Aşık, Türk halk edebiyatında, aşağı yukarı XI. ve XII. yy’ın başından beri görülen şair tipidir. Aşığın şairlik
gücünün, rüyasında pirinin sunduğu "aşık badesi "ni içmekle ve "sevgilisi"nin hayalini görmekle kazandığına
inanılır. Halk aşığı sözünün yerine "halk ozanı" ifadesi de kullanılır. Halk aşıkları hemen her konuda eserler
bırakmışlardır. Bu ürünlerin önemli bir bölümü okuma yazma bilmeyen aşıklarca irticalen söylendiği için
unutulmuş, bir bölümü de cönklerde korunmuştur. Aşıkların söyledikleri şiirler yani halk şiirleri hece
ölçüsüne göre irticalen söylenir. Bu edebiyatın başlıca nazım biçimleri ve türleri şunlardır:

AŞIK EDEBİYATI NAZIM BİÇİMLERİ

1- KOŞMA

Aşık edebiyatında en çok sevilen ve kullanılan nazım şeklidir. Dört dizeli kıtalardan oluşur. Dörtlük sayısı 3-5 arasındadır. 11 ’li hece ölçüsüyle (6 + 5 ya da 4+4+3 duraklı olarak) yazılır/söylenir. 4+3 ve 4+4 kalıbıyla söylenmiş koşmalar da vardır. Şair son dörtlükte mahlasını söyler. Uyak düzeni abab cccb dddb ... şeklindedir. İlk dörtlüğün uyak düzeni xbxb ya da aaab şeklinde de olabilir. Koşmalar genellikle lirik konularda söylenir. Aşk, güzellik, tabiat, sevgi vb. konular işlenir. Koşmalar konularına göre güzelleme, koçaklarna, taşlama, ağıt gibi nazım türleri içerir.

A-GÜZELLEME

Âşık edebiyatında insan ve doğa güzelliklerini işleyen koşmalar. Genellikle aşık olunan kadın, kız, gelin, dağ ağaç, hayvan, çiçek gibi unsurlar işlenir.

NİL KENARINDA

Gözler elâ, dudak kiraz, bu da kim
Bir güzel gördüm ben, göl kenarında
Vakur duruşu var, kendine hakim
Sanki bir vahada, çöl kenarında

Gülünce yüzünde, gamze açıyor
Bakan herkes, kendisinden geçiyor
San ki yâr elinden, bâde içiyor
Adını sordum ben, yol kenarında

O, mahmur bakışı, çeker dideden
Leblerdir konuşan, meşki yadeden
Kokusu geliyor, beni mest eden
Sevda bahçesinde, gül kenarında

Aciz kalır görse, bülbülün sesi
Yüzde dolaşıyor, o hoş nefesi
Nasıl da yakıyor, sevda busesi
Dudak izleri var, dil kenarında

Böyle güzelliği, gizleyemez tül
Seni seven yiğit, bir şeyda bülbül
Saçlar dalgalanmış, birer gonca gül
Öbek, öbek açmış, dal kenarında

Aşk ile inlerken, sazımın teli
Seni seven aşık, olmaz mı deli
Coşkuyla eserken, her akşam yeli
Saçları savrulur, yel kenarında

Aşk tavında güzel, çay da deminde
Buluşmak gerekir, ortak zeminde
Sevgiye susamış, çöl akşamında
Bekliyorum seni, Nil kenarında

Sadık DAĞDEVİREN
Aşık Lüzumsuz