Bir günün Milli bayram olarak kutlanması ancak yasalarla mümkündür. Yani ‘’ Şu gün milli bayram ilan edilmiştir ve Milli Bayram olarak kutlanacaktır’’ Diyebilmek için yasa çıkarmak gerekir. Peki bu gün itibariyle kutladığımız Milli Bayramlarımız için yasa çıkarılmış mıdır TBMM den? Elbette çıkarılmıştır. Hatta şu an itibariyle kutlamadığımız Milli bayramlar için bile.

Şimdi gelin TBMM nden hangi tarihlerde hangi Milli Bayramlar için ve hangi gerekçelerle yasalar çıktığına sırasıyla bakalım.

1- Millî Mücadele döneminin ilk bayramı, “23 Nisan Bayramı”dır. TBMM’nin açılışının birinci yıldönümünde, 23 Nisan 1921’de kabul edilmiştir. 112 sayılı iki maddelik kanunun birinci maddesinde 23 Nisan millî bayramlardan sayılıyor, ikinci maddesinde yayımı tarihinden yürürlüğe gireceği ve yürütülmesinden TBMM’nin sorumlu olduğu belirtiliyordu. 23 Nisan, bayram olarak kabul edilince, o gün Meclis’te başka oturum yapılmamış ve pazartesi toplanılmak üzere çalışmalara ara verilmiştir. 23 Nisan, bundan sonra her yıl 23 Nisan Bayramı, müteakip senelerde 23 Nisan Çocuk Bayramı ve 1935’ten itibaren de Ulusal Egemenlik Bayramı olarak kutlanmıştır. Yani 23 Nisanlar 23 Nisan 1921 den itibaren ( 1921 dahil ) önce sadece 23 Nisan bayramı, daha sonra 23 Nisan Çocuk bayramı ve nihayet 23 Nisan 1935 Yılından itibaren Milli Egemenlik ve Çocuk Bayramı olarak kutlanmıştır.

2- Milli Mücadele döneminin ikinci Bayramı ‘’Hakimiyet Bayramı’’dır. Saltanatın kaldırıldığı 1 Kasım 1922 nin ertesi günü aynı zamanda Mevlid kandiliydi.Meclise verilen bir önergeyle Saltanatın kaldırılışının Mevlid kandiliyle birlikte Hakimiyet bayramı olarak kutlanması yolundaki önerge prensip olarak kabul edildi. Bu prensip kararı ertesi sene 24 Ekim 1923te yani Cumhuriyetin ilanından beş gün önce Mecliste oylandı ve 1 Kasım tarihlerinin ‘’Hakimiyet Bayramı’’ olarak kutlanması kararlaştırıldı.( 362 Sayılı Yasa )


Bu bayram 1935 yılında kaldırılmıştır.

3- Üçüncü Milli Bayramımız Bu gün 91. Yıldönümünü kutladığımız Cumhuriyet Bayramıdır ama hemen belirtelim ki bizler Cumhuriyetin 91. Yıldönümünü kutluyoruz. Cumhuriyet bayramının değil…Nasıl mı? “

29 Ekim 1923’te TBMM, Teşkilât-ı Esasiye Kanunu’nda yaptığı değişiklikle, hükümet şeklini cumhuriyete dönüştürdü. Aynı gece, 101 pare top atılmak suretiyle Cumhuriyet’in kutlanması Meclis’çe kararlaştırıldı. Ertesi sene Cumhuriyet’in ilânı günü, şenliklerle kutlandı. Fakat bunun bir kanunla tesbiti daha sonra gerçekleştirilmiştir. Konu ile ilgili olarak, Hariciye Vekâleti’nce düzenlenen ve hükümet tarafından TBMM’ne sevkedilen 2 Şubat 1925 tarihli kanun teklifinde, 29 Ekim’in millî bayram sayılması isteniyor ve gerekçesi şu şekilde açıklanıyordu: “medenî ülkelerden her biri kendisi için millî bayram olmak üzere tek bir gün kabul etmiştir. Her millet bu şekilde belirlediği günü, resmî özel gün sayarak yalnız o günü gerek ülke içinde, gerek dış temsilciliklerinde millî törenle icra eder’’

Hükümetin teklifi, Meclis Anayasa Komisyonu’nda görüşülerek 18 Nisan 1925’te karara bağlandı ve 19 Nisan’da TBMM’nde kabul edildi. (628 sayılı üç maddelik kanunun) Yani Cumhuriyet Bayramı 29 Ekim 1925ten itibaren Bayram olarak kutlanmaktadır. Dolayısıyla bu sene Cumhuriyet Bayramının 89. Yıldönümüdür.

4- Dördüncü bayramımız, 30 Ağustos “Zafer Bayramı”dır. Millî Mücadelemizin dönüm noktası olan ve düşmana nihai darbenin vurulduğu 30 Ağustos günü, 1924’te Reisicumhur Gazi Mustafa Kemal Paşa’nın katıldığı bir törenle ilk kez Afyon’da kutlanmıştı. Bugünün bayram sayılması hakkındaki kanun tasarısı Müdafaa-ı Milliye Vekâleti tarafından hazırlanarak 7 Ocak 1926’ da Bakanlar Kurulu’na getirilmiş, 27 Ocak’ta Bakanlar Kurulu’nda görüşülerek TBMM’ne şevkine karar verilmiştir. TBMM, 1 Nisan 1926’da yasa tasarısını kabul etti. (795 Sayılı Zafer Bayramı) Yani 30 Ağustos Zafer Bayramı da 30 Ağustos 1926dan beri kutlanmaktadır.

5- Milli Bayramlar içinde üvey evlat muamelesi görmüş olan ise 19 Mayıs olmuştur. Evet 19 Mayıs diğer bayramlardan farklı olarak çok daha geç bir tarihte Milli bayram olarak kabul edilmiştir.

19 Mayıs Tarihi aslında önemli bir Tarihti. Atatürk’ün Samsun’a çıktığı ve Milli Mücadeleyi başlattığı tarih yani. Ama gelin görün ki adeta unutulmuştu. Hatta ‘’adeta’’ kelimesi fazla oldu diyebilirim çünkü bayağı bayağı unutulmuştu. Şimdi ‘’ Yahu bunu da nereden çıkarıyorsun ‘’ denilebilir. Öyle ya Atatürk Büyük Nutkuna başlarken bile ilk cümlesi 1919 Senesinin 19 mayıs Günü Samsun’a ayak bastım’’ dır. Ayrıca kendisine doğum gününü soran bir yabancı gazeteciye ‘’ neden 19 mayıs olmasın?’’ cevabı vermiştir. Dolayısıyla 19 Mayıs unutulacak bir gün değildir. Öte taraftan 1926 ya kadar 19 Mayıs’ın resmi Bayram olmasını bekleyen Samsunlular hem kendileri hem de bütün yurt için çok önemli olan bu günün unutulmamasına yönelik olarak 19 MAYIS 1926 yı ‘’Gazi Günü’’ ilan edip büyük törenler yaptılar. Dahası yine Samsunlular 1926 Yılında Samsun’da Mustafa Kemal’e hediye edilmek üzere bir Gazi evi açtılar. 1927 deki törenler çok daha ihtişamlı oldu çünkü Samsunlular bu tarihte Samsun parkındaki Atatürk heykelinin temelini de attılar.

1928 Yılı daha da görkemli törenler yapıldı ve ilk kez bu törenlere devletin bir bakanı katıldı ( Ticaret Vekili Rahmi mey ) Aynı Gün iş Bankasının da açılışı olduğundan İş Bankası Genel Müdürü Celal Bey ( Celal Bayar ) da Samsun’a gelmişti.

Samsunda başlayan bu coşku diğer illere de örnek oldu ve 23 Temmuzlar Erzurum’da, 4 Eylüller Sivasta Kutlanır oldu ( Erzurum ve Sivas kongreleri )

1927 ve 1928 Kutlamaları gazete manşetlerine de taşındı ancak her nedense 19 Mayıs bir türlü Milli bayram ilan edilmiyordu.

27 Mayıs 1935te TBMM de ‘’Ulusal Bayram ve Genel Tatiller Hakkında Kanun” görüşülüp karara bağlandı. Buna göre Yurt içinde ve yurt dışında kutlanacak Milli Bayramımız Cumhuriyet bayramı olarak ifade edildikten sonra Milli Bayramlar 23 Nisan Milli Egemenlik ve Çocuk Bayramı, 1 Mayıs Bahar Bayramı, 30 Ağustos Zafer Bayramı olarak kutlanıyor, Ramazan bayramı tatilinin üç gün, Kurban Bayramı tatilinin dört gün, hafta sonu tatilinin de Pazar günleri olduğu karara bağlanıyordu. Yani 19 Mayıs yine bayram değildi. ( 1 Kasım Hakimiyet Bayramı kaldırılmıştı )

Şimdi gelelim bütün bu olanlara rağmen 19 mayıs adeta unutulmuştu dediğime:

: “Yıl 1936. Günlerden 19 Mayıs. Atatürk Dolmabahçe’de, yanında Şükrü Kaya, Ruşen Eşref, Kılıç Ali, Salih Bozok, Mehmet Soydan, Nuri Conker var, konuşuyorlar. Birden bire Atatürk soruyor: “Bugün günlerden ne?” Diyorlar Salı, Çarşamba neyse. Ayın kaçı: 19’u. Aylardan ne: Mayıs. “Ne oldu bugün söyleyin bakalım?” diyor. Düşünüyorlar, 19 Mayıs’ta ne oldu? “İzmir’in işgalinin 3. günü” diyorlar, “Ankara mitingi yapılmıştı” diyorlar. Atatürk, “Değil” diyor, “ismet Paşa’nın Lozan’dan Gazi’ye çektiği telgraf” diyorlar. “Hayır. O 1923’te, Mayıs’da değil” diyorlar.’ “Haliç Konferansı” diyorlar, “İngilizlerle Irak meselesi üzerinde konuşmuştuk” diyorlar. “Terakki Perver Fırka’nın kapatılması da bu aylarda olmuştu” diyorlar. Atatürk, “Bırakın yahu bunları” diyor. “Öyle bir şeydir ki bu ülkenin kuruluşudur.”

Evet 19 Mayıs diye yasayla bayram olarak kabul edilmiş bir gün yoktur ama Samsun’da başlayan ‘’Gaziler Günü’’ Kutlamaları dalga dalga yayılmaktadır ve Atatürk bu güne oldukça özel bir önem vermektedir. Son olarak 19 mayıs 1938 de Ankara Hipodromunda yapılan 19 Mayıs törenlerini hasta hasta izler. Bir taraftan Samsunluların gayretleri öte taraftan Atatürk’ün bu güne vermiş olduğu önem ( Türk gençlerine ve Türk spor ve sporculuğuna mutlaka bir bayram hediye etmek istiyordu ) ve bir diğer taraftan Atatürk’ün sağlığının gitgide kötüye gitmesi üzerine, İçişleri Bakanlığı’nın 2739 Sayılı Kanunun 2. maddesine bir fıkra eklenmesi hususunda hazırlamış olduğu yasa tasarısı, Bakanlar Kurulu’nda görüşülerek, 1 Haziran’da TBMM Başkanlığı’na sunuldu. Meclis İçişleri Komisyonu’nda müzakere olunan tasarı, 8 Haziran’da Meclis Başkanlığı’na takdim edildi. Meclis Genel Kurulu, söz konusu tasarıyı, 13 Haziran’da birinci kez, 20 Haziran’da ikinci kez görüşüp kabul etti. Böylece 20 Haziran 1938 tarih ve 3466 sayılı Kanunla 2739 Sayılı Kanun’un ikinci maddesine aşağıdaki fıkra eklenmiş oldu: “G) Gençlik ve Spor Bayramı, Mayıs’ın 19 ncu günü”

19 Mayıs ancak 1938 yılının 20 Haziranında resmi olarak Milli bayramlarımız arasına girdi ve tüm yurtta resmi bir bayram olarak 19 mayıs 1939 yılından itibaren kutlanmaya başladı. Ne yazık ki Atatürk -aynı zamanda doğum günü olarak kabul ettiği- bu günü yasalarla kabul edilmiş milli bir bayram olarak izleme mutluluğuna eremeden aramızdan ayrıldı.

Evet Milli bayramlarımızın hikayesi işte böyle. Bu gün bu bayramlarımızdan en önemlisi olan Cumhuriyet bayramımızı kutluyoruz.


Türk Milletinin yeniden doğuş günü günü olan 29 Ekim 1923 ün Yani Cumhuriyetimizin ilanının 91. Senesinde ‘’ Ne Mutlu Türk’üm’’ Diyene diyebilen herkesin Bayramını can-ı gönülden kutluyor; bayramımızın yurdumuza esenlikler getirmesini Yüce mevlamdan niyaz ediyorum.

BAYRAMIMIZ KUTLU OLSUN EY TÜRK MİLLETİ !

Sağ üstteki resim Cumhuriyerin ilanının haber veren o zamanki Vatan gazetesi...Sol alttaki resimde ise aynı haberin Açık söz gazetesindeki verilişini görmektesiniz. Sağ alttak resim ise 1925te yapılan ilk Cumhuriyet Bayramı kutlamasından. Resmin sol tarafında eski yazıyla ‘’ Varolsun Halaskarımız ( Kurtarıcımız ) ‘’ Yazıyor