KAVRAM KARGAŞASI

Birçok şair, birçok edebiyatçı, birçok icracı; şiir okumasını ya da şiir icra etmeyi "YORUMLAMA" diye ifade eder. Ne var ki, şiirlerde "Yorum’a" yer yoktur!

Yorum’dan kasıt; herhangi bir şiiri icra etmek, seslendirmek ise, buna "Yorum" değil, "OKUMA" denir!

1- "Yorum" sözcüğü; bir konu, bir eylem veya yapılan bir iş hakkında, kişilerin düşünce ya da fikir beyan etmesidir!

Örnek: Ben, Ali’nin gördüğü rüyayı hayra yoruyorum!
Veya ben, Dağları tasvir ederken şöyle yorumladım!
Ya da ben, Mehmet’in gülmesini, bir alay olarak yorumladım! Gibi.

Şiir okuması yapan birisi, şiiri okuduğunda, dinleyiciden fikir beyan etmesini istediğinde; "Yaptığım yorumumu yorumlar mısın? diye, ya da, "Nasıl yorumladım, yorumlar mısın? demez!

Peki doğru ifade nedir ve nasıl olmalıdır?
Bu talebi nasıl dile getirmelidir?

Örnek; "Şiir okumamı nasıl buldunuz? Sizden bir yorum alabilir miyim? Veya, şiiri nasıl okudum? Siz de bir yorum yaparak fikrinizi beyan eder misiniz?
Yukarıda verdiğim örneklerden de anlaşılacağı gibi Yorum; yapılan bir iş, bir eylem hakkında kişi ya da kişilerin, okunan şiir hakkında nasıl okunduğuna dair, fikir beyan etme, görüş bildirme eylemidir!

Doğru ifade ise; "ŞİİR OKUMA’dır!"

Aynı zamanda, şiirlerin irdelenerek, satırarası okumalar yaparak, şiiri anlamaya çalışmak ta "Yorumlama" değildir!

Peki ne söylenmelidir? Hangi Sözcük doğru ifade olur?

Herkesin şiire dair, okul yıllarından aklında kalan bir cümle vardır; "ŞAİR BURADA NE ANLATMAK İSTEMİŞ?
İmgeyi parcalara ayırıp, şiiri didik didik ederek, analiz etme, işine; Şiir Tahlili, "Tahlil" denir! Yapılan tahlil neticesinde, şiire dair, herkes kendi fikrini beyan eder! Bu beyana da yorum denir.

Öyleyse bir şiir nasıl tahlil edilir?

1- Şair, şiiri bir metinden hareketle ele alınmışsa, dil bilgisinin yeterliliği ele alınır ve metinler arası karşılaştırma yapılır.
2- Şiirde ahenk ve uyuma bakılır.
3- Şiirde nazım biçimi ve türünün tespit edilir.
4- Şiirde işlenen tema tespit edilir.
5- Sözcük ve sözcük gruplarının anlamları tespit edilir.
6-Şiirin hangi akımdan etkilendiği belirlenir ve değerlendirilir.
7- Şiirde, şairin neye ya da kime hitap ettiği ve hitap edenle, hitap edilen arasındaki ilişki irdelenir.
8- Şiir, milli, manevi, sosyal, kahramanlık ya da aşk mı? çerçevesi belirlenir.
9- Şiirde kullanılan imge ve edebî dil irdelenir.
10- Şair ile şiir arasındaki ilişki değerlendirilir.

Bütün bu tahlil ve irdeleme neticesinde, Şiiri tahlil eden kişi ya da kişiler, fikirlerini beyan ederler. Yani yorum yaparlar!

Efkan ÖTGÜN