NİGDE ULUKIŞLA İLÇESİ KÜNYESİ

Ulukışla Nüfusu21.128 dir.
Merkez bucağına bağlı 24, Çiftehan bucağına bağlı 12 köyü vardır. Yüzölçümü 1503 km² olup, nüfus yoğunluğu 20’dir.
İlçe toprakları dağlıktır. Güneyinde Bolkar Dağları, yer alır.
Başlıca akarsuyu Çiftehan Çayıdır.
Dağların yüksek kesimlerinde köknar, kızılçam, sedir ve karaçam ormanları vardır.
Ulaşım
Niğde il merkezinin güneyinde (Adana kara yolu üzeri) ve merkeze yaklaşık 56 km uzaklıktadır.
İlçenin kuzeybatı ucu hariç büyük bir bölümü
Akdeniz Bölgesi sınırları içindedir.
Ulukışla ilçesi, Niğde’nin ilçelerinden kuzeydoğuda Çamardı ve kuzeyde Bor ilçeleriyle birlikte doğuda Adana’nın Pozantı, batıda Konya’nın Ereğli ve Halkapınar, güneyde de Mersin’in Çamlıyayla ve Tarsus ilçeleriyle komşudur. İl merkezinden uzaklığıysa ~ 56 km’dir.
Ana karayolu ve demiryolu üzerinde olması nedeniyle ulaşım sorunu olmamaktadır. İlçe, en yakın illerden Adana merkeze yaklaşık 155 km, Aksaray merkeze 110 km uzaklıktadır.

ULUKIŞLA
Ekonomisi tarıma dayalıdır. Başlıca tarım ürünleri, elma, arpa, patates, buğday, üzüm ve şekerpancarıdır. Hayvancılık ekonomik açıdan önemli gelir kaynağıdır. Tuğla ve kiremit fabrikaları başlıca sanâyi kuruluşlarıdır. İlçe topraklarında altın, gümüş, çinko, demir, jips ve kurşun-çinko yatakları vardır.

İlçe merkezi Çiftehan Çayı Vâdisinde kurulmuştur. Eski ismi Şücâeddîn idi. İlçe merkezi karayollarının kavşak noktası yakınındadır. Kayseri’den gelen karayolu Ankara-Adana yolu ile ilçenin 5 km doğusunda birleşir. İl merkezine 62 km mesâfededir. Denizden yüksekliği 1426 metredir. Belediyesi Cumhûriyetten önce kurulmuştur.

TARİHÇE
Ulukışla yöresi coğrafi konumu ve stratejik önemi nedeniyle hemen her dönemde canlı ve hareketli bir yöre olmuştur. Yöre tarih boyunca değişik kültürden insan topluluklarını bünyesinde barındırmıştır. Bölgenin kayda değer ilk tarihi olayı, Hitit İmparatorluğu’na dahil oluşudur. Hititlerden sonra bölge; sırasıyla Asurlar, Frigler, Persler ve İ.Ö. 334 yılında Makedonya Kralı Büyük İskender’in eline geçmiştir. Daha sonra Selevkos ( Asya) İmparatorları ile Kapadokya Kralları arasında çekişmelere sahne olmuştur. İ.Ö. 17 - İ.S. 395 yılları arasında Roma İmparatorluğu’nun egemenliğine girmişse de İmparatorluğun ikiye ayrılmasıyla, 1075 yılına kadar Bizans İmparatorluğu’nun hakimiyetinde kalmıştır. Ulukışla’ya bağlı Porsuk köyü sınırları içinde bulunan Zeyve Höyüğünde yapılan arkeolojik çalışmalar sonucu ele geçen buluntular Hitit, Frig ve Roma dönemlerine aittir. Kent Roma döneminde Kraliçe Faustina’ya atfen Faustinepolis adıyla anılmıştır. Roma İmparatoru Marcus Aurelius’un karısı Faustina’nın mezarı Ulukışla yakınındaki Başmakçı Köyündedir. Kent yakınındaki kale, Lülve adıyla anılmaktadır.
Bölge Melikşah’ın komutanlarından Emir Ahmed Danişmend Taylı ve oğlu Emir Gazi tarafından fethedilmiştir. 1156-92 tarihleri arasında hüküm süren II. İzzeddin Kılıçarslan Niğde ili topraklarını Konya Sultanlığı’na başlamıştır. I.Gıyaseddin Keyhüsrev’in ( 1192-1211) oğlu, I.İzzeddin Keykavus döneminde ( 1211-19) Ulukışla’nın yönetim bakımından Niğde’ye bağlandığı bilinmektedir.
Niğde, 1327’de İlhanlılarIn; 1357 tarihinden itibaren de Karamanoğullarının yönetimine girmiştir. Niğde’nin Osmanlı topraklarına katılması, Fatih’in 1466 y?l?nda Konya’yı ele geçirmesi ve 1470 yılında İshak Paşa’nın Niğde’yi zaptetmesiyle gerçekleşmiştir. Doğu’ya yapılan seferlerde Niğde ili bir konaklama yeri olmuştur. İran Seferinden dönen Kanuni Sultan Süleyman da 1549 ylında Ulukışla’dan geçmiştir.
Ulukışla, XVI. yüzyılda Niğde’nin Bor kazasında Secaeddin Nahiyesi XVIII. Yüzyılda Şücaeddin XIX. Yüzyılda ise Bozok Eyaletinde Şücaeddin ve Ulukışla adlarında kazaydı. Halk arasında Kışla adıyla anılan Öküz Mehmet Paşa Külliyesi nedeniyle en son Ulukışla olarak adlandırılmıştır. İlçe daha sonraları Niğde’ye bağlanmış, Nevşehirli Damat İbrahim Paşa zamanında Nevşehir’in yıldızının parlamasıyla önem kazanmıştır. Kurtuluş savaşı yıllarında Fransız işgalcilere karşı mücadele veren Kuvay-i Milliye’nin başlıca üstlerinden birisi olmuştur. Bugün Ulukışla Niğde’ye bağlı bir ilçedir.



Ünlü Seyyah Evliya Çelebi Salnamesinde Ulukışla hakkında şunları yazmıştır. “ Karaman Ereğli’sinden kıble tarafına giderek dokuz saatte Ulukışlak kasabasına vasıl olduk. Ulukışlak evleri bağ ve bahçelik olup üzerleri toprakla örtülüdür. En meşhur camii Koca Mehmet Paşa Camii’dir. Kubbeli ve minareli, avlusu mermer döşeli şirin bir camidir. Yanında zaviyesi, hamamı ve büyücek bir hanı vardır. Bu binaların hepsi kagir ve baştanbaşa kurşunla örtülü olup Öküz Mehmet Paşa vakfıdır “

Ulukışla, ulusal kurtuluş savaşında Fransızların Anadolu içlerine girmesini önlemek suretiyle çok önemli bir hizmet yapmıştır. Eğer Fransızlar Pozantı’da durdurulmamış olsalardı büyük bir olasılıkla Anadolu işgal edilmiş olacaktı. 10 Kasım 1918 de Mondros Mütarekesinin bir sonucu olarak ordusu dağıtıldığı için askeri mühimmatlar ile birlikte trenle Suriye’den çekilen Mustafa Kemal Paşa Ulukışla’da konaklamış ve tarihteki ilk Kuvayı Milliye teşkilatını Ulukışla’da kurmuştur. Ayrıca trende beraberinde getirdiği silahları ve askeri mühimmatı İstanbul’a götürmeyip Kervansaraya koydurmuştur. Mustafa Kemal daha Samsun’a çıkmadan önce Mondros Mütarekesi sonucu güney cephesinden çekilen ve Ulukışla’da Kervansaray’da konaklayan Ali Fuat Paşa komutasındaki 20.Kolordunun Ankara’ya intikali talimatını vermiştir. Buradan da Mustafa Kemal’in daha Meclisi kurmadan Ankara’yı başkent olarak seçtiği sonucu çıkarılabilir.. Ulukışla, Ereğli ve Karaman tren istasyonlarının işgalci Fransızlardan geri alınması da Ulukışla Kuvayı Milliye teşkilatı sayesinde başarılmıştır. Ulukışla’da teşkil edilen bir taburun komutanı, işgal kuvvetlerinin komutanını her taraflarının milli güçler tarafından sarıldığını, eğer teslim olurlarsa kendilerinin güvenli bir şekilde Çiftehan’da bulunan Fransız birliğine teslim edileceklerini söyleyerek ikna etmiş ve Ulukışla istasyonundaki işgali kaldırtmıştır. Aynı şekilde Ereğli ve Karaman’a da süvariler gönderilerek oradaki istasyonlar da işgalcilerden kurtarılmıştır. Bu arada Ulukışla Kuvayı Milliye teşkilatı, Mustafa Kemal’in Suriye cephesinden getirdiği ve Kervansarayda tutulan silah ve mühimmatın bir kısmını kendisine ayırmış, büyük bir kısmını ise Mustafa Kemal’e ulaştırılmak üzere at arabaları ile Niğde Kayseri üzerinden Samsun’a sevk etmiştir. Mustafa Kemal 20 Temmuz 1920 tarihinde yanında Fevzi Paşa ile birlikte Ulukışla’ya gelmiş ve iki gün süren Milli Teşkilatlar Güney Cephesi Konferansına katılmıştır. Bundan bir süre sonra yakın arkadaşı Albay Arif Bey’i Ulukışla Kuvayı Milliye Teşkilatının reisi olarak görevlendirmiştir. Kırk kişiden oluşan Ulukışla’lı bir milis gücü Çiftehan Şeker Pınarında bulunan Verdün kahramanı Fransız Binbaşı Mesnil’in dört yüz kişilik seçkin askerlerden oluşan birliğine bir saldırı düzenlemiş, Mesnil kaçmış karısı yakalanıp bir süre Ulukışla’da tutsak edilmiştir. Esaretten sonra ülkesine dönen Fransız bayan hatıratında Ulukışla’da kendisine çok iyi davranıldığını yazmıştır. Ayrıca Fransızların içinde bulunduğu Kadir Hanı Ulukışla’lı milisler tarafından yakılarak askerlerin bir bölümü öldürülmüş, bir bölümü de esir alınmıştır. ( Bkz: Kurtuluş Savaşında Pozantı Savunması ve Ulukışla Kahramanlığı,

İLÇENİN ADI NEREDEN GELİYOR?
16. Yüzyılın ilk yarısında Osmanlı sadrazamlarından Öküz Mehmet Paşa tarafından yaptırılan Kervansarayın hizmete girişiyle "ULUKIŞLAK" olarak adlandırılmış ve daha sonra "ULUKIŞLA" adını almıştır. Türkiye Cumhuriyeti’nin kuruluşuyla ilçe statüsü kazanmış ve Türkiye’nin en eski ilçeleri arasında yerini almıştır.
Babadan oğula geçen bir yönetim şekli ile Kışla ve çevresine belirli aralıklarda, Dudular, Berberoğulları, Çavuşukelköseler, Hatipoğulları, Kadılar, Ağalar, Hamamcılar, ilyasoğulları, Kalaklar, Körhamzalar, Hacıhocalar sülaleleri yerleşmişlerdir. Yerleşim merkezleri olarak; Küçükilbey, Büyükilbey, Alpagut ve Ballık adını alan semtler seçilmişlerdir.

Mısır Kraliçesi Kleopatra’nın Tarsus’ta yaşarken sık sık banyo yapmaya Çiftehan kaplıcalarına geldiği rivayet edilmektedir. Bizans İmparatorları Ulukışla ve Çiftehan arasında askeri üsler kurmuşlardır. Orta Çağ boyunca Lulu diye anılan kale (Gedeli köyü) kent ve mağara tabyaları mevcuttur.

1859 yılına kadar Secaaddin adıyla Bor’a bağlı bir nahiye olup merkezi Beyağıl köyüdür. 16.yy’ın ilk yarısında Osmanlı sadrazamlarından Öküz Mehmet Paşa tarafından yaptırılan kervansaray ile Hamidiye köyü olarak anılan ilçe 19.yy’ın ikinci yarısına kadar bugün ilçeye bağlı köy olan Maden ilçesine bağlı bir köy olan Ulukışla Türkiye Cumhuriyeti’ nin kuruluşu sonrasında ilçe olma konumunu korumuş ve ülkenin en eski ilçeleri arasındaki yerini almıştır. Milli mücadele sırasında Fransız işgalinin ulaştığı son nokta olup işgale gelenler buradan kısa sürede atılmışlardır, bkz. Ulukışla ve Kuva-yi Milliye3 Aralık 2013 tarihinde Wayback Machine sitesinde arşivlendi. ile Gazi M. Kemal’in yazılarında Ulukışla.

Coğrafi Yapı
İlçe Merkezi Orta Torosların parçalarından Medetsiz ve Bolkar Dağları arasındaki geniş bölümün ağzında, iç Anadolu Bölgesi, Orta Kızılırmak bölümünde yer alır. Yüz ölçümü 1502 km2, deniz seviyesinde yüksekliği 1427 m dir. İlçe 34-30-16 Doğu Boylamı, 36-58.5 kuzey Enlemi arasında bulunmaktadır.
İç Anadolu’nun Kapısı konumundaki İlçe toprakları Doğuda Adana (Pozantı), Güneyde Mersin(Tarsus), Batıda Konya (Ereğli), Kuzeyde Niğde(Bor-Çamardı) ile çevrilidir. İlçe Bolkar Dağları, Konya Ovası, Aladağ ve Hasan Dağı arasında kalan vadi merkezindedir.
Maden ve Gümüş Köyleri civarında altın, gümüş, kurşun, Katrandede yöresinde linyit, Güney tepelerinde zengin alçı taşı yatakları vardır. Bölgemiz genel olarak dağlıktır. Bitki örtüsü İç Anadolu Step türüdür. Genel ormanlık saha toplamı 24673 hektardır. Sert ve kara ikliminin: (Yazlar serin ve kurak, kışlar soğukve yağışlı) etkisi altındadır. Ulukışla çevresinde Kızıldağ, Cehri, Karatepe, Çakıltepe, Sansar, Katrandede ve Dikmentepe dağları bulunmaktadır. Genelde çıplak ve ormansızdır. Bu yüzden taşkın sel olaylarına rastlanır. Bölge 1980 den itibaren Çakıt Projesi çerçevesi içinde ağaçlandırılmış ve yağış çoğalmıştır. İlçe topraklarından çıkan kaynak sularının önemli bir bölümü Çakıt Çayı ile Seyhan baraj Gölüne dökülür.
Bolkar Dağları Torosların Orta Merkezinde yer alan Medetsiz zirvesi ile dağcılık sporunun ilgi odağı olmuştur. Bolkarlar Torosların bütün özelliklerini taşır. Başlıca zirveler medetsiz, Keşifdağı, Koyunaşağı tepe, Eğer kaya, Karagöl ve Çinili göldür. Güney yönü sayısız mağara ve kanyonları değişik gezi olanaklarına sahiptir. Karagöl 2600 m. Yükseklikte yer alan çok güzel bir kamp alanıdır. Bolkar dağları çiçekleri buzul gölleri, yüksek zirveleri ve kırsal yaşama yaptığı ev sahipliğiyle Türkiye’nin en güzel sıradağlarındandır.
İlçe iç Anadolu’yu Akdeniz ve Güneye bağlayan kara ve Demiryollarının kavşak noktasıdır. Dönemler halinde Hac yolu, Kervan yolu, ipek yolu, Karayolu, demiryollarına güzergah olmuştur. Anadolu Bağdat yolu Ulukışla’ dan geçmektedir. Bu yol 1910 yılında Alman Şirketi tarafından inşa edilmiştir. Kayseri hattı ise 1928 yılında tamamlanmıştır. Bu hat Kardeş Gediği mevkiinde Konya ve Niğde Kayseri hattı olarak ikiye ayrılmaktadır. Karayolu ise Beyağıl Köyü yakınlarında Niğde-Kayseri istikametine devam etmektedir.

İklim Özellikleri
İklim tipik İç Anadolu bozkır iklimidir. Yazlar serin ve kurak, kışlar soğuk ve kar yağışlıdır. Yağış yoğunluğu ilkbahar mevsimine kayar. Bitki örtüsü step ( Bozkır) dır. 1185264.25 hektarlık genel ormanlık saha bulunmaktadır. İklime bağlı olarak yetiştirilen ürünlerin başında; buğdaygiller gelir. Yamaçlarda bağcılık, sulanabilen alanlarda başta elma, kiraz, armut v.b. olmak üzere meyvecilik ve sebzecilik yapılır.
Bozkırlık alanların tarım yapılmayan yamaçlarında küçükbaş hayvancılık yapılmakta, son yıllarda büyükbaş hayvancılık, arıcılık, kiraz üretimi önemli miktarlarda artışlar göstermektedir. Ortalama nemlilik oranı 62,2 , açık günler sayısı 128, kapalı günler sayısı 237 dir. Ortalama yağış miktarı 26,5 mm, karlı günler sayısı 57’dir.
Hakim rüzgar; kış gününde keşişleme (Güneydoğu), yaz günlerinde batı rüzgarıdır. Çevre dağlarının ormansız oluşu nedeni ile karların erimesi ve bahar yağmurlarına bağlı olarak taşkın olayları yoğunlaşır.

DOGA
Bolkar dağları içerisinde, Karagöl, Çinigöl,Alagöl gibi irili ufaklı bir çok krater ve tektonik göl barındırmaktadır.Karagöl yaklaşık 60 hektar alan büyüklüğünde olup en derin yeri 12 m civarındadır.Karagöl’ün en büyük özelliği ise Dünyada sadece kendi içerisinde yetişen Toros kurbağalarını (Rana Holtzi) barındırmasıdır.

Karagöl ve Çinigöl çevresinde Karların erimeye başladığı ilkbahar’dan sonbahar’a kadar kar suyu ile açan birbirinde eşsiz Dağ çiçeklerini görmek mümkündür.Toros çiçeği adıyla literatüre geçen onlarca çiçeğin bir çoğu endemik türdendir.(Endemik:sadece bulunduğu bölgede yetişen.)

Karagöl kesinlikle gezilmesi ve görülmesi gereken yerler arasındadır. Ulaşımı Çiftehan dan Alihocaköyü güzergahından Ulukışla bölümünden ise Darboğaz kasabasından ulaşabilirsiniz... Giderken hangi mevsim olursa olsun üşümemek için üzerinize bir şeyler alın, Aynı zamanda Kameranızı ve Fotoğraf makinanızı almayı unutmayınız...
Karagöl’ün deniz seviyesinden yüksekliği 2650m civarındadır.

Ekonomik Durum
Ekonomik hayat son derece cılız ve içe kapalıdır. İstihdama yönelik ÖZEL ve TÜZEL işletme, fabrika vb. bulunmadığı için yoğun bir işsizlik yaşanmaktadır.
İstihdam Devlet inisiyatifli kurumlarda oluşmuş olup, yerli halkın bu istihdamdaki payı %15 ler civarındadır.
Genellikle tarımsal faaliyetler ve küçük çaplı hayvancılık işletmeciliği yaygındır. Tarı arazilerinin % 80 i kıraçtır. Buğday, arpa, çavdar, yulaf, nohut vb. hububat üretimi yapılmaktadır. Öz içi ve Acıpınar bölgesinde sebze, elma üreticiliğinin yanı sıra son yıllarda özellikle Acıpınar Bölgesinde Kirazcılık geliştirilmiştir. Sebzecilik daha çok bireysel ihtiyaca yönelik olarak yapılmaktadır. Azda olsa fidancılık ile ilgili çalışmalar ve üretime yönelik faaliyetler başlamıştır.
En büyük hububat üretim merkezi olan OVA tabir edilen bölgede hemen herkesin önemli miktarda toprağı varken; tarım politikaları, Devlet desteğinin olmayışı üretiminde maliyet zorlukları vb. nedenlerle binlerce dönüm toprağımız yabancılara satılmış; nerdeyse toprağımız kalmamıştır.
Büyük baş hayvancılık on, onbeş aile tarafından yapılmakta olup, 150’ ye yakın bir sayı ile sınırlıdır. Küçükbaş hayvancılıktaki geleneksel doku bozulmuş; 100’ e yakın OBA örgütlenmesi ve binlerce ifade edilen küçükbaş hayvancılık 30-40 aile tarafından 3500-4000 koyun ve keçi ile sınırlı hale düşmüştür.
Alpağut yöresinde geleneksel ve kültürel özellikler taşıyan bir bağcılık İlçe tarihi ile eş zamanlı olarak yapılagelmektedir. 750 Hektarlık bir alanda yapılan üretim daha çok yöresel çeşitlere yöneliktir. Eski işlevinden kopuk olmakla birlikte son yıllarda bağcılığa yönelim yeniden başlamıştır. Belediyemiz 2005 te Alpağut Bağlarının tamamının bakımı ve iyileştirme teşvik çalışmalarını programlamıştır.
Sonuç olarak Halkımız ekonomik anlamda yoksul ve geçimini oldukça zor şartlar altında ifa etmektedir. A.B., ABD ve IMF ye bağlı politikalarla Devleti küçültme adına yapılan operasyonlardan Ulukışla’ da nasibini fazlasıyla almıştır. Zirai Donatım Kurumu, iş Bankası, Toprak mahsulleri Ofisi, Halk Bankası, Cezaevi gibi yerli halkın istihdamdan faydalandığı kurumlar tasfiye edilmiş, buda İlçedeki ekonomik dolaşımı olumsuz etkilemiştir. Tüm bu olumsuzluklara rağmen Kaymakamlık İlçe Tarım Müdürlüğü, Ziraat Odası ile koordineli, tarım ve hayvancılığı geliştirici ve teşvik edici çalışmalara başlanmış olup, iyileştirmeler devam etmektedir.
Belediye olarak istihdam sorununa gerek imkanlar, gerek yasal prosedür açısından 50’ye yakın işçi ve memurla önemli katkı sunduğumuza inanıyoruz. Bu bağlamda kolektif halk işletmeleri biçiminde alçı, turşu fabrikaları, süt ürünleri entegre tesisleri biçiminde projelendirilip hayata geçireceğiz. Ayrıca tarım ve hayvancılık alanında Kooperatifçiliği yaygınlaştırarak ekonomik kazancın yanı sıra örgütlenme faaliyetlerine de önderlik etmek durumundayız.

Yöresel Yemekleri
ŞEPE
SIKMA
GÖZLEME
SULU KÖFTE
YOĞURTLU ÇORBA
SİLMEÇ
KUYMAK
KILAN BÖREĞİ
CİLBİR
TAŞFIRIN BÖREĞİ
ERİŞTE PİLAVI
YARPUZ ÇORBASI
SEBZELİ BULGUR PİLAVI
BATIRIK

Belde ve Köyleri
ALİHOCA
ALTAY
ARDIÇLI
BAŞMAKÇI
BAYAĞIL
ÇANAKÇI
ÇİFTEKÖY
ELMALI
EMİNLİK
EMİRLER
GEDELLİ
GÜMÜŞ
GÜNEY
HACIBEKİRLİ
HANDERESİ
HASANGAZİ
HOROZ
HÜSNİYE
İLHANKÖY
İMRAHOR
KARACAÖREN
KATRANCI
KOÇAK
KOLSUZ
KOZLUCA
MADENKÖY
OVACIK
PORSUK
ŞEYHÖMERLİ
TABAKLI
TEKNEÇUKUR
TEPEKÖY
TORAMAN
ÜNLÜYAKA

Kaynak;Ulukışla Belediyesi wep sitesi ve Vikipedi Wep sitesi
Derleyen;Resul Civcik 01.05.2020