( Seydibeşir Kampı- Mısır – İskenderiye )


Saklamayın tarihimi özümden
Bilmek benim hakkım, ben bilmeliyim
Yıllar var eksilmez yaşlar gözümden
Artık yeter deyip ben silmeliyim.

*

Gün gelir halimiz bilinir bizim
Belki de adımız silinir bizim;

İslam sancağının son kaleleri
Birer birer esir düştü illeri

Bilirsin künyemi Osman-ı Ali
Filistin Cephesi perişan hali

On altıncı Tümen, Alay kırk sekiz
Esir etti çok neferi İngiliz

Mısır çöllerinde; perişan, susuz
Günler var kapanmaz, gözler uykusuz

Er meydanı değil, meydan-ı namert
Bu zulüm, bu çile, bambaşka bir dert


Birinci Dünya Savaşı’nda İngilizlere, 150 bin askerimiz esir düştü. Bu askerlerden bir kısmı da Mısır’ın İskenderiye şehri yakınlarında bulunan Seydibeşir Usare Kampı’na hapsedildi.

Hüda’nın izniyle çıkılan sefer
Düştü bir kapana onbeşbin nefer

Hakaret, işkence günlük eğlence
Tam iki yıl gelip geçti böylece

Zulüm ki andıkça arş’ı titretir
Düşman daha fazlasına diretir


Kampın tam adı, ’Seydibeşir Kuveysna Osmanlı Useray-ı Harbiye Kampı’ idi. Bu kampta, 1918’de Filistin cephesinde esir düşen 16. Tümen’in 48. Alayı’na bağlı Osmanlı askerleri tutuluyordu.12 Haziran 1920’ye kadar iki yıl boyunca her türlü işkence, eziyet, ağır hakaret ve aşağılamaya maruz kaldılar.


Öyle ya
Savaş bu
Galip gelmekte var, mağlup olmakta
Ölünce şehit, kalınca gazi olmak düsturumuz
Ya esir düşünce;
Ya düşmanın namertse
Dost görünen kalleş,
Hele bir de güvendiğin arkandan vurursa
Anlındaki kurşunun değil
Sırtındaki hançerin acısı
Bir türlü geçmez durur sancısı

Bu insanlık dışı muamelenin nedeni ise Ermeniler idi. Kamptaki, Türkçe bilen Ermeni tercümanların yalan, yanlış çevirileri ve kışkırtmaları nedeniyle, kampların İngiliz komutanları, azılı Türk düşmanı kesilmişlerdi.

Filistin, Filistin Garip Filistin
Bir ses ver duyayım ne olur gayrı
Ey gâvur İngiliz yolumu kestin
Koydun Mehmet’imden yıllarca ayrı

Savaş bitmişti. Ancak kamptaki ağır koşullar nedeniyle ölenler dışındaki askerleri teslim etmek, İngilizler ‘in işine gelmiyordu. Çünkü olası yeni bir savaşta, bu askerlerin yeniden karşılarına çıkabilecekleri, Ermeniler tarafından, İngilizlerin beyinlerine işlenmişti.

Ah!
Duydun mu?
Hayrola, neyi?
Filistin Cephesini
Dönenler oldu mu oradan?
Aşağı ki köyden bir dönen olmuş
Acep Kemal’imi görmüş müdür ki bacım?
Sanki çıkıp gelecekmiş gibi inancım
Geçmiyor içimde bir türlü sancım
Gidip bir yol soruver ona
Kemal’i bilir mi ki?
Durma hadi git
Gideyim
Ben


Bu kadar esirden kurtulmanın çözümü toplu katliamdı. Askerlerimiz, mikrop kırma bahanesiyle, süngü zoruyla dezenfekte havuzlarına sokuldu.

Hoş geldin gardaşım, benim Kemal’i
Gördün mü cephede bana deyi ver
Dediler Mısır’da Osman-ı Ali
Şehit değil esir düştü bu sefer.

Dinmedi iki yıl gözümün yaşı
Ne kendisi geldi ne de naaşı
Kemal’im narindir, çok küçük yaşı
Cephede devleşir ulu bir nefer.

Ancak suya normalin çok üzerinde krizol maddesi katılmıştı. Mehmetçik, daha ayağını soktuğunda, aşırı krizol maddesi nedeniyle haşlanıyorlardı. Ancak İngiliz askerleri dipçik darbeleri ile askerlerimizin havuzdan çıkmalarına izin vermiyorlardı. Mehmetçikler, bele kadar gelen suya başlarını sokmak istemedi. Ancak bu kez İngilizler havaya ateş etmeye başladı. Askerlerimiz, ölmemek için çömelerek başlarını suya soktular. Ancak başını sudan kaldıran artık göremiyordu. Çünkü gözler yanmıştı.


Kemal’i gördüm ana!
Lâkin o beni görmedi
Göremedi
Göremezdi…

Neden dedi? Ana
Ve bir daha, bir daha…
Sonra sustu.
...
Yoksa şehit mi oldu?

Yer yarıldı
Gök kubbe çöktü
Lakin kapatamadı üstünü
Nedenlerin

Ve bir cevabı da yoktu zaten
Esaretten kaçan askerin
Ananın sorduğu nedenlere

Dışarı çıkanların halini gören sıradaki askerlerimizin direnişleri de fayda etmedi ve 15 bin askerimiz kör oldu.
Bu vahşet, 25 Mayıs 1921 tarihinde TBMM’de görüşüldü. Milletvekilleri Faik ve Şeref Beyler bir önerge vererek, Mısır’da esirlerin krizol banyosuna sokularak 15 bin vatan evladının gözlerinin kör edildiğini, bunun faili olan İngiliz tabip, garnizon komutanı ve askerlerinin cezalandırılması için TBMM’nin teşebbüse geçmesini istediler.
Tabii ki yeni kurulan devletin bin türlü sorunu vardı. Bu hesap sorma işi de unutuldu gitti.


Aziz şehitlerimiz ruhları şâd olsun…