), bazen de kap-kacak

Paylaş:
(c) Bu şiirin her türlü telif hakkı şairin kendisine ve/veya temsilcilerine aittir. Şiirlerin izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur.
Şiiri Değerlendirin
 

Topluluk Puanları (9)

5.0

100% (9)

Tırtar / tandır Şiirine Yorum Yap
Okuduğunuz Tırtar / tandır şiir ile ilgili düşüncelerinizi diğer okuyucular ile paylaşmak ister misiniz?
Tırtar / Tandır şiirine yorum yapabilmek için üye olmalısınız.

Üyelik Girişi Yap Üye Ol
Yorumlar
Ke
Kegan, @kegan
20.1.2017 01:17:00
Hey gidi günler, çocukluğumuza gittik be bir an. Sağ olun şairim, canlı tasvirlerinle hakkat gittik yav. Gözüm evraaç (evirgeç)ı aradı ama bulamadı. Ben fazla söz bilmem ama bir zaman konuyla ilgili şöyle bir dörtlük söylemiştim. Bil vesile selam ve saygılar..
Istırap Yumruğu
Istırap yumruğudur hamur gibi yoğuran
Sonra oklavalarla mütemadi dövülen
Bu yetmiyormuş gibi kızgın saca konulan
Hep benim ben ocakta hamken pişen ve yanan

03.12.1982


Kegan tarafından 1/20/2017 1:11:44 AM zamanında düzenlenmiştir.
serdar san
serdar san, @serdarsan
21.11.2015 11:36:18
tebrikler üstadım....
mehmetmacit
mehmetmacit, @mehmetmacit
20.11.2015 09:27:27
5 puan verdi
Anadolu düğünlerinde hemen herkes birbirine yardımcı olur, şimdilerde düğünlere seyir için gidiliyor.
kokusu buralara kadar geldi tandır ekmeğinin.
kaleminiz daim olsun İbrahim Bey
Işık  Mehmetali
Işık Mehmetali, @isikmehmetali
19.11.2015 19:01:54
5 puan verdi
Bizim adetlerimizle tıpa tıp aynı, iple parmak ölçüsü bir hafta kala kız tarafından yenge denilen bayan eşliğinde düğün alış verişi ve sonuç ne alınırsa alınsın yengenin memnuniyetsizliği diz boyu daha sonra yufka yapımı ve düğün günü kocaman kazanlarla pilav pişirilmesi ve kocaman çadır kurulması.........
Kalemin susmasın, ilhamın bol olsun
_______________________________________Selamlar
VAZO
VAZO, @vazo
19.11.2015 18:24:46
5 puan verdi
düğüne bir hafta kala birikiverir
konu-komşu, hısım-akraba
düğün ekmeği edilir
yakın bir tandırda
saman alevini çokarmakta biri
sacın arkasını kül çamuruna beler
bir diğeri

Eskiden eş seçimini büyükler yaparmış, büyükler ne derse onların dediği olurmuş.
Birlikte düğün alışverişine gidilmiş.ekmekler pişirilmiş sanki kokusu geldi buram buram.
Offff eskiden anneannem ve annem de yapardı taş fırında ve saçta ekmekler biz küçükken
nasıl yerdik onları. Yufka ekmeğinin benzeri lavaş ekmektir.Ekmeğin Türk mutfağında önemi
büyüktür. Toplumun temel besin maddesidir. Ekmeğin türü ne olursa olsun öncelikle günlük
ekmeğin nasıl karşılanacağı düşünülür. Öyle ki para kazanmanın, çalışmanın karşılığı “ekmek
parası” olarak ifade edilir. Bu da ekmeğin, günlük hayatta ne denli önemli olduğudur.Bazlama
Anadolu’da yaygın olarak yapılır. Daire şeklinde 20-25 cm kadar çaplı, 1 cm kadar kalınlıkta açılan
hamurlar sac veya tandırda pişirilir.Anadolu’da yaygın olarak yapılan yufka ise geleneksel Türk
mutfağının önemli ekmeklerindendir. Türkmen dilinde yufka her şeyin incesi demektir.
Yufka'ya bazı yörelerde şebit-sepit-Şipit denilir,bizim yöremizde şipit'dir. Mayasız olarak yoğrulan
hamur bezelere ayrılır. Bezeler oklava ile 1-2 mm kalınlıkta, 50-100 cm çapında daire şeklinde açılıp,
kızgın sac üzerinde pişirilir.Bu yeni nesil bilmiyor artık,günümüzde, eskiden yapılan lezzetli ekmekleri
bulmak zordur. Köylerde bulunabilir belki; ama şehirlerde evinde ekmek yapanlar azınlıkta, belki de
hiç yoktur.Kuzu kol tandırını ise düdüklü tencere de yapmaktayız artık.:)))Yöresel şivenizle emek
verilmiş şiirinize tebrikler üstad.Saygıyla.
Recep Şahbaz
Recep Şahbaz, @recepsahbaz
19.11.2015 14:18:08
5 puan verdi

SN Hocam gönülden kutlarım yöresel anlatım zevkle okunuyor sevgi ve saygılarımla
Celil ÇINKIR
Celil ÇINKIR, @celilcinkir
19.11.2015 10:35:17
5 puan verdi
Köyümü buluyom bu sayfada
Gendimi buluyom daha doorusu
Düğün ekmaandan önce Galın Ekmaa (n harfi genizden çıkmalı söylerken) olur bizde
Galın ne demek onu annadiyim önce
Gız isteme faslından sonra şayet gız evinin göönü varısa ve bunu da düürcülere demişlerse
Oğlan evinden gız tarafına hitaben "hısım galını da kesek gurtulak" deller
Galın bir nevi başlık parasıdır
Şööle ki
Gız evi oğlan evine ya aşşadakıı mı bir liste verir
4 kat yatak
5 tane eriş çuval
5 tane hör çuval
6 tane çul
1 maasere gazanı
2 gulplu gazan
1 bakır ileğen
vs.

Ya da bu listenin dutarını hesap edeller
üç aşşağa beş yokarı
Oğlan evi bu galın listesinin parasını gız evine verir
Gız evi de bu listedeki çeyizi hazırlar
iste bu galın işi hallolduğunda yani bir nevi çeyiz hazırlandığında
oğlan ve gız tarafı gız evinde toplanıllar ve burada bir yemek yenir
Bu yemekte yenilecek ekmeğe galın ekmee deller
Ya da bu ekmek veya yemek gızın verilmesi anında da verilebilir.

Bu adet günümüzde batal oldu

Selam ediyorum hocam



© 2025 Copyright Edebiyat Defteri
Edebiyatdefteri.com, 2016. Bu sayfada yer alan bilgilerin her hakkı, aksi ayrıca belirtilmediği sürece Edebiyatdefteri.com'a aittir. Sitemizde yer alan şiir ve yazıların telif hakları şair ve yazarların kendilerine veya yetki verdikleri kişilere aittir. Sitemiz hiç bir şekilde kâr amacı gütmemektedir ve sitemizde yer alan tüm materyaller yalnızca bilgilendirme ve eğitim amacıyla sunulmaktadır.

Sitemizde yer alan şiirler, öyküler ve diğer eserlerin telif hakları yazarların kendilerine veya yetki verdikleri kişilere aittir. Eserlerin izin alınmadan kopyalanması ve kullanılması 5846 sayılı Fikir ve Sanat Eserleri Yasasına göre suçtur. Ayrıca sitemiz Telif Hakları kanuna göre korunmaktadır. Herhangi bir özelliğinin kısmende olsa kullanılması ya da kopyalanması suçtur.
ÜYELİK GİRİŞİ

ÜYELİK GİRİŞİ

KAYIT OL