Türk-İslam âlimleri serisi – 7







İBN-İ FAZIL
D. 739 – Ö. 805

Bermekiler soyundan olup adı Yahya’dır,
Yahya bin Fazıl veya El-Fazıl diye anılır,
Baba adı Halid olup “Fazıl’ın Oğlu” denmiş,
İbn-i Fazıl Musul valiliği de yapmıştır.

Halife Mehdi’nin de oğlunu yetiştirmiş,
Yedi yüz seksende divan başkanı seçilmiş,
Harun halife olunca Fazıl vezir olur,
İbn-i Fazıl’a çok geniş yetkiler verilmiş.

Abbasiler devrinde on yedi yıl hizmettedir,
Matbaa yeni bir devrin de başlangıcı denir,
O dünya tarihinde ilk matbaayı kurmuş.
Gutenberg’e matbaada ilham oldu denilir,

Kâğıdı Çinliler icat etti bilinir,
Müslümanlar Çin’den kâğıt getirmiştir,
Sonra kâğıdın yapımını genişletmişler,
Fazıl böylece matbaayı keşfetmiştir.

Çinliler kâğıdı ipek kozasından yapmış,
Müslümanlarda keten ve pamuk karıştırmış,
Böylece zarif ve beyaz kağıt yapmışlar,
İbni Fazıl, ilmin yayılmasına katkı yapmış.

Kâğıdın icadı ilmin yayılmasını sağlar,
Müellif ve âlimler bol bol kitap yazar,
O devirde Bağdat’ta yüz kitapçı varmış,
İbni Fazıl dünya ilmine katkı sağlar.

Şair, Araştırmacı, Yazar: Abdullah Yaşar Erdoğan

İlim tarihi araştırıcısı Will Durant da, “Medeniyet Tarihi” adlı eserinin “İman Çağı” bölümünde, kâğıt fabrikasının 794′te ilk defa Harun Reşid’in vezirinin oğlu Fazıl tarafından kurulduğunu belirtir. Avrupa’ya geçişini de şöyle izah eder:
“ Kâğıt imalat metodu Müslümanlar tarafından Sicilya ve İspanya’ya sokuldu. Oradan Fransa ve İtalya’ya geçti. Milattan sonra 105 tarihinden itibaren Çin’de kullanıldığını gördüğümüz kâğıdı, 707 tarihinde Mekke, 800 tarihinde Mısır, 950′de İspanya, 1100′de Bizans, 1102′de Sicilya, 1228′de Almanya ve 1309′da da İngiltere’de görüyoruz.”
Gosta ve le Bon der ki: “Parşömeni ortadan kaldırmış olan kitap kâğıdını Müslümanlar icat etmişlerdir. Eğer İslâm medeniyetinin kitap, barut ve pusula gibi mirasları elinin altında bulunmasaydı, bizim Rönesanssın nasıl bir şey olacağını biraz göz önüne getirmeliyiz.”
Libri der ki: “Tarihten Müslümanları silerseniz, ilmi Rölansımız asırlarca geri kalmış olur.”
Paris İslâm Enstitüsü eski profesörlerinden Jacques Risler, “La Civilisaton Arabe” adlı eserinde: “İslâmiyet’in Avrupa’ya getirdiği en hayırlı nimetlerden biri de kâğıt olduğunda şüphe yoktur”