sümer dilinde...
sümer dilinde "yal" kelimesi... varmış.
bu kelimenin sesi: YAL... tonu ile şiirimsi ahenktedir.
yal’a sümerler ise "dil" demişlerdir.
ağızdaki: DİL.
ağızdaki dil... bildiğimiz, dudaklarımızın ardına konumlu şey.
bütün canlıların dili vardır aşağı-yukarı.
ardahan’da " yal " sesini duymayanlar köylü olmayan insanlardır, onlar bir veche’le kulak misafiri olmuşlardır.
YAL... sümerlerin...
ardahan ile 4000 sene zaman meyanın hikayesi...dir.
yal için onlar; ağızda olan dil için kullanmışlardır.
ardahan’da biz yal’a; köpeğin yemeğine diyoruz.
köpeklerin yemeği: İT YAL’ı şeklinde morfize etmişler atalar.
it yal’ı ve ağızdaki dil’e denen: YAL.
zaman meyanı: 4000 sene... bir evrim kronos’u.
ses aynı kalmış...
anlamsal genişleme olmuş.
sümerya ile ardahan mesafe olarak: " yukarı eller" kur’an da ve kutsal kitaplarda verilen muhit ismidir. bugünkü ırakta ur-urak lagaş’ı... basra’da hadd-i son bulur.
haritayı görüyorsunuz sanın ve düşünün.
mesafenin uzaklığı mekanların evrimsel durumunu gözler önüne sermiştir.
zaman ise devinmekle şeylerin savrulmaları, dönüşmeleri...ni doğal sonuca getirmiştir: farklılık.
it yemeği yal’ı ve ağız dil’i: yal.
ardahan’da ki it yemeğine yal sesiyle işaretlemek: kelime yapmak... yani ağız dili: yal’a değişik anlamları olması sade ses benzemesi bunların aynı şey olduğu doğru mudur?
bir bağlam kurarsak.
bunu yapabilir miyiz?
it’i yani köpeği objeleştireceğiz... ve onun üzerinden araştırma yapacağız.
itin ağzı ve dili ile yediği yal değil midir?
- evet!
it olgusu üzerinden bağlamımız merkezi nesnesinden ayrılmadan bir şekil ve yapı değişimi geçirmiş oluyor...
it, yal’ı yal’ıyla (diliyle) yiyor.
yal sözcüğü sümerlerden çıkıyor ta ardahan yaylalarına geliyor...
bugün biz yal’ı köpeklerin un ve sıcak su ile bulamaç -karıştırma yapılmış sıvı yemeğine diyoruz.
sümerler ise ağızda ki dile: dil- yal diyormuşlar.
köpeğin ayaklarından önce ağzı, dili herşeyi sayılır.
temel aparatıdır: dili ve yine temel yaşama ikamesi, yemektir her canlı gibi köpeğinde.
diliyle yediğine yal diyoruz... diline; yal demiyoruz.
bağlam ve yaklaşım bu kadar açık ve anlaşılır.


yalçıner yılmaz
20-10-2018
çanakkale