Türk-İslam âlimleri serisi – 87

Ç A Ğ M İ N İ
D. H. ? – Ö. H. 618/1221

Tam adı; Mahmûd bin Muhammed bin Ömer
El-Çağmini el-Hârizmi denilmekte,
Kısaca “Çağmini” diye bilinmekte,
Çağmin kasabasında doğmuştur Çağmini.

Hayatı hakkında, fazla bilgi yok denir,
Astronomi alanında büyük bilinir,
Ayrıca matematik bilgini, hekimdir,
“Alâü’l-Müneccim” lakaplıdır Çağmini.

İslâm ilim tarihinde önemli biri,
Meşhurdur “El-Mülahhas fi’l-hey” adlı eseri,
Osmanlı medreselerinin ders kitabı,
Uluğ Bey, seni çok takdir eder Çağmini.

Fatih Sultan Mehmed Han, seni çok sevmiş,
Eserine de “haşiye yazılsın” demiş,
Dünya âlimi seni üstat diye bilmiş,
Eserlerin ilham kaynağıdır Çağmini.

Tıp alanında da vardır bir çalışması,
“Kânûnçe”den de yararlanmış tıp dünyası,
Her devrin sultanının olmuştur baş tacı,
Eser “Kitaphâne-i Seryezdi”de Çağmini.

İlim ki ilerlemenin yolu deniyor,
İlimden uzak kalan millet can veriyor,
Resûl; “İlmin temelinde İslâm var” diyor,
İlim yolunda biz neredeyiz yiğidim?

Kısır çekişmelerle yedik birbirimizi,
Makam kavgasıyla tükettik kendimizi,
Dünya âleme rezil ettik ilmimizi,
Bilim yolunda biz ne haldeyiz yiğidim?

Ne tarihe sahip çıktık, ne geleceğe.
Laf kalabalığında güvendik bileğe,
İlmi irfanı keder etmedik yüreğe,
Kilimler üstünde diz dizeyiz yiğidim.

Kitaphâne-i Seryezdi: İran’ın Yezd ilinde bulunan bir tarihi kütüphane.

Şair, Araştırmacı, Yazar: Abdullah Yaşar Erdoğan

NOT: Kur’ân’daki bütün emir ve yasaklara itaatte büyük hassasiyet gösteren Müslümanlar, ilme teşvik eden, hatta ilmi emreden âyetlere itaatte de aynı titizliği göstermişlerdir. İtaatteki bu hassasiyet onların Fizik, Kimya, Tıp, Astronomi ve Jeoloji üzerindeki araştırmalarını başlatan ve devam ettiren en büyük muharriktir. Bu sayede İslâm dünyasında dev isimler yetişmiştir.