Halk ozanları arasında bir ‘’ Badeli Âşık ’’ efsanesi anlatıla gelir.
Anlatıya göre dara düşen Aşığa din önderleri rüyasında bade içirir. İçtiği bade Âşığa şiir söyleme yeteneği kazanmasında, dini bilgiler ile din ilmini öğrenmesinde, kişinin, âşıklık özellikleri kazanmasında önemli etkendir.

Ercişli Emrah,Ferrahî, Musa Merdanoğlu, Hıfzî, Pervanî, Müdamî, Feymanî, Âşık Revaî, Âşık Burhanî, Âşık Kemalî, Aşık Hüdami Baba ve Âşık Hüdaverdi gibi halk ozanları Badeli Aşık geleneğinden gelenlerdendir.
• Dara düşen Aşığın imdadına Pir, Üçler (Hızır Nebi, İlyas Nebi ve Kutup Nebi)
Beşler (Ehl-i beyt yani Hz. Muhammed’in aile efradıdır.), Yediler, Kırklar, Hz. Ali gibi din Uluları yetişir ve bade içerek dillerini çözer.

Gelelim bu özet bilgilerden sonra Çolak Hasan’a.
Çolak Hasan darın eşiğinde olmayıp darın beşiğindedir. Beşik yaşında hem annesini hem babasını kaybeder. Üstüne üstlük çolaktır ( El parmakları yok) Akrabaların yanında itile kakıla büyür.

Çolak Hasan eğitim haklarından yararlanamaz. Okur yazar değildir.
Çolak Hasan ergenliğe erdiğinde bir gece rüya görür. Rüyada kendisine fincanda bir bade sunulur. Çolak Hasan tadını acı bulur ve fincanı fırlatır.

Rüyadan sonra Çolak Hasan maniler söylemeye başlar. Manileri dilden dile dolaşır.

Çolak Hasan’ın kendi anlatımına göre badeyi içseymiş saz da çalıp söyleyebilecekmiş.

Çolak Hasan Korumacılık görevini yürütür.
Koruma görevi yaptığı yer Kırkkuyu yaylası. Çobanların gözdesi. Bir yandan ekin arazisi bir yandan otlak. Ekin sezonu çobanların girmesine yasak alan.

Çolak Hasan Çoban Armutlu Hasan ve Kürt Osman tarafından sık sık tehdit edilir. Çolak Hasan Şikayetini Dönemin Muhtarı Hacı Muhtara iletir.

Bir gün iki gün Çolak hasandan haber alınmaz. Tüm köylü seferber olur. Kırkkuyuyu 3 gün ararlar. 3. Günün sonunda çolak Hasan’ı bir çekmenin kenarında kafası ezilmiş olarak bulurlar.
Bu olayı adaşı Çolak Hasan:

’’ Kırkkuyu’yu dolandırdılar
Kebenden indirdiler
Canım gibi kafayı
Kefkiye çevirdiler’’ şeklinde ifade eder.

Husamettin ERDEM;

’’’ Kaç yıldır nerde kaldı Sinan’ın Çolak
Kızlarımız yakımsız kaldı haberin var mı’’ şeklinde dile getirir.

Çolak Hasan’ın öldürülme suçu önceden olan kuşku üzerine Armutlu Hasan ve Kürt Osman’a yıkılır. Armutlu Hasan ve Kürt Osman 5’er yıl hapis yatar.

Olayı gören tanıklar baskı sonucu yalancı şahitlik yapar.

Yalancı şahit ses duyduğunu kimler olduğunu göremediğini söyler.( Arazinin Yapısı kısa kısa vadiler dört cephe yüksek tepelerle çevrili) Çelişki görünmese de ses duyuluyor ölü 3 gün aramalar sonucu bulunuyor.

Olayın failleri yıllar sonra anlaşılıyor. Öldürenler sığır çobanı olmayıp öğrek( At sürüsü) çobanlarıdır. Öğrek çobanları önce Çolak Hasanı öldüresiye döverler bırakarak yollarına devam eder. Bir müddet sonra bu başımıza bela olur düşüncesi ile geri dönüp kafasını taşla ezerek öldürürler.

MANİLERİNDEN:


Gabalak’ta obası
Ekin biçer bubası
Kızın gönlü olursa
Bok yemesin bubası

Eşeğinde harar
Alaca’da narar
Ne ararsın obalı
Kızınız tosun arar

Obacılar yürüdü
Toz duman bürüdü
Goparanın Ayşa’yı
Topal Hasan sürüdü

Söğüt yaprağı yeşil
Devşir Arifim devşir
Öğretmenler geliyor
Şekerli kahve pişir

Uçurumun yolları
Karambığın dalları
Eğri parmak üstüne
Şadiye’nin kolları

Almayı yüke koydum
Ağzını dike koydum
Aldım yâri elinden
Belini büke koydum

Köyün ilk öğretmenlerinden olan Dede Öğretmen (Oğuz) kızların gözdesi olmuştur. Kızlar tarafından Dede Öğretmen’ e söylenmiş çok sayıda mani vardır. Yalnız kaynak kişiler bu kızların şu an yaşayan çocuklarının oluşu nedeni ile bilgi vermekten kaçınıyor. Dede öğretmen yakalandığı hastalığa yenik düşerek genç yaşta evlenmeden ölmüştür.


Bu manileri namus değer yargıları yönünü bir tarafa bırakarak ele aldığınızda kızın hazır cevap gücü, kendini savunma gücü, zekâ gücü, ifade gücünün boyutunu görebiliyorsunuz

Göğostos’un destesi
Uluköyün hastası
Donunu almışta kaçmış
Bucak’ın ustası

Bu mani de yaşanmış bir olay üzerine yazılmıştır. Olay ve olay kahramanları bilinmekle beraber belirtilmesi mümkün değildir

Köyümüzün genç kızlarından biri olan ....... köyümüzün iki gencinin gözdesi olur. İki gence de gönül verir. Sonra iki genç arasında seçim yapamaz. Beklenmeyen kararını veririr Akmanastır’a Gafar Osman’a kaçar. Olayı duyan kızın babası peşine düşer, kızını yakalar saçlarından sürüye sürüye köyde daha önce kızla her hangi bir gönül bağı bulunmayan üçüncü kişiye teslim eder, nikahlarını kıydırırır. Bu olayı Çolak Hasan kendi arşivine anında kaydeder.

Kaya dibi kazmalı
Başı yeşil yazmalı
Ebe ile Osman’ı
Boş deftere yazmalı (Kaynak: Yılmaz ORTA)

Dolu deftere ( Nikah Cüzdanına) başka isimler yazılınca yeni defterde Osman hanesi boş kaldığı için ozanımız:
’’Ebe ile Osman’ı
Boş deftere yazmalı’’ diye kaydeder.

Uluköy’den Keyvan Ahmat’ın Fatma Popas’ta keş kesesini unutur. Geri almaya geldiğinde kese yerinde yok. Kese Gökçeler Mahallesi’nden Akhoca’nın Fatma tarafından alınmıştır. Haber Ozanımıza çoktan uçmuştur. Haberi ozan hemen kayıt altına alır.

Bir dalda iki kiraz
Biri al biri beyaz
Kurban olduğum Alah’ım
Bir kese de bana yaz (Kaynak: Yılmaz ORTA)

Bu geleneği sürdürerek şu anda yaşayanlardan da yakım yakanların varlığı söz konusudur.
Bir örnek:


Kaynak kişi, isim belirtilmesini istediği için isimsiz.

Anne kızının bir gence ilgi duyduğunu, yakınlaştığını sezer ve kızını uyarır:


Kandırırlar bir odaya katarlar
Okka altı yaparlar
Kızlık gider elinden
Kurtulamazsın el âlem dilinden

Kızı annesine cevap verir:

Yeraltında karınca
El uzatma turunca
Ne olur bir kez verince
Toprak dolacak ölünce

(Kaynak: Mehmet TOPDEMİR.)

Bir kaşık verinde çorbanıza bir dalayım
Bir “ dene “ bulabilirsem, alayım
Dene bulamaz, çorbanızda bunalırsam
Varsın, çorbanızda bulanayım, bunalayım
Bekir Hoca( Ünlü
Kaynak Av. Naci SÖZEN

İbrahim ŞAHİN