İşin Tuzu Biberi
Ben bugünün piyasasını anlayıp çözemedim bu kez. Anlaşılması güç farklı bir durum var çarşı pazarda, alım satımda. Her şeyin fiyatı, kontrolü zor bir şekilde yükseliyor. Fiyata yetişilemiyor. Fırsatçıları anlayabiliyoruz. Bir bahaneyle hemen fiyat ayarlamasına gidiyorlar. Ancak bu durum şu anda tüm insanımıza sirayet etmiş durumda. Dövizin arttığını, maliyetlerin yükseldiğini düşünelim, arz talep dengesini de dikkate alalım, bu aynı gün mü yansır fiyatlara, aynı gün mü değişir etiketler? Mutlaka şartlara göre üreten, alan satan alım gücünü korumak isteyecektir. Buna göre bir ayar verecek, bir belirleme yapacaktır. Ancak bugün yaşananlar bundan farklı bir durumdur.
...
Ticaret dövize parelel yani ondaki düşüş ve yükselişe göre bir seyir izlenebilir. Dolardaki artışa göre hareket edilebilir, bu mümkündür. Ancak dışa bağlı, ithal edilen ürünlerde bu böyledir. İçerde olanın enflayona göre olması, ona parelel bir seyir izlemesi gerekir.
...
Tam iki yıl öncesinde yüz bin lira olan bir otomobil bugün beşyüz bin lira. Beşyüz bin lira olan bir ev bir buçuk milyon lira. Elektronik ve beyaz eşya tam dört beş katı. Arsa arazi beş altı katı artmış durumda. Diyelim araç gereçte, elektronikte dışa bağımlıyız ve dövize parelel artış yapılması anlaşılabilir bir durumdur ama arsa arazi yani toprak ithal mi ediliyor. İnşaatta kullanılan hangi malzeme dövizle alınıyor. Velevki öyle olduğunu düşünelim iki yıl öncesine göre döviz yüzde kırk elli artmış ancak döviz bahane edilerek fiyatlar yüzde beş yüz artmış durumda. Bu artışlar olsa olsa açıklanan enflasyon nispetinde olur. Daha fazlası vurkaççılıktır, fırsatçılıktır.
...
Hem eskiden döviz artarsa mülkün değeri düşerdi. Tersine bir durum olurdu. Az dövizle çok şeye sahip olunurdu. Fakat şimdi döviz bir birim artıyorsa diğerleri üç dört kat artıyor. Ücretlinin ücreti çok çok enflasyon nispetinde yükseltiliyor. Bu da alım gücünüzün piyasanın çok gerisinde kalmasına neden oluyor. Çalışanların yarısının asgari ücretle, genel ücretin ise asgari ücrete yakın bir düzeyde belirleniyor olması bu piyasada ihtiyaçlarınızın ertelenmesine bir başka bahara bırakılmasına neden oluyor. Çünkü temel insani ihtiyaçlarınızı bile karşılamakta zorlanıyor, diğerlerini hayal bile edemiyorsunuz.
...
Bu durum yoksulun daha çok yoksullaşmasına varlıklının daha çok zenginleşmesine neden oluyor. Fakir karnını doyurmanın derdine düşüyor, zengin ne kadar çarparızın hesabını yapıyor.
...
Ne insanidir, ne de ahlakidir bu durum. Birilerinin düştüğü durumdan ganimet elde etmek ne kitaba ne Kur’ana sığar.
...
Bunun böyle olmasında internet üzeri satışların etkili olduğunu düşünüyorum. Bu yollu alım satımda fiyatlar gerçek değer üzerinden değil sanal olarak artıyor. Bir nedenle birisinin bir önceki rakamın üzerine koyarak yaptığı satış bedelinin üzerine başkaları daha fazlasını koyuyor ve bu kartopu gibi büyüyerek gidiyor, kontrolü mümkün olmayan bir hal alıyor. Temelde sorun ekonomik göstergeler olsa da bu da işin tuzu biberi oluyor ve insanlar bir şeyi edinmekte ciddi anlamda zorlanıyor.
Kemal GÜL
20.11.2021
YORUMLAR
Henüz yorum yapılmamış.