Türk-İslam âlimleri serisi – 43

İBN-İ YUNUS
D. ? – Ö. (H. 399) M. 1008

Mısır’ın Sadfa köyünde dünyaya geldi,
Mısır’da yetişmiş büyük astronomi âlimi,
Tam adı; Ali Bin Abdurrahman Bin Ahmed
Bin Yunus Es-Sadefi’dir İbn-i Yunus dendi.

Batı onu “Aben Jenis” adıyla tanır,
Babası tanınmış hadis âlimi denir,
Dedesi İmam-ı Şafii meclisindeymiş,
İbn-i Yunus küçük yaşında ilim öğrenir.

Din ilimi, astronomi ve fen öğrendi,
O Fatımi sultanlarınca çok sevildi,
Onun için Cebel-i Mukattam dağında
Rasathane yapılıp emrine verildi.

Ay ve güneş tutulmasını incelemiş,
Detayları ince hesaplarla belirlemiş,
İbn-i Yunus, hassas ve dakik hesap yapar,
O zamana kadar hassas hesaplanamamış.

“Zic-ül-Hakemi” onun en ünlü eseri,
Muteber olan fen ilmiyle ilgilendi,
Matematik ilminin dallarıyla uğraşmış,
Trigonometri de söz sahibi bilindi.

Birçok âlimin çalışmalarına ışık olmuş,
Tanjant ve kotanjant cetvelini hazırlamış,
Trigonometriyi ilim dalı saymıştır,
Logaritmayı da keşfedip ilme sunmuş.

Avrupa, İskoçyalı John Nepier demiştir,
İbn-i Yunus ondan yedi asır önce bilir,
Logaritma İbn-i Yunus’un özeli olmuş,
Bu formülü eksiksiz olarak test etmiştir.

Rakkas, yani sarkaç aletini keşfetmiş,
Batılılar bunu Galileo buldu demiş,
Yunus, Galileo’dan yedi asır önce bulur,
Yedi asır sonra nasıl Galileo denmiş?

Fransız Sedillat, Sarkaç İbn-i Yunus’un der,
Yazdığı bir eserinde bunu belgeler,
Nallino’da İbn-i Yunus’un hakkını vermiş,
Newton ve Galileo hakkı gasp eder.

“Kitabu-uz-Zıll” sinüs ve kosinüs içindir,
“Zic-ül-Hakemi” meşhur eseri dört cilttir,
“Kitabu Gayet-il-İrtifa” namaz vakti için,
Bir eseri de Ay tutulması içindir.

Kopernik, Laplace de, Yunus’tan yararlanmış,
İbn-i Yunus’un kitaplarıyla çalışmış,
Nasiruddin Tusi, İbn-i Yunus’u över,
Onun eserleri ilme kaynak sayılmış.

İlim dünyasının temelinde biz varız,
Müfredatımızda ilim Batının yazarız,
Nedense aslına sahip çıkmaz olmuşuz da,
İkilem içinde değil biz bitarafız.

Âcizane gerçekleri araştırmak işim,
Türk ve İslam âlimlerini hep sevmişim,
Duyarsızlık beni derinden etkiliyor,
Altın bir çağ oluşturuyor öz geçmişim.

Şair, Araştırmacı, Yazar: Abdullah Yaşar Erdoğan