Enel Hak Sırrı

Hallac deyince akla ’ ENEL HAK’ sözü gelir.
’Enel hak deyince akla Hallac geldiği gibi .
Gerçekten tasavvöuf ve kelam ilminde Hallac’ın orijinalitesi bu sözde aranır.
Bu söz aynı zamanda Hallac’ın düşünce dünyasının esasını kişiliğindeki hakim
ögeyi ve tarihteki erini ve adresini de vermektedir.(Sf. 133)
Tarihte Hallac kadar kendinden söz edilen sufi mutasavvuf olmamıştır dense yeridir.
Bu nun de nedeni hala yorumlara açık olan ’ Enel Hak ’ sözününü sırrıdır.
İlginçtir ’ ölün kararında ’ bu sözü yer almaz. Yani idam kararının nedeni Hallac’ı bu
sözü yani ’Enel Hak’ sözü değildir. Böyle olunca ’ Enel Hak ’ bilimsel ve inaçsal bir geçerliği
kabul edilmiş demektir. Şöyle ki: Kur’an Yunus 82 nealen’ " Allah, Hakkı kendi kelimeleriyle
haklaştırır" ayetindeki halin bir tecellisidir. (Sf. 139)
Buna rağmen tasavvufta bunun kadar tartışılan ve hala lehe aleyhe yorumların devam etmekte
olduğu ve olacağı başka bir sufi sözü olmamıştır. Kendi yöresinin çağdaşları ve sonraki kuşak tasavvufçulardan yüzlercesi bu sözünden dolayı Hallac’a çok ağır çirkin ve yersiz hakaretlerde
bulunmuş, adeta hakaret yarışında olmuşlar yazık ki!
Buna karşın ’ Enel Hak’ sözünün derin anlamını kavrayıp bunun Allahlık iddiasıyla( Hulul) ve
Vahdeti Vucut (Tanrı ile bir olma) zındıklık din dışılıkla ilgisi olmadığını kavrayan söyleyen yazan ünlü
sufi tasavvufi düşünce ’ hakkın hakkını verenler de olmuş’ olduğunu bıraktıkları eserlerinden görmekteyiz.
Bunların başında en tarımış mutasavvıflardan olan Ahmet Yesevi eserleri nefes ve değişleriyle
Anadolu alevi ve Bektaşı kültürüne yansıdığı bilinmektedir,
Bundan başka Kadiri Tarikatının kurucusu Abdulkadir Geylani.
Anadoluya gelince Yunus canımızın ’Bir ben var benden içeru’ nefesi ’Enel Hak’
sözünün anlatımından başka nedir ki,
Hele Mevlana Hz.leri: " Enel Hak ’ demeyi büyük bir iddia sanıyorlar. Oysa, bu,
büyük bir alçak gönüllülüktür.
.................... Kendi varlığını hiçe yok saydığı için ’ Hepsi Odur ’ Enel Hak ’ diyor.Kendisini yok saymak
tevazu değil midir Halk bunu anlamadı., anlamıyor"
yorumunda bulunmakta. (Sf. 141)
İleride etkilerindeneserlerinden ve Hallac’ım çağdaş Muridi olan Muhammed İkbal
bölümlerinde buluşmak dilek ve umuduyla!

Eser:
Yaşar Nuri Öztürk
Hallac-ı Mansur