Öyle bir ülkede yaşıyoruz ki her gün, her saat karşılaştığımız bir ya da birkaç olaydan dolayı şaşkınlık yaşıyor ve hayretler içerisinde kalıyorum. Bu ülkede engelli bir vatandaş olarak yaşayıp da şaşırmamak ve hayretler içerisinde kalmamak elde değil.
Ancak benim alanım engellilerle ilgili olduğu için yine bu konuda yazacağım. Kendimin de engelli bir vatandaş olmam nedeniyle bu konuda yazmam doğaldır.
Beni her gün, her saat şaşırtan ve hayretler içerisinde bırakan olaylardan bir iki tanesini anlatayım sizlere.
Ülkenin en üst yöneticisi olan Cumhurbaşkanı Sayın Recep Tayyip Erdoğan’ın engellilerle ilgili olan hassasiyetini ve duyarlı bakış açısını medyada görüp de izlemeyen ve bilmeyen kalmamıştır diyebilirim.
Bundan 16 yıl kadar önce 14 Ağustos 2001 yılında kurucu önderliğini yaptığı AK Parti hükümetinin Anayasaya koyduğu pozitif ayrımcılık maddesi başta olmak üzere çıkarmış olduğu 5378 sayılı Engelliler Kanunu ile verdiği önemi ve destekleri bilmeyen, duymayan seçilmiş ve atanmış yetkili kalmamıştır.
Seçilmiş ya da atanmış yetkilerden bir tanesinin dahi özellikle milletvekillerinin, valilerin, belediye başkanlarının, kurum müdürlerinin kısacası genel ve yerel idarecilerin tamamının, “Benim bu konulardan bilgim yoktur” diyebileceğini hiç sanmıyorum.
İşte benim şaşırmama neden olan olaylar da tam burada başlamaktadır. Yetkili yetkisiz her insanın çok iyi bildiği bu konular uygulama safhasına gelince nedense görmezden ve duymazdan gelinerek sümen altı ediliyor.
AK Parti Hükümeti tarafından çıkarılan engellilerle ilgili Anayasamızdaki eşitlikle ilgili 10.Madde ile getirilen pozitif ayrımcılık başta olmak üzere 5378 Sayılı Engelliler Kanunu ve diğer onlarca yasalarımız, yönetmeliklerimiz, genelgelerimiz ve yine hükümetimiz tarafından imzalanan uluslararası sözleşmelerimizle engellilere sağlanan birçok haklar olmasına rağmen nedense bu haklar yerel idareciler tarafından sümen altı edilmekte ve görmezden gelinmektedir.
Bu haklarla ilgili hükümet tarafından yasalar, yönetmelikler ve genelgeler çıkarılıyor ancak gelin görün ki çıkarılan bu yasalar yerel idareciler tarafından nedense tam olarak uygulanmıyor ve sürekli engellilerin sorun yaşamalarına neden oluyorlar.
Peki, çıkarılan yasalar nasıl sümen altı ediliyor, nasıl görmezden geliniyor hiç merak ettiniz mi? İşte her engellinin yaşadığı bu konuyu sizlere bir iki örnekle anlatmaya çalışacağım.
19 Ocak 2002 tarih ve 24645 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan 4736 Sayılı Kamu Kurum ve Kuruluşlarının Ürettikleri Mal ve Hizmet Tarifeleri ile Bazı Kanunlarda Değişiklik Yapılması Hakkında Kanunun 1.Maddesinde “(Ek fıkra: 12/7/2013-6495/88 md.) ……. engelliler için sağlık kurulu raporuyla %40 ve üzerinde engelli olduğunu belgeleyen Türk vatandaşlarının kendileri, ağır engellilerin kendileri ile birlikte birden fazla olmamak üzere birlikte yolculuk ettikleri refakatçileri, demiryolları ve denizyollarının şehiriçi ve şehirlerarası hatlarından, belediyelere, belediyeler tarafından kurulan şirketlere, birlik, müessese ve işletmelere veya belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketlere ait şehiriçi toplu taşıma hizmetlerinden ücretsiz olarak yararlanırlar.” denilmektedir.
4 Mart 2014 tarih ve 28931 sayılı Resmi Gazetede yayımlanan Ücretsiz Veya İndirimli Seyahat Kartları Yönetmeliği’nin Ücretsiz Seyahat Hakkından Yararlanacak Kişiler başlıklı 4.Maddesinde birinci fıkrasının (e) bendinde “Engelliler için sağlık kurulu raporuyla % 40 ve üzerinde engelli olduğunu belgeleyen Türk vatandaşlarının kendileri, ağır engellilerin ise kendileri ile birlikte birden fazla olmamak üzere beraber seyahat ettikleri refakatçileri.” diye engellilerin ve birlikte seyahat etmek zorunda olduğu refakatçisi ücretsiz ulaşım hakkından faydalanacaklar arasında sayılmıştır.
Ücretsiz Veya İndirimli Seyahat Hakkının Kullanımı başlıklı 5.Maddesinin birinci fıkrasının (b) bendinde “4 üncü maddenin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamındakiler için Engelliler İçin Kimlik Kartı, engellilere kimlik kartı verilmesine ilişkin 19/7/2008 tarihli ve 26941 sayılı Resmî Gazete’de yayımlanan Yönetmelik uyarınca verilmiş bulunan kimlik kartı, anılan Yönetmeliğin geçici 1 inci maddesinde sayılan engelliler için kimlik kartı ile engel oranının yer aldığı nüfus cüzdanı” ile bu hakkı kullanır demektedir.
5.Maddenin dördüncü fıkrasında ise “4 üncü maddenin birinci fıkrasının (e) bendi kapsamındaki ağır engellinin, refakatçisi olduğunu beyan ettiği kişiden bu hakkın kullanımına ilişkin ayrıca belge talep edilmez.” denilerek ayrı bir belge talep edilemeyeceğini belirtmektedir.
İdari Ve Cezai İşlemler başlıklı 12.Maddesinin birinci ve ikinci fıkrasında “(1) İlgili kurumlar, belediyeler ile belediyeler tarafından yetki verilen özel şahıs ya da şirketler, ücretsiz ve indirimli seyahat hakkının kullanılması ile ilgili olarak gerekli tedbirleri alır. (2) Ücretsiz veya indirimli seyahat hakkının kullandırılmaması hâlinde bu haktan faydalandırılmayan her kişi için mülki idare amiri tarafından toplu taşıma aracının tarifesi üzerinden elli tam bilet bedeli tutarında idari para cezası uygulanır. Bu maddeye göre verilecek idari para cezaları tebliğinden itibaren bir ay içinde ödenir ve genel bütçeye gelir kaydedilir.” denilerek verilen hakkın uygulanmaması halinde cezai işlemleri açıklamaktadır.
-Devam Edecek-

Ali Haydar Koyun
Yazar/Engelli Aktivist