YAKAMOZA AİT NOTLAR : (ALINTIDIR )
Mehtap-Yakamoz Karmaşası :
Yanlış bilinen noktalardan birisidir yakamoz-mehtap ayrımı. Çoğunluk denize vuran ay ışığına yakamoz diye yapıştırıverir. Şöyle mehtaba karşı rakı içmek deyimimiz varken yanlış anlaşılması ilginçtir.
Yakamoz aslında, Dinoflagellatlar olarak bilinen, "flagella" adı verilen uzantıları sayesinde hareket yeteneğine sahip tek hücreli canlılardır.
Limunisans maddesini vücudunda barındıran bu canlıya dokunulduğunda bir ışık saçar. Bunlardan milyonlarcası bir araya geldiginde geceleri bir tekne geçerken veya bir balık sürüsü geçtiğinde bu canlılara çarparak bir floresan ışığına benzer görüntüye sebep olurlar, buna yakamoz denir. Bu, bir savunma sistemidir.Avcılar tarafından saldırıya uğrayan bu canlılar ışık saçarak daha büyük avcıları bölgeye yönlendirirler.
Çıplak gözle görüldüğünde muhteşem bir sahnedir. Bir yük gemisinde Gine Körfezi’nden Güney Afrika’ya giderken böyle bir şov izlemiştim. Fırtına da vardı, her dalga tepeciği ayrı ayrı selamlıyordu beni, kelimelerle anlatamayacak kadar güzel bir görüntüydü. Geminin dümen suyunu (pervanesinden gelen köpüklü su) izlemek apayrı bir zevkti.
Ayrıca, Porto Riko’da meşhur yakamoz koyları mevcuttur. Ziyaretçiler, La Parguera ve Vieques’te bulunan özel korumalı koylarda kürekli kayıklarla gezerek bu muhteşem görüntünün keyfini çıkarıyorlar.
YAKAMOZ ( VİKİPEDİ )
Bu madde denizlerde gözlenen yakamoz olayını ve yakamoz canlısını anlatmaktadır.
Yakamoz uyarıldığında ışık saçan tek hücreli bir deniz canlısıdır. Denizin ateş böceği olarak da düşünülebilir çünkü iki canlının biyolojik olarak ışık saçması onları özel kılar. Boyut olarak küçük olan bu canlının birçoklarının bir araya gelip, ışık saçmasına da yakamoz denir. Yakamozun gözlemlenebilmesi için diğer ışık kaynaklarının (güneş, ay ve şehir ışıkları) yakamoz ışıklarını bastırmaması gerekir. Yakamoz oluştuğunda denizde uzun floresan lambalar yanıyormuş gibi gözükür.
Yakamozu özel kılan ışıma olgusu luciferin-luciferaz enzim substrat çiftinin reaksiyonu sonucu oluşur. Bu kimyasallar sitoplazma içinde dağılmış halde bulunan binlerce küresel organelde saklanırlar.
Söz konusu canlıların ışık saçması bir savunma mekanizması olarak düşünülmektedir. Saldırı altında kalan tek hücreli ışık yayarak, daha büyük avcıların kendisine saldıranı fark etmesini sağlar. Bu özellik balıkçılar tarafından da kullanılır. Bazı balıkçı teknelerinde yüksek bir direk ve bu direğin ucunda oturulacak bir yer vardır. Gırgır motorlarının köprülerinin çok katlı ve en üst kattan bile kumanda edilebiliyor olmalarının bir sebebi de budur. Balıkçılardan biri buraya oturarak ay olmayan geceleri balıkların yakamoz yaparak geçtikleri yolları görüp dümenciyi yönlendirirler veya doğrudan kendileri tekneye kumanda ederler. Yine yakamoz ışığı dolayısıyla lüfer avlarken lüks ışığı kullanılır; ışık balık gelsin diye değil misinanın değdiği, yakamozların çıkardığı ışıktan lüfer korkmasın diye. Lüks ışığı yakamoz ışığını bastırdığından lüferin misinayı farketmesini engeller.
ABONOZ AĞACI : Zehiri emdiğine inanıldığından saraylarda, başta kadeh olak üzere muhtelif şekillerde kullanılan bir ağaç.
Okumak zahmetine katlanan dostlara teşekkürler.