Türk-İslam âlimleri serisi – 6

CABİR BİN HAYYAN
D.721 – Ö. 815

Asıl adı; Ebu Musa Cabir bin Hayyan,
Arapçada; Abu Musa Jabir İbn Hayyan,
Latincede; Geber ya da Geberus denmiş,
Genellikle Garpta Geber diye tanınan.

İran’ın Tus şehrinde dünyaya gelmiştir,
Sekiz yüz on beşte Kufe’de vefat etmiştir,
Fen biliminin temelini de o atmış,
İlim adına pek çok icatlar yapmıştır.

İmam Cafer-i Sadık’ın talebesidir,
Kufe’de halifenin saray âlimidir,
Harun Reşid ona hürmet etmeyi sevmiş,
Her ilim onu sayesinde gelişmiştir.

Çok yönlü bir ilim adamı bilinmekte,
Simya, kimya, fizik, astrolog denilmekte,
Astronom, tıp, fen ve fizik tedavi uzmanı,
Coğrafya, mühendis, filozof o dönemde.

O bilinen ilk pratik simya âlimidir,
Kimyanın da esasını oluşturmuştur,
İlim adına dört yüz adet eser yazmış,
Günümüze yirmi tanesi gelmiştir.

Nitrik asit, hidrojen klorürü o bulmuş,
Sülfürik asit’in yöntemlerini oluşturmuş,
Sitrik asit, asetik asit, tartarik asit,
Baz kavramıyla kimyaya katkısı olmuş.

Atomun parçalandığını ispat etmiştir,
Arsenik tozunu elde etmiş kişidir,
Dünya âlimlerine ilimde yön vermiş,
“Kitab al-Kimya” onun önemli eseridir.

Denge teorisi yaklaşımını bulmuş,
Latin kimyasının da temelinde oymuş,
Jhon Dalton, Enrich Fermi, Einstein’dan,
Bin sene önce atom bombasını bulmuş.

Garplı âlimler onun eserini çalmış,
“Summa Perfectionis” bir eserin kopyasıymış,
Çalıntı eserler ders kitapları olur,
Garp ilimde bu sayede icatçı olmuş.

Kimyevi birleşiklerle icatları vardır,
Cehennem taşı, üstübeç, kezzap, nişadır,
Nitrik ile hidroklorik altını çözer,
Bu birleşimde “Kral Suyu” adını alır.

O ilk kimya laboratuarını kurmuş,
Tabiattaki maddelerde saf değilmiş,
Maddeleri ayrışımlarla ayırarak,
Hammaddeleri de böylece saflaştırmış.

Optik ve mercekler kanununu bulmuştur,
İmbikler icat edip madeni durultmuştur,
Parfüm ve ilaç üretiminde kullanılmış,
Çelik ve çelik üretimini bulmuştur.

Manganez dioksit cam yapımı içindir,
Kimyadaki adlar Garp’ta da kabul edilir,
Alkol (alcohol), alkali (alkali) demişti,
Modern kimyanın da vazgeçilmezi denir.

Dünya ilmi, İslam âliminden öğrendi,
Garplı çoğu kez eser çalıp sahiplendi,
Müslüman gençlerine nefret aşılamış,
Genellikle Müslümanlar sövmeyi öğrendi.

Her şey yalan, yalan dünyada görmelisin,
İslam, ilimin merkezidir bilmelisin,
Garp ağzıyla da konuşmayı bırak artık,
Şaşarsın tarihi bir kez incelemelisin.

Şair, Araştırmacı, Yazar: Abdullah Yaşar Erdoğan

Cabir Bin Hayyan der ki: "Allah bize fizikî kanunlar vermiştir. Bunlarla bitki, hayvan hatta insanın benzerini yapabiliriz. Allah beşere öyle kabiliyetler bahşetmiştir ki, beşer, kâinattaki bütün sır perdelerini bununla çözmeye muktedirdir."
Cabir Bin Hayyan der ki: "Madde yoğun enerjidir. Bu yüzden Yunan fizikçilerinin maddenin bölüne bölüne parçalanamaz en küçük bir parçayla son bulduğuna ve maddenin bu sayısız parçalanamayan kısımlardan meydana geldiğine dair iddiaları yanlıştır. Onların parçalanamaz en küçük parça, yani atom olarak tabir ettikleri bu nesne parçalanabilir ve bu parçalanma neticesi büyük bir enerji hâsıl olur. Bu öyle bir enerjidir ki, bir habbeciğin (taneciğin) bir şekilde parçalanması, Allah saklasın, Bağdat gibi büyük bir şehri yok edebilir." Bu da gösteriyor ki Cabir bin Hayyan başta Niels Bohr, Albert Einstein ve John Dalton olmak üzere Batılı bilim adamlarından 1.000 yıl önce atomla ilgilenmiş ve bu konuda fikirler ileri sürmüştür.

NOT: Kur’ân’daki bütün emir ve yasaklara itaatte büyük hassasiyet gösteren Müslümanlar, ilme teşvik eden, hatta ilmi emreden âyetlere itaatte de aynı titizliği göstermişlerdir. İtaatteki bu hassasiyet onların Fizik, Kimya, Tıp, Astronomi ve Jeoloji üzerindeki araştırmalarını başlatan ve devam ettiren en büyük muharriktir. Bu sayede İslâm dünyasında dev isimler yetişmiştir.