Ek Bölüm A: Finansal Sağlığın İlk Kontrolü (Yatırıma Hazırlık) 🚦
Yatırıma başlamadan önce atılması gereken, çoğu zaman göz ardı edilen kritik adımlar şunlardır:
1. Acil Durum Fonu Oluşturmak
Yatırıma başlamadan önceki en önemli adım, en az 3 ila 6 aylık yaşam masraflarınızı karşılayacak bir acil durum fonu oluşturmaktır. Bu fon, borsadaki paranıza dokunmak zorunda kalmadan beklenmedik işsizlik, sağlık sorunları veya büyük tamiratlar gibi durumlarla başa çıkmanızı sağlar. Bu fon, kolayca nakde çevrilebilir ve risksiz bir hesapta (örneğin vadeli mevduat) tutulmalıdır.
2. Yüksek Faizli Borçları Kapatmak
Yüksek faizli borçlar (kredi kartı borcu, ihtiyaç kredileri vb.), yatırım getirilerinizin önüne geçer. Eğer bir borç için ödediğiniz faiz oranı, borsada makul bir şekilde kazanmayı umduğunuz yıllık getiri oranından (\%10-\%15) daha yüksekse, öncelikle o borcu kapatmak, yapabileceğiniz en yüksek getirili yatırımdır.
3. Risk Toleransını Belirlemek
Herkesin risk iştahı farklıdır. Piyasa %30 düştüğünde:
A Tipi Yatırımcı: Endişelenir, hisselerini satmayı düşünür. (Düşük Risk Toleransı)
B Tipi Yatırımcı: Rahat kalır, düşüşü alım fırsatı olarak görür. (Yüksek Risk Toleransı)
Risk toleransınızı dürüstçe belirlemek, size uygun varlık dağılımını (Hisse/Tahvil oranı) seçmenizi ve panik satışlarından kaçınmanızı sağlar.
Ek Bölüm B: Modern Yatırım Araçları ve Pasif Yönetim 🌐
Aktif hisse seçimi (Temel Analiz) yerine, düşük maliyetli ve geniş çeşitlendirme sağlayan modern araçlar:
1. Borsa Yatırım Fonları (ETF - Exchange Traded Funds)
ETF'ler, hisse senetleri gibi borsada işlem gören, ancak bir endeksi (örneğin BIST 30, S&P 500) veya bir sepeti (örneğin altın, teknoloji şirketleri) takip eden fonlardır.
Çeşitlendirme: Tek bir alım işlemiyle yüzlerce farklı hisseye veya varlığa aynı anda yatırım yaparsınız. Bu, bireysel hisse riskini neredeyse sıfırlar.
Düşük Maliyet: Aktif olarak yönetilen yatırım fonlarına göre yönetim ücretleri çok daha düşüktür.
Pasif Yönetim: Kitabın 6. bölümünde bahsedilen John C. Bogle'ın felsefesine uygun olarak, piyasa ortalamasını yakalamayı hedefler.
2. Döngüsel ve Savunmacı Sektörler
Portföy çeşitlendirmesi yaparken, sektörlerin ekonomik döngülere tepkisini anlamak önemlidir:
Özellikler Ekonomik Durumda Tepkisi Örnekler
Döngüsel (Cyclical) Ekonomik büyümeye bağlı, lüks ve zorunlu olmayan ürün/hizmetler sunar. Büyüme döneminde hızla yükselir, durgunlukta hızla düşer. Otomotiv, İnşaat, Turizm, Lüks Perakende
Savunmacı (Defensive) Temel ihtiyaçları karşılar, talep ekonomiden bağımsızdır. Durgunlukta istikrarlı kalır veya hafif düşüş yaşar; krizde dayanıklıdır.

Bu ayrımı bilmek, Portföy Ayarlama (Rebalancing) stratejinizde hangi dönemde hangi sektörün payını artıracağınıza karar vermenizi kolaylaştırır.
Ek Bölüm C: İleri Risk Yönetimi: Kayıp Ağırlıklandırması ⚖️
Bölüm 5'te Zarar Durdurma emirlerinden bahsettik, ancak bunu bir kurala bağlamak gerekir:
Tek Bir İşlemde Kayıp Sınırı Kuralı
Profesyonel alım-satımcılar (trader'lar) ve disiplinli yatırımcılar, tek bir pozisyondan elde edebilecekleri maksimum kaybı önceden belirlerler. En yaygın kural şudur:
Toplam yatırım sermayenizin en fazla %1'i ile %2'si arasında bir risk alın.
Örnek: Toplam yatırım sermayeniz 100.000 ise, tek bir hisse senedi alımında maksimum 1.000 (100.000 imes 0.01) kaybetmeyi göze almalısınız.
Uygulama: Eğer 100 TL'den bir hisse aldınız ve Zarar Durdurma noktanızı 90 TL (yani \%10 kayıp) olarak belirlediyseniz, bu pozisyonda maksimum 1.000 TL kaybetmek için sadece 10.000 TL değerinde (100 birim) hisse alabilirsiniz. (100 birim imes 10 TL zarar/birim = 1.000 TL).
Bu kural, peş peşe 5 başarısız işlem yapsanız bile, toplam sermayenizin sadece %5'ini kaybetmenizi sağlar ve psikolojinizi korur.
Bu ek bilgiler, okuyucunun hem finansal disiplinini artıracak hem de modern piyasa araçlarıyla tanışmasını sağlayacaktır.