Varolun sayın Oflu ağabey ben cevabımı aldım
Muallim hocama da sormuştum bu Züleyha meselesini
Züleyha nefsi tanımlar bu ocakta evlat deyip uzun uzun anlatmıştı ve sonunda sen gömleğini sakın ola önden yırttırma hayat yolunda tevbesiz Züleyhalar çıkacak seninde karşına diye bitirmişti
Gömleğini arkadan yırttırana ve
Geylani kokulu her Ocağa selam ola
Ve bize ışık tutuna,
(kalemi neden bu kadar sert tuttuğunu anlayamasam da)
Eyvallah Oflu ağabey

Yusuf (as) ve Züleyhâ meselesi K.Kerim’de zikredilen, ibret alınması, ders çıkarılması gereken bir kıssadır. Sonuç itibarıyla tövbesi kabul edilmiş, Rabb’in affına mazhar olmuş, Yusuf (as) a eş olmuş biridir Züleyhâ…
Buradaki hikmeti, inceliği,imtihanı neden ve niçin bahsinde sorgulamak elbette bize ( hiç kimseye) düşmez.

Daha önce de size benzer itirazlar ve anlaşılamama konuları bahse konu olduğu için bir açıklama yapma gereği sanırım gerekli.

Öncelikle, bu konuyu irdelememiz ve üzerine basa basa gündemde tutmamızın sebebi belirli bir zamandan beri özellikle evli hanımlardan bazılarının:
“ Evli insan başkasına aşık olabilir mi? “
“Mâdem ki aşk insanın elinde olmayan bir duygudur o hâlde evli iken yaşanan aşk suç mudur? “
“ Ne yapayım gönlüm kaydı “
….
Gibi zırvalıklara delil ve örnek gösterilmesindendir! ( İnkısar 1 ve İnkısar 2 de olduğu gibi)

Sanki, ellerinde af olmaya ömürleri ve vakitleri olacağına dair garanti varmış gibi bu tür bozulmuşluğa değinmektir amacımız…

Yusuf (as) ve Züleyhâ kıssasına nereden bakıldığı, nasıl bakıldığı çok önemlidir.

İmtihan etmek, affetmek, test etmek, gibi konular Rabbe ait bir konu şüphesiz.
Yusuf (as) Rabb’in korumasında olan bir Peygamber.
Züleyhâ, evli ve eşine sadâkat göstermesi gereken bir kadın.
Potifar, evli ve eşinden sadâkat bekleyen saygın, yetkili bir koca.

Şimdi şu soruları sormamız lazım kendimize:
Züleyhâ, gönlüne düşen aşkı ( kendine göre) aşk olarak içinde mi yaşamaya çalıştı yoksa kapıları kapattırarak işin boyutunu yatağa mı çekmek istedi?

Züleyhâ, istediği olmayınca kendini temize çıkarmak için iftira atarken Yusuf (as) peygamber olduğunu, Allah’ın (cc) korumasında olduğunu ve bu olayın bir imtihan olduğunu biliyor muydu?

Nasıl bir aşktır ki, amacına ulaşamadığında (yatak faslı gerçekleşmedi diye) zindana attırmayı göze alıp, kocasının onu öldürebileceğini bildiği hâlde geri adım attırmıyor ve ölüme terk ediyor?

Ya Yusuf ( as) peygamber olmayıp öldürülseydi ne diyecekti?
Hangi eş bu ihaneti hak ediyor?
Hangi evli kadın için bu ihanet meşru sayılabilir?

Ne cevap verebiliriz acaba?

Ve örnek alınan kıssanın bu kısmına, örnek alanlar ne diyecek?
Ben iyi diyemem!
Ve söylememeye de devam edeceğim…

Teveccüh buyurmuşsunuz.İnceliğiniz için müteşekkirim. Eksik olmayın .Tam tersi dilbilgisi kurallarını en çok ihlal edenlerden biriyim. Hele ki bugün bu yazıyı laptop elime geçer geçmez, zaten gecikmiş olmanın hızıyla yazdım :) affınıza sığınıyorum.

Keşke katılmadığınız noktaları belirtmiş olsaydınız. Belki bir orta yol bulabilirdik kim bilir ? Anlayışınız ve asil tutumunuz karşısında saygıyla eğiliyorum. Şiirle nice güzelliklere. Esenliklerle.

Öncelikle saygıdeğer hocalarıma saygı yüklü selamlarımla merhaba demek isterim.Sonrasında cevabımın gecikmesine kaynaklık eden bilgisayar yokluğu ve cepten yazamamış olmamın verdiği acizlikle aflarını dilerim.

Bir Dünyevi Rumuzlu Saygıdeğer Hocam yöneltmiş olduğunuz sorularınıza bilgim ve şiirden anladığım kadarıyla cevap vereyim efendim.

1- Yorumumda gecen " Nitelikli Okur " Sıfat tamlamasından halka hitap etmediği anlamını çıkardığınızı ifade etmişsiniz ilk önce.

Efendim, kesinlikle kastım bu değildi. Nasıl ki şiir yazmak bir ustalık işi ise okumak da aynı derecede ustalığa bağlıdır buna inanırım. Bir kelimenin düz konuşur gibi, güncel anlamından ötesine geçemeyen , benzetmeleri, teşbihleri ne amaçla kullanıldığını çözemeyen, ruhunun sınırlarını sadece gördüğü ve okuduğuyla belirleyen , şiirde lirizm gibi bir olgunun da varlığını kabullenemeyen niteliksiz okurlara gönderme yapmıştım oysa.

Nitelikli şiir bana göre, okuyucu sayısına göre kendini çoğaltan şiirdir.Herkesin anladığı aynı anlamdan öte, kendi duyuş ve algı durumuna, eğitim kalitesine göre, şiir bilgisine göre anlam çıkartabileceği düzeyde olan şiirdir. Şair yıldızlar göz kırpıyor der ...biri gecenin güzelliğini anlar , diğeri karanlığına teselliyi, kimi bir dostu anlar ... Yani demem o ki , anlam genişliğini en fazla sağlayan kelime ve kelime guruplarından oluşmuş şiir bence nitelikli şiirdir.Nitelikli bir şiiride ancak kelimelerin gücünü, şiiri meydana getiren unsurları ve dilin yapısına hakim olanlar anlayabilir demek istedim.


Vermiş olduğunuz üstada ilişkin dize örneğinde soyut - somut arayışına geçmişsiniz.Ve kalıcılığını bu girizgahta bulunan somut " sakarya " nehrinin ifadesine ve akmak fiiline bağlamışsınız. Sadece bu mudur yanı bir şiiri şiir yapan asal unsur. Haksızlık olmuyor mu tekniğe, haksızlık olmuyor mu burada ki imgesel kurulumun gerçekliğe, sese, ahenge ve somuttan soyuta geçişe en iyi örnek olan yapılan teşbihe... Hem burada salt bir somutluk yok.Somutluktan soyutluğa geçişli anlatım var.


Hangi şairimizdi hatırlıyorum, masayı anlatmak için masa kelimesi kullanılmaz demiştir. Eğer ki şiirde bir şeyi anlatmak yönünü çevirdiğimiz özü kullanır isek şiirin bir anlamı olmaz ki... yani şiiriyet değeri olmaz.Şiiri anlamanın yolu duyumsamaktan geçer en çok.Duyumsatmaktan.... Duyuş, hissettiriş... Bakıyorsunuz hiç alakasız kelimelerin bir araya gelişinden oluşturulan ortak anlam şiirin ana temine hizmet edebiliyor. Bence kelimelere fazla takılmamak lazım.Yani onların birlikte, ses ve dille , uslupla kullanılmasından doğacak olan anlama odaklanmalıyız.

Demişsiniz ki yine halk bu şiiri okurken Züleyha' yı mı arasın ?

Şiirde geçen Yusuf kelimesini görmediniz sanırım.Bilinçli, nitelikli bir okur olmak gerekmez bunu anlamak için. Sayın hocam daha nasıl kapı aralasın ki anlama. Burada okura gereken yardımı yapmış zaten.


Kesinlikle her okul kitabına girebilecek düzeyde net, örnek bir şiirdi okuduğumuz. Soyut ve somut kavramlarından ibaret olarak göremeyiz şiiri. Ne tam soyuttur, ne de tam somut. Şairler öznel tutumları gereği sadece birine ağırlık verebilirler.

Bana göre doğru olan nedir derseniz, bence her ikisini de aynı derecede kullanmaktır.Birini anlatmak için diğerini usta benzetmelerle kullanabilme sanatıdır.Asla ama asla anlatılmak istenilenin al parmağım kör gözüne gözüne diyerek anlatmak değildir. Bu hem şiirden beklenen o gizemli duyuşu, merakı, hayal gücünün zenginliğini kısırlaştırabileceği gibi tek tip bir bakışı da beraberinde getirir.Şiir için en büyük tehlike budur. Hayal gücünün, çağrışımın eksikliği tek tip anlatımı getirir. Böylesi bir tutumda şiirde gelişime kapalılığı mecbur kılar.Bunu da hiçbirimiz istemeyiz değil mi.

Umarım meramımı anlatabilmişimdir. Sayın Oflu Hocamı bu değeri eserinden dolayı tekrar kutlarken, değerli eleştirinizle yapmış olduğunuz açılım içinde ayrıca size teşekkür ederim.Nice şiir konuşmalarında buluşmak üzere.


Selam ve saygılarımla.

Taşlayın elbette...
Sadece, taşlayacağınız ağaçlardan dökülenlerin meyve mi, zakkum mu olduğuna, eğer meyve ise; ham mı olgun mu olduğuna dikkat edin.

Dikkat edin ki; attığınız taş dökülen mahsule değsin!

Ve öyle taş atın ki; boş teneke sesinin notaları arasında kaybolmasın!

Öyle ya; " konservatuar vardı da biz mi nota öğrenmedik " diyenler / diyecekler hiç de az değil çevremizde...

Eyvallah!

Ekrem bey,

Sanırım bir anlayış farkımız var. Siz bu şiirden Züleyhâ’yı öne çıkarmak, ya da öne çıkmasını istiyorsunuz tıpkı Sakarya Destanında Sakarya’yı öne çıkarmak gibi. Oysa Ana tema ve benim derdim Züleyhâ değil yaptıkları ve onun örnek gösterilmesidir.

Bir diğer husus, şiiri düz mantıkla anlamaya çalışırsanız; edebî sanatları ve söz ustalığını ciddiye almamış olursunuz. Eğer İsim çok önemli olsaydı Başta Nurullah Genç’in “ Yağmur ” , Cemal Safi’nin bana göre en güzel şiiri olan “ tek Hece “ yi çöpe atmak gerekir.
Bakın bakalım; “ Yağmur “ kaç mısra ve kaç defa Peygamber Efendimiz’in adı geçmiş? “Tek Hece “ kaç mısra ve kaç yerde “aşk “ geçmiş?

Siz, soyut, somut kavramlarına takılıp onlar hakkında ders çalıştınız ama esası unuttunuz. Bence biraz şiir çeşitleri ve şiirde nelerin o şiiri daha kaliteli yaptığı/ yapacağı konusunda ders çalışın :))

Sakarya Destanı ( türküsü) ile bu şiiri gerek muhteva, gerek mesaj gerekse biçim anlamında hangi kıstaslara göre soyut ve somut özellikleri ile kıyasladınız tam anlayabilmiş değilim Ekrem Bey.
Belki, “kaldırımlar “ deseydiniz bir nebze daha anlaşılabilir ve akıl yürütülebilir olabilirdi.

Üstadın “ Sakarya Destanı “ ( Türküsü ) şiiri “içerik ve üslûp örtüşmesi “ anlamında M.Akif’in “ Bülbül “ şiiri:

“Öz yurdunda garipsin, öz vataninda parya!” (Necip Fazıl/ Sakarya Türküsü)
“Bugün bir hânümânsiz serseriyim öz diyârimda!” (M.Akif/ Bülbül)

“Sakarya, saf çocugu, masum Anadolu'nun,” (Necip Fazıl/ Sakarya Türküsü)
“Ne husrandir ki: Sark'in ben vefasiz, kansiz evlâdi,” (M.Akif/ Bülbül)

“Mermerlerin nabzinda hâlâ çarpar mi tekbir?
Bulur mu deli rüzgâr o sedayi: Allah bir!” (Necip Fazıl/ Sakarya Türküsü)

“Ne zillettir ki: Nâkûs inlesin beyninde Osman'in;
Ezan sussun, fezalardan silinsin yâdi Mevlâ'nin!” (M.Akif/ Bülbül)
…….

ve Ziya Paşa’nın Terkib-i Bend’i ile daha uymludur diye düşünüyorum:

“Kafdagi'ni assalar, belki çeker de bir kil!
Bu ifritten suâlin, kilini çekmez akil!” (Necip Fazıl/ Sakarya Türküsü)

“Idrâk-i meâlî bu küçük akla gerekmez
Zira bu terâzû o kadar sikleti çekmez” (Ziya Paşa / Terkib-i Bend’i

Üstad’ın Sakarya ile dertleşmesini “ Sakarya “ tekrarları ile,” Nil ve Tuna “ yı da meal görüntüsü ile somutlaştırırsanız, Sakarya’nın temsil ettiği Anadolu’yu, Nil’in temsil ettiği Orta Doğu ve Kuzey Afrika’yı, Tuna’nın temsil ettiği Balkanlar’ı tefsir edemez,

-“Rabbim isterse, sular büklüm büklüm burulur,”
“O' bir şey murad ettiği zaman , ol der o da olur.” (Yasin, 79) Âyet-i Kerimesini,

-“Bu dava hor, bu dava öksüz, bu dava büyük!..”
“Şurası muhakkak ki İslâm garip başladı tekrar garipliğe dönecek. Gariplere ne mutlu.” Hadisi şerifini görmemiş olursunuz.
Ki, işin özü zaten buradadır…


"Otuz beş asır sonra yine sensin gündemde
Eskiden daha mâsum (!) daha temizsin (!) hem de ;"

bu mısralar ise, soyutluktan çıkmak için çırpınıyor ancak neden çıkamıyor?”
Demişsiniz.

Çırpınmak ve başaramamak!
Bu kanıya nasıl vardınız?

Size göre adını anmak dahi istemediğim Züleyhâ’yı bu iki mısraın birine ya da ikisine monte ettiğim zaman başarmış mı olacaktım?

"Otuz beş asır sonra Züleyhâ’ymış gündemde
Eskiden daha mâsum (!) daha temizmiş (!) hem de ;"

Ya da:

"Otuz beş asır sonra yine sensin gündemde
Züleyhâ! Daha mâsum (!) daha temizsin (!) hem de ;"
Dersem konu bitecek mi sizce?

Edebî ve felsefî boyuttaki soyut ve somut kavramlarını bir mobilyacı ya da züccaciyeci dükkanındaki gibi düşünür ve anlamaya / anlatmaya çalışırsanız çok doğru bir iş yapmazsınız kanaatimce.

Meselâ, bir şiirde “aşkı” en iyi anlatmanın yolu her mısrada ( dizede) aşkı tekrar etmekten mi geçer? O zaman o kadar tekrara hangi mâzereti bulacaksınız? Sizce, “gaz demeden göle baktırmak “ daha ustaca ve daha becerili değil mi?
Kaldı ki, her gün bir başkasıyla sabahlayan, günde iki, üç sevgili değiştiren günümüz gençlerine Mecnûn’u, Kerem’i ve Tâhir’i anlatmak, hasreti ve özlemi târif etmek için eminim göbeğiniz çatlayacak ve başaramayacaksınız da!
Ve, şiirdeki esas konu olan “ ihanet” e hangi pencereden bakacaksınız?
Sizce, “ihanet “ Potifar için somut mu, soyut mu?
Ya Züleyhâ için?
Somut ve soyut kavramları bakış açısına, içinde bulunulan şartlara göre değişkenlik göstermiyor mu?

Günde içtiği iki puronun ederi kadar fiyat belirlemeye çalışan bir Maliye Bakanı ile o ücrete bir ay çalışacak olan bir işçi için “asgari ücret” ne kadar somut, ne kadar soyut?
Ya Tüsiat patronları ile işçilerin bakışı?

“Ekmek bulamıyoruz “ diye sokaklara dökülen halk ile “ ne var yani, ekmek bulamıyorlarsa pasta yesinler “ diyen dingil bir kralın açlık ve ekmekten anladığı ne kadar aynı, ne kadar somut ve soyut?
……………………….

Bu konu çok uzar ama fikir jimnastiği yapmak güzeldi…

Şükran Hanım kendine sorulana cevap verebilir sanıyorum.

Lise müfredatını bilmediğimden lise sona giden oğluma sordum ve aruz başta olmak üsere hece ölçülerini, kafiye örgülerini işlediklerini, Ahmet Haşim’in “ Merdiven “ şiiri, M.Akif’in “ Çanakkale “ şiirinin ders kitaplarında olduğunu öğrendim. O zaman bu ve buna benzer şiirler lise öğrencilerine çok ağır gelmez sanırım. Sadece sitelerde kafiye sistemini bu kadar zamanda öğrenemeyenleri gördükçe bu kafiye örgüsünün öğrencilerce çok iyi anlaşılmasının kolay olmadığını düşünüyorum…

Eyvallah!

Hakaret dâvası nedeniyle mahkemelik. Mahkemesi bitsin, söylerim Afet Hanım...