Derin git, serin gel. Haydi gel gelebilirsen. Nasıl geleceksin? Ne ile geleceksin? Azığınla mı, kazığınla mı? İnsan kendi azığını kendisi hazırlar, kazığının ucunu kendisi sivriltir, kendi kuyusunu kendisi kazar, derin gider. Yedikleri naneler ile ağır basar, işledikleriyle diline dolayıp sardıkları ile çöker. Çıkması kolay mı o gayya kuyusundan? Alet ve edavatı varsa belki bir derece.

İnsanoğlu çok zalim ve cahil. Başkalarına zulmettiğini sanır, ancak kendisine ahmakçasına zulmeder, bu cehaletini de ulema süsü ile takdim eder. Kimi ne kadar uyutabilirsin bunca yalan dolanla? Bir eşek kaç dakika, kaç saat ya da gün kendini kuzgun gibi gösterebilir? Yalancının eşekliği yük vurulana kadar sürer, mumu da yatsıya kadar yanar. Sonrası karanlık.

Donkişot’luk cehalet midir, yoksa milleti güldürmenin farklı bir yolu mudur? İkisi de olabilir. Ama adam nam salmış, asırlardır kendisini unutturmamış. Bravo… Artık o bir sembol. Her yere kullan. Dekor yap duvara as, cahillerin yüzüne, eğlencenin de dibine vur.

Hakikat büyüktür, dev gibidir, kolay kolay saklanacak bir şey değil.

Hakikat parlaktır, ışıl ışıl her tarafı aydınlatır, gözleri kamaştırır.

Hakikat değiştirilemez bir olgu. Doğum nasıl bir hakikatse, ölüm nasıl bir hakikatse, bunları yapan kudret ve irade de bir hakikat. Hem de hakikatin en hası. Bunları ve daha milyarlarca hakikati bu güne kadar kim değiştirebilmiş, görmezden gelse, inkâr etse bile kim dışında kalabilmiş? Tabii ki hiç kimse.

Hakikati ya kabulleneceksin ya da kabulleneceksin. Bundan başka seçenek zaten yok. Hakikate dost olacaksın, Donkişot gibi savaş açmayacaksın. Yoksa karşısında hem un gibi üğünürsün, hem de el âleme maskara olursun.

Büyük adamlar hakikatin peşinden koşarlar, hakikatte fâni olurlar ve hakikatin hâdimi olurlar. Hakikat büyüdükçe, parladıkça onlar da büyürler, parlarlar. Hele onlara bir çatmaya gör. O zaman ağzının payını, burnunun köteğini alırsın. Hakikat zaten buna müsaade etmez. Un gibi öğütüverir adamı.

Haddi bilmek önemli. Herkes haddini bilmeli, nefsinin ve şeytanın sözcüsü, âleti, maşası, kaşağısı, maskarası olmamalı. Nereye ve kime dil uzattığına dikkat etmeli. Yoksa adamın dilini koparıverirler.

Dilden olma, akıldan olma, imandan olma, şereften, itibardan olma, candan olma!

İnsan ol, adam ol, anlayışlı ol, insaflı ol! Bu işin bir de öbür tarafı var; var gücünle çalış ahiretlik ol!