Genelde, şiirlerde; şiirsellik ve şiirsel kalitenin, özelde, hece şiirlerinde; usûl ve erkân, heceye bakış, tarz, anlamsal derinlik, duygu aktarımı, bütünlüğün sağlanması ve okuyucuya duyguları yaşatabilme becerisinin nerede ise ortadan kalktığı günümüzde, doğrusu; etkileyici ve akılda kalmayı başaran hece şiirlerini bulabilmekte zorluk çekiyoruz. Hâl böyle olunca da hece şiiri konusunda önyargıları, edebî ciddiyet ve donanımdan yoksun âfakî eleştirileri, çağdaşlaşmayı kültürel ve edebî mirası sadece eski olduğu için inkâr etme gafletine düşenleri sıkça görmekteyiz. Doğrusu, Divan Edebiyatı’nda çok sıradan kabul edilen;

“ Halk içinde mu'teber bir nesne yok devlet gibi
Olmaya devlet cihânda bir nefes sihhat gibi “ ( Muhibbi)

..bu beyitteki ahengi, anlamı, derinliği birkaç sayfada anlatamayacak olanlara söyleyecek çok şeyimiz yok elbette. Ama, heceye gönül verenlere ve özellikle şiiri ciddiye alanlara söyleyeceklerimizi dün söylediğimiz gibi bugün de ve ömrümüz olursa yarın da söylemeye devam edecek, gözümüze takılan şiirleri bu sayfalarda mercek altına almaya gayret edeceğiz..

31 Ekim 2008 tarihinde Edebiyat Defteri sayfalarına düşen bu şiire gelince ;

“ Halk Şiiri, Âşık Edebiyatı Nazım Biçimlerinden ” biri olan “ Koşma “ tarzıyla kaleme alınan bu şiiri değerlendirirken, elbette; bir yanıyla hece şiirlerindeki genel özellikler açısından yaklaşırken diğer yandan da tarzının özellikleri ve tarzının örnekleri ile kıyaslamaya çalışacağız.

Halk Şiirinin bir kolu olan Âşık Edebiyatının başlangıç noktası ve temel özelliği sözdür. Söz, saz ile birleşip sesli olarak servis yapılır. Bu türden örnekler veren ozanların bir çoğunun yazıyı bilmediğini varsayarsak Divan Şiirinde olduğu gibi kafiye anlayışının, dil kültürü ve lisandaki donanımın, edebî sanatların ve ağırlığının olmadığını / olmayacağını biliyoruz. Ne var ki günümüzde bu örnekleri verenler “ nasılsa diğer özellikler çok önemli değildir “ diye hâlâ on asır önceki sözleri kullanmaya ve dil hatalarını yapmaya devam ediyorlar. Oysa bugün okuma yazma bilmeyenimiz olmadığı gibi eski ozanların hayat tarzındaki zorlukların hiç biri ile karşı karşıya değiliz. Bu yüzden bu tembelliğin ancak çok ucuz bir mazeret olduğunu, kolaycılık ve işi önemsememe ile eş değer olduğunu unutmamamız gerekiyor.

Alışılagelmiş koşmalardan daha uzun ( 12 kıt’a) bir şiir. Koşmalarda uzun kıt’a şairi için hep sorun olmuştur. Ayak kafiyelerinin şiirin bütününde uyum sağlaması adına şairlerin şiiri uzattıkça kafiye sorunu yaşadıkları; ya rediflerle sorunu halletmeye, ya da kafiyelere yüklenen anlamdaki zafiyetle genellikle sıkıntı yaşarlar. Ama bu şiirde bu zafiyeti görmüyoruz.

Şiirdeki dikkat çeken olumlu özellikler:

a) “ nimet / kıymet /himmet / kısmet / hikmet / nikmet / hürmet / hizmet / zulmet / ismet / töhmet / zimmet / Ahmet “ kafiyeleri ile redifsiz bir şekilde oluşturulan ve üstelik bir tek yarım ve tam kafiye kullanılmayan (tamamı zengin kafiye ) ayak kafiyeleri, bu kafiyelerin şairin adıyla final yapması ilk göze çarpan olumlu özellik olarak karşımızda duruyor. Üstelik şiirin bütününde; bir yerde redif / ses kafiyesi ( son kıta), iki yerde yarım kafiye ( 6. ve 8. kıt’a) kullanmış diğer kafiyeleri ise tam, zengin ve tunç kafiyelerle örülürken bir yerde de cinas kullanmayı ihmal etmemiş şair.

b) Koşmalarda şair, son kıt’a da mahlasını / adını kullanır. Burada:

" üftadem divanem de islamoğlu
Kapımda gedadır günâhi Ahmet "

hem adını hem soyadını hem de mahlasını kullanıp imzasını oldukça sağlamlaştırmıştır.

c) Klasik Halk Şiirinden farklı olarak ( daha çok tekke şairlerinin kullandığı ) kullanılan Türkçe ve halk diline biraz ağır gelen kelimelerin kullanılmasında gösterdiği özen lügate bakmaya gerek kalmayacak şekilde seçilmiş, bu kelimelerin yerleştirilmesi gayet güzel ve ustalıkla yapılmış, Halk Şiirinin dokusal ahengi bozulmamış âdeta kaynaşması sağlanmıştır. Ayrıca bu işçilik şiire ses ve ahenk yönünden ayrı bir hava getirmiştir.

d) Şahsen çok önemsediğim şiirdeki ses, sesin etkisini artıran ve okuyucuyu silkeleyen vurgu olabildiğince etkili olarak şiire işlenmiştir. Mısralar arasında hışırtı çıkaran tek çarpma nerede ise görülmemekte, ahenkle akan bir akarsu edasıyla tatlı bir huşû vermektedir.

e) Bir Halk Şiirinde olabilecek “ anlamsal derinlik “, “ kelimeye anlam yükleme ” becerisi sonuna kadar zorlanmıştır. “ Uyduruk “, “ gereksiz “, “ lâf olsun “, “ kafiyeye uysun “ düşüncesi ile bir ayarlama içine girilmemiş ve mısraın hakkı verilmiştir.

f) Şiirdeki üslûp ve seslenişteki zarafet “ bir sevgiliye ancak bu nezakette seslenilebilir “ tesbitini yüzeye çıkarmış, sevginin ve sevgilinin ne anlama geldiğini, değerini, ona karşı duyulan tertemiz ve ulvî duyguları âdeta bilmeden yazanlara kinaye yaparcasına farklılaştırmış ve üslûp dersi vermiştir.

Keşke olmasaydı dediklerimiz:

a) Üçüncü, dördüncü ve beşinci kıtalardaki aynı ses ve aynı kafiyelerle, yedinci ve onundaki kıtalardaki bir harf fazlası ile aynı kafiyelerin tekrarlanmış olması. Bu şiire şiir tekniği açısından bir olumsuz görüntü vermiştir.
b) Giriş kıt'ası dördüncü mısradaki " Siteminde " deki " de " nin ayrı yazılması " ( sitemin de ), son kıt’a üçüncü mısra başında gözden kaçan küçük / büyük harf tercihi ( bilinçli olmasa da ) ve islamoğlu ( İslamoğlu ) , beşinci kıtadaki; nemrud ( Nemrut ) yazılımı.
Belki yazım olarak bir daha gözden geçirilip; “ Alıp ta / alıp da “ gibi eksiklikler düzeltilmeliydi.



Hülâsa;

Âşık Edebiyatının ürünü olan güzel bir koşma şiirdi okuduğumuz.

Teşekkürler Ahmet İSLAMOĞLU

Oflu / Mehmet Emin TÜRKYILMAZ
08 Kasım 2010
http://www.mehmeteminturkyilmaz.com/i/2201/dikkat-ceken-bir-siir.html