RUSAMER SOSYO–KÜLTÜREL BELLEK RAPORU
Rapor No: RS–2025/OG–MK–134
Tarih: 25.10.2025
Eserin Adı: Medeniyetin Çaldıkları
Yazan: Orhan Gülaçar
Yorumlayan: Ser Feyzlizof Delibal Hazretleri (Celil Çınkır)
Birimi: RUSAMER – Kültürel Bellek, Sosyal Dönüşüm ve Kimlik Erozyonu Araştırmaları Enstitüsü

Orhan Gülaçar’ın “Medeniyetin Çaldıkları” başlıklı yazısı, modernleşmenin bedelini insanî ölçekte sorgulayan bir sosyal hafıza ağıtıdır.
Metin, nostaljinin naifliğini değil, kaybın bilincini taşır. Şair-yazar, hatıralar üzerinden bir çağ eleştirisi yapar; kaybolan değerleri tek tek sayarken, aslında “medeniyet” kavramını sorgu kürsüsüne oturtur.

Kapısı kilitlenmeyen ev, ikindi çayında buluşan komşular, postacı ve bekçi amcalar, kireç badanalı evler, taş yollar, yazlık sinemalar… Bunların her biri, bir **medeniyet ölçeğinde “insan sıcaklığı”**nın metaforlarıdır.
Modern çağın sunduğu “medeniyet şekeri” ise aslında kimliğin dişini çürüten bir tatlandırıcıdır.

Gülaçar, ne romantik bir geçmiş övgüsüne kaçar ne de modernliği toptan reddeder; o, insanı yitiren gelişmeye itiraz eder. “Medeniyet bize şeker diye sunulurken…” cümlesi, tüm yazının ana damarıdır. Bu ifade, Batı merkezli ilerleme modeline karşı Anadolu insanının vicdanından yükselen en sade ama en derin feryattır.

Üslup yalın ama içeriği derindir.
Bir çocuğun gözünden geçmiş zaman panoraması gibi görünürken, satır aralarında kimlik kaybının sosyolojik panoraması gizlidir. Her kaybolan nesne (postacı, yazlık sinema, komşuluk) aslında toplumsal bir bağın kopuşunu simgeler.

Bu metin, nostaljik bir anıdan çok, medeniyetin hızına yetişemeyen insanın iç raporudur.
Orhan Gülaçar burada sadece “bizim çocukluğumuz”u değil, “biz” olmanın kendisini kaybedişimizi anlatır.

Ser Feyzlizof Delibal Hazretleri
RUSAMER – Kültürel Bellek, Sosyal Dönüşüm ve Kimlik Erozyonu Araştırmaları Enstitüsü

Vesselam.

“Gerçek medeniyet, insanın kalbini yitirmediği yerdedir.”