CAMİ MİMARİSİ VE ÇAĞDAŞ GERÇEKLER



Bugün devasa camiler yapılıyor. Birçoğu gösterişe dayanan bir cami yapma yarışı var. Her biri estetikten yoksun, kışın ısıtılamayan, yazın soğutulamayan camiler. Kullanım amacının dışına çıkan bu camilerin yapım tarzı oldukça yanlış. Bu yanlışı irdeleyerek Müslümanların çağdaş gerçeklere uygun camileri nasıl yapmaları gerektiğine dair bir girizgah yapalım.
Osmanlı Camilerinin kötü bir taklididir bugünkü camiler. Oysa Osmanlı Camileri o günkü cemaatin kalabalığına uygun yapılıyordu. Ayrıca bu camiler kendilerine özel bir klima sistemiyle inşa ediliyor, kışın sıcağından, yazın soğuğundan korunuyordu. İçi boşluklu çift duvar sistemi diyebileceğimiz sistemdi bu. Ve haremli ,avlulu bu yapı rüzgarın giriş yönüne engel çıkarıyor, soğuk havanın cami içini doğrudan etkilemesine izin vermiyordu.
Bu gün camilerin yapılışında en önemli bazı hususlar ihmal ediliyor, koca koca camiler sıcak ve soğuğa uyarlı olmadıkları için kullanım amacının dışına kayıyor. Buna karşın cemaat kışın son cemaat mahalline hapsediliyor, yazın ise devasa klimalarla soğutulmaya çalışılırken yaşlı cemaatin rahatsızlığına yol açılıyor.
O halde yapılması gereken ne. Belki de daha az nüfus yoğunluğuna sahip olan Selçuklu camileri örnek alınmalı. Bu camiler harem kısmı daha küçük avlulu- bu yönden Osmanlı camileri temel alınabilir.- avlunun ortasında şadırvanı olan camiler olmalı. Cuma namazları için yetersiz olabilecek haremin küçüklüğünü gidermek için son cemaat mahalleri büyük tutulmalıdır.
Yahut ta Selçuklu eyvan planı uygulanmalı. Kıble eyvanı büyük tutulmalı yaz- kış daimi cemaati alacak vasatta olmalıdır. Diğer eyvanlar eğitim odası olarak açılır- kapanır camlı sistemle ayrılmalı, kuzey eyvanı ise son cemaat mahalli olarak ayrılmalıdır. Ayrıca dış duvarların yalıtımlı olmalı, boşluklu çift duvar sistemiyle inşa edilmelidir.
Camiler dış avlu duvarlarıyla çerçevelenmeli, bu yolla dış etmenlerden korunmalıdır. Tuvaletler camilerin dış avlusuna yakın bir yerde inşa edilmeli, avluya cami giriş kapısına uzak olmalıdır. Avlu dışında Kuran kursu olmalı, bu kursun girişi avluya bağlanmalıdır. Avluda kütüphane, çayhane, aşhane, morg, olmalıdır. Ayrıca kreş, anaokulu (Sıbyan mektebi) bulunmalıdır.
Aynı külliyeye İmam Hatip Okulu, lisesi ve ilahiyat yüksekokulu da yapılarak külliye zenginleştirilebilir. Bu külliyeye şifahane yerine geçecek sağlık ocağı ilave edilebilir. Bir misafirhane ilavesiyle külliye zenginliği artırılır. Bir yetimhane ve Dar’ul aceze ile de sosyal hayatın bütün kurumları cami etrafında şekillendirilebilir.
Bu külliyeye bugün artık yaygınlaşmış imam ve müezzin evi yapılmalıdır. Bir çocuk oyun alanı (park bir otopark ilavesiyle mükemmeliyete ulaşılabilir. Ancak tüm camilerin bir külliyeye dönüşmesi gerekmeyebilir, mevki ve ihtiyaca göre bunların bazıları yer alabilir, bazıları çıkarılır. Ancak ibadet yerinin sıcak ve soğuğa dayanıklı, daimi cemaate uygun yapılmalıdır.

Ahmet KEMAL