Kendimi bildim bileli güzel dilimiz hakkında sohbetler dinlerim. Rahmetli babam elinden geldiğince çok kitap okur ve arkadaşlarıyla siyasi konularda sohbet ederdi. Bu sohbetler arasında “Türkçe” de vardı elbette.
Az buçuk dilimiz konusunda bilinçlenmiş olmam gerek ki, lisede Türkçemizi savunma adına tavır aldığımı hatırlıyorum. Sonra fakülte hayatı... babamın ve Türkçe sevdasının ne kadar etkili olduğunu bilmiyorum ama Edebiyat Öğretmenliği eğitimi nasıp oldu bana.
Öğretmen olduktan sonra da hiç bu konuyu ihmal etmedim. Elimden geldiğince kimi zaman gördüğüm teşviklerle yola devam ettim, kimi zaman ileri gittiğimi söylediler. Hatta kınadılar, küçümsediler.
Yazıya böyle başladım diye kızmayın dostlar, bu sevdanın şöyle bir geçmişinden söz ederek başlamak istedim. Başlık ile şu ana kadar pek irtibat kurmamışsam da sözü kısa keserek “üvey” sözcüğüne geçiyorum.
Sözcüğün kökeni konuşumu araştırmadım. Bunun benim gözümde pek değeri de yok aslında. Türkçeleşmişse Türkçedir deyip yolumuza devam edelim.
Ben şuna inanıyorum ki, bu kadar uzun geçmişe sahip olan dilimizin işlenmesi gerekiyor. Cevher ve mücevherde olduğu gibi.
Ben de şiirde, hikayede kullanmakla birlikte anlamı üzerinde de durmak istedim.
Üvey sözcüğü:” yalnızca yasa yönünden akraba sayılan, öz olmayan.” diye tanımlanmış. Kayıtlara böyle geçse de annesi ve babası aynı olanlara “ÖZ” derken bunlardan biri değişik olursa “ÜVEY” diyor halkımız. İşte burada başlıyor karışıklık. Size birini tanıtırken “üvey kardeşim” derlerse ne anlarsınız? Anneleri bir, babaları ayrı mı; babaları bir anneleri ayrı mı? Yoksa tanımda da belirtildiği gibi annesi de babası da ayrı olan, evlilik sebebi ile bir araya gelmiş çiftlerin çocukları mı?
Siz sözlüklerde ne diye tanımlarsanız tanımlayın insanımız nasıl kullanıyor, önemli olan bu.
Dil öyle işlenmeli ki, bu dili kullanan insanlar dertlerini birbirlerine güzelce anlatabilsin, herkes ayrı bir telden çalmasın.
Kardeşte de bir sorun var aslında, üveyle birlikte çözülmeli. Kardeş, karın-daş’tan gelir diye biliriz. Yani aynı karında olan çocuklar. O zaman annesi bir, babası ayrı olan da kardeş midir? Sözcüğün anlamına göre, hayır. Ancak zaman içinde anlam genişlemesi olmuş ve bu durumdakileri de kapsamış denebilir.
Hısım- akraba, soy-sop hakkında insanlarımızın ne kadar bilgisi var. Soy baba tarafı, sop anne tarafı mıdır? Öyleyse, dayınız sizin soyunuzdan değil. Öyleyse akraba baba tarafı, hısım da anne tarafı mıdır?
Dostlar burada bir şey iddia etmek niyetinde değilim. Şimdilik akraba isimlerinden başladım. Düşünmemiz, öğrenmemiz gereken çok bilgi var. Ne olur, bunları ihmal etmeyelim. Yeni kuşaklara dilimizin ne kadar güzel ve güçlü olduğunu öğretelim, onlara dil sevgisi verelim.