Aklın var, birliğin önemini anlaman gerekir; her türlü iyilik birlikte.
Kişi birlikten uzaksa utanılacak işler yapması da kolaydır!
Birlikten uzak insan dikkatlice baksa nefsinde nice ikiyüzlülüğü görür.
Kendi varlığımızda birlikle ilgili nice sırlar var.
Mesela başımız, ne çok sırlar saklıyor, bir bak!
Şu iki gözü bir düşünelim: İki göz ayrı ayrı yönlere bakabilir mi?
Bakmaz değil mi? Çünkü onlar, birlikte yaratıldılar; sağa ve sola ikisi birlikte bakar, ne varsa birlikte görür, uykuya dalınca da birlikte uyur, ağlayınca birlikte ağlar, gülünce birlikte gülerler.
‘Sen de Hak’la dost ve birlikte olursan, sonunda Allah’ın cemaliyle neşelenirsin.’
‘Dünyada neye meyletmiş, takılıp kalmışsan şüphesiz varacağın yer orası olacak.’
İnsan vücudu, vücudun her bir organı, baştanbaşa bir kitaptır; ilim ve ibretlerle doludur.
Mesela eline bir bak! Kolun eline kadar birlikte gelmiş ve sonunda beş dala ayrılmış. Dalların boyları farklı, kuvvetleri ayrı ayrı.
Fakat yumruk yapınca o ayrı ayrı parmakların gerçek gücü ortaya çıkar; devirir, tutar, kaldırır, iter, açar!
Yumruğunu sık da kendi gözlerinle birlik ilkesinin nelere kadir olduğunu gör!
İnsanlar da parmaklar ve organlar gibidir… Her bir insan farklıdır ve her biri bir işte bir hevestedir. Hak dine inanıp bağlandılar mı yumruk ve vücut gibi bir beden olurlar.
Bir de dünyaya bak; dünyada baştanbaşa sessiz manalar kitabıdır.
Gel suya bir göz atalım: Bütün sular bir denize bağlıdır, buradan başlayarak dağı taşı, dereyi vadiyi tutmuşlardır. Damla damla her bir yerden çıkıp denize yönelerek akarlar.
Ancak bir pınarın suyu ne kadar çok olursa olsun, tek başına denize ulaşamaz. Toprak engeline takılır, sıcak ve soğuk yolunu keser, nihayet bir yerde yitip görünmez olur.
Fakat su, kendi gibi sularla birleşip çoğalınca, kuvvetlenir, sonunda büyük bir ırmağa dönüşür, bazen ırmak başka bir ırmakla birleşir, kuvveti daha da artık ne dağ, ne taş, ne yaz, ne kış dinler, o, koşa koşa birlik denizin ulaşır ve artık deniz adını alır.
Tek başımıza kaldıkça bu dünya çölünde yiter gideriz.
Fakat imanlılar nehrine karışır da müminlerle, âlimlerle, salih kullarla birlik olursak, Allah’ın rızasına (rahmet) erer ve cennetine ulaşırız.

M.Talât Uzunyaylalı