Beşer dizelik bentlerden oluşan nazım biçimlerine MUHAMMES adı verilir. Hemen hemen her konuda da yazılabilirler. Ama daha çok Muhammesler de çoğunlukla felsefi düşünceler tasavvuf konuları ele alınır. Kafiye örgüsü “aaaaa bbbba cccca…” biçimindedir. Genel olarak 5’er dizeli 3 bent olarak yazılır ancak bu bent sayıları da şairine göre farklılık arz eder. Aşağıda verdiğim örnek Recaizade Mahmut Ekrem’e aittir. Fuzuli ve Yahya Bey’i bu dalın ustalarından sayabiliriz. Bir çok şair Muhammes yazımını denemiştir.

ŞEVKİ YOK

Gül hazdır sünbül perişandır bağ-zârın şevki yok
Derd-i nâkş olmuş hezâr-ı nağmekârın şevki yok
Başka bir hâletle çağlar o cûy-bârın şevki yok
Âh edib inler nesîm-i bî-karârın şevki yok
Geldi ammâ neyleyim sensiz bahârın şevki yok!

Farkı yoktur giryeden rûy-ı çemende jâlenin
Hûn-ı hasretle dolar câm-ı safâsı lâlenin
Meh bile gayretle agûşunda ağlar hâlenin
Gönlüme te’siri olmaz ateş-i seyyâlenin
Geldi ammâ neyleyim sensiz bahârın şevki yok!

Rûha verdikçe peyâm-ı hasretin her bir sehâb
Câna geldikçe temâşâ-yı ufuktan pîç ü tâb
İhtizâz eyler çemen… izhâr eder bin ızdırâb
Hem tabiat münfâil hicrinle hem gönlüm harâb
Geldi ammâ neyleyim sensiz bahârın şevki yok!
Recaizade Mahmut Ekrem

MUHAMMES
Günlü gel gör, gül yanar, rüzgâr susar, tel dillenir
Sevdi derken, söz kanar, kinin kusar, dil dillenir
Sevdiğinden, çok uzak, razı olmaz, yol dillenir
Gül-ü zar dâ, durdu yar, baktı yaprak, dal dillenir
Bülbülünden, ayrılan, bağrı yanmış, gül dillenir

Gel de bir bak, görme sen, derde derman, dost kalmadı
El olanlar, gitti bak, zor halimden, yar bilmedi
Verdi gönül, aşk ile, hep üzülmüş, hiç gülmedi
Ben ki her gün, bekledim, yollarından, yar gelmedi
Bülbülünden, ayrılan, bağrı yanmış, gül dillenir

Perişandır, gördüğüm, anla artık, versen meğil
Deli gönlüm, yandı bak, sevdin ise, aşktan eğil
Sevda olmaz, sandığım, sevgi yoktur, dertten boğul
Çok sevenler, mutludur, sanma ey can, bak hiç değil
Bülbülünden, ayrılan, bağrı yanmış, gül dillenir

Sadık DAĞDEVİREN

Bu MUHAMMES, aşağıdaki aruz kalıbı ile yazılmıitır
( _ . _ _ ) , ( _ . _ _) , ( _ . _ _ ) ( _ . _ _ )
---KAKK-----KAKK------KAKK------KAK---
Fe i lâ tün – – Fa i lâ tün – Fe i lâ tün - Fâ ü l â tün