...
Mavi bir kelebek tanıyorum ben,
Rengini gökten almış
Bir günlük düşlerinde
Kaç artemis ıslanmış
Mavi bir kelebek tanıyorum
Her bahar bitişinde
Bir yaprak düştüğünde
Sevdası yarım kalmış...


Hilmi Yazgı

"Bosnalılar savaş sonrası hep bu kelebekleri takip ettiler .Mavi kelebekleri…
Biliyorlardı ki; o kelebekler tek bir çiçeğin
üzerine konuyordu.
Bosna Hersek’te bulunan toplu mezarların üzerinde mavi kelebeklerin uçtuğu farkedilmiş.
Bir, iki derken bunun tesadüf olmadığı anlaşılmış.

Durum biraz incelenince toplu mezarların olduğu yerlerde toprağın yapısının değiştiği, toplu mezarların bulunduğu bölgede cesetlerin toprağı beslemesi sonucunda Artemis adındaki çiçeklerin oluştuğu gözlemlenmiş. Bu çiçeğin kokusu mavi kelebekleri çekiyormuş. Çiçeklerin çoğalmasıyla birlikte sadece bu bitkiyle beslenen mavi kelebekler de bölgede hızla çoğalmış ve yapılan araştırmalar sonucunda bu durumun dikkat çekmesi ve yerel basına yansımasıyla halk araştırmalara katılmış.
Sevdiklerinin kemiklerini bulmak, sadece onlardan bir ize rastlamak isteyen binlerce kişi günlerce mavi kelebekleri izlemeye, onların peşinden gitmeye başlamış. Birçok kişi için kocaman bir acı olan bu hikaye, Bosnalılar içinse bir umuttu. Nice ömür mavi kelebeğin peşinde geçti…

Bosna’da Ölüm Çiçekleri sayesinde 300 toplu mezar bulundu…"
Toplu Mezar Enstitüsü 19 yıldır sürdürdüğü çalışmalarda 20 bin kişinin cesedine ulaştı ancak yalnızca 18 bin kişinin kimliğini belirleyebildi. Cesetlerin parçalanmış ve yakılmış olması kimlik belirleme çalışmalarını güçleştirmektedir."
_________

Dünyada hiçbir insanın, yaşama hakkı, baharları ve sevdası elinden alınmasın...