Türk-İslam âlimleri serisi – 69

ÖMER HAYYAM
D. 1048 – Ö. 1131

Tam adı; Gıyaseddin Eb’ul Feth Ömer ibni
İbrahim el-Hayyam veya Ömer Hayyam denir,
Nişabur’da dünyaya gelmiş denilir,
Doğduğu yerde vefat ettiği bilinir.

M. Abdullatif İbn El-Lübad’tan ders almış,
Nizamül-Mülk de aynı dersleri alırmış,
Hassan Sabbah’da burada okudu denir,
Üç ünlü birbirini çok iyi tanırmış.

Onu Bâtıni ve Mutezile’den sayarlar,
Şiirlerinde bunu rahatça açıklar,
İslam kültüründen biraz ayrılmış,
Pek çok kişi onu Bâtıni diye anar.

Hayyam’ın anlamı da çadırcı demekmiş,
Babası da çadırcılık işi yaparmış,
İstanbul’da bir semte adı verilmiştir,
Binom Açılımını kullanan ilk âlimmiş.

Hayyam, eğlencelere çok düşkün denilir,
Şiirleri genellikle Rubai türündedir,
O çok iyi bir matematikçi denmiş,
Bu yüzden doğum tarihi çok belirgindir.

Şiirlerinde sınırsız akıl yürütür,
Kuralları kabul etmesi de güçtür,
İnsan aklı sınırlarına inanmazmış,
Varoluşu tarif etmesiyle ünlüdür.

Dünyanın ilk rasathanesini kurdu denir,
Miladi ve Hicri Takvimi de iyi bilir,
Çok hassas Cilali Takvimi’ni hazırlamış,
Astronomda da önde gelen âlim bilinir.

Paskal Üçgeni’ni Ömer Hayyam hazırlamış,
Birçok bilim dalında da kitaplar yazmış,
Yüz elli sekiz tane Rubaisi var denir,
Ona mal edilenler binin üzerindeymiş.

Savaş karşıtı bir eylemcidir denilir,
Çeşitli bilim dalında eser vermiştir,
Bilinen on sekiz eseri var denilmiş,
Teorilerin isimsiz kahramanı denir.

İslam âlimleri arasında ikilik var,
Kimi onu çok değerli bir âlim sayar,
Kimi de hokkabaz, kurnaz diye anmış,
Hayyam, Rubai türüyle derdini yazar.


Şair, Araştırmacı, Yazar: Abdullah Yaşar Erdoğan