e)-DEDİM DEDİ

Koşmanın söyleşi, sohbet şeklinde yazılan bir türüdür.Hece ölçüsü ile yazılır.
1-Dedim-dedi ifadeleri şiirin her dizesinin başında:

Dedim dilber yanakların kızarmış
Dedi çiçek taktım gül yarasıdır
Dedim tane tane olmuş benlerin »
Dedi zülfüm değdi tel yarasıdır

Dedim Dilber sana yazıldı kanım
Dedi niçin dersin benim sultanım
Dedim kimler sarmış ince miyânın
Dedi kendin sardın kol yarasıdır

(Aşık Ömer)

2- Dedim-dedi, şiirin ilk dizesi hariç her dizenin başında:

Vardım nazlı yârin ziyaretine
Dedim kalk gidelim dedi varamam
Dedim bu kadar mı vazgeçtin benden
Dedi vazgeçmedim ama varamam

Dedim kuzulara nasıl dayandın
Dedi evvel Allah sana güvendim
Dedim aşkın ile odlara yandım
Dedi biliyorum ama varamam

(Ruhsati)

3. Dedim-dedi ifadeleri, şiirin ilk dizesi hariç her dizede; "dedim" ifadesi dize başında,
"dedi" ifadesi de dize içinde:

Rast geldim bir kaşları kemana
Dedim kaçalım mı dedi ki yok yok
Dedim muhabbetin dedi karışık
Dedim seçelim mi dedi ki yok yok

Dedim bu nazlı söz dedi kahırlı
Dedim bu ferman ne dedi mühürlü
Dedim bu bade ne dedi zehirli
Dedim göçelim mi dedi ki yok yok

(Ruhsatî)

4. Dedim-dedi ifadeleri dörtlüklerin bir ve üçüncü dizelerinde olmak üzere:

Dedim muradın yüzünden
Bir kaşından bir gözünden
Dedi güzel buyurdun sen
Etrafımız hep düşmandır
Dedim düşmana düşmanım
Yoluna koymuşum canım
Dedi helâl olsun kanım
Yoluna canım kurbandır

(Ruhsatî)

Dedim-dedi ifadelerinin yukarıda sıraladığımız yaygın kullanım biçimlerinin dışında söyleyiş gereği belli bir düzen içinde tekrarlanmadığı, şiirin çeşitli yerlerinde gelişi güzel
kullanıldığı örnekler de bulunmaktadır.
Bir başka kaynakta ise, sorulu cevaplı olarak düzenlenen dedim-dedi tarzı şiirlerde soru ve cevapların dizelerde.

1. Bir dize soru bir dize cevap olanlar,

2. Soru ve cevabı aynı dize içinde olanlar,

olmak üzere iki şekilde düzenlendiği belirtilmiştir. Birinci grupta yer alan örneklerde önceki dizede şair sevgiliye hitap ederek bir soru sorar. Bundan sonraki dizede de sevgili bu sorunun cevabını verir denilerek,

Dedim dilber lebin şeker bal olmuş
Dedi bugün bana başka hal olmuş

Diğer 2 örnek

Koşma - Dedim Dedi

Sabahtan uğradım ben bir fidana
Dedim mahmur musun dedi ki yok yok
Ak elleri boğum boğum kınalı
Dedim bayram mıdır dedi ki yok yok

Dedim inci nedir dedi dişimdir
Dedim kalem nedir dedi kaşımdır
Dedim on beş nedir dedi yaşımdır
Dedim daha var mı dedi ki yok yok

Dedim ölüm vardır dedi aynımda
Dedim zulüm vardır dedi boynumda
Dedim gül memeler dedi koynumda
Dedim ver ağzıma dedi ki yok yok

Dedim Erzurum nedir dedi ilimdir
Dedim gider misin dedi yolumdur
Dedim Emrah nendir dedi kulumdur
Dedim satar mısın dedi ki yok yok

ERZURUMLU EMRAH

Dedim.. Dedi..

Dedim dilber gitme birdem danışak
Dedi sözün yoktur bahanedir bu
Dedim bir nezer gıl aşık haline
Dedi acep deli, divanedir bu.

Dedim sana aşık olan can budur
Dedi senin aşkın akar bir sudur
Dedim cevan ömrüm çürüyüp gedür
Dedi abes sözdür, efsanedir bu.

BU DA AŞIK LÜZUMSUZ DAN

NOT: Benim verdiğim örnek, Soru ve cevabı aynı dize içinde olanlardan. Yani Şair soruyor sevgilisine, sevgili de aynı dize içinde cevabını veriyor.
Yukarıda diğer çeşitlerini de görmeniz mümkündür

DEDİM-DEDİ

Bu sabah caddede, cananı gördüm
Dedim ki nereye, dedi pazara
Baktım da haline, pek beğenmedim
Dedim göze geldin, dedi nazara

Dedim sevdalısın, dedi ki piştim
Dedim bakıyorken, dedi ki hoştum
Dedim topallarsın, dedi ki düştüm
Dedim nasıl oldu, dedi kazara

Dedim seviyorsa, dedi gülmeli
Dedi sevildiğin, dedi bilmeli
Dedim sevdiğini, dedi almalı
Dedim Sezar hakkı, dedi Sezar’a

Dedim kar suları, dedi coşarım
Dedim engel varsa, dedi aşarım
Dedim ırmak olsan, dedi koşarım
Dedim akar Aras, dedi Hazar’a

Dedim görüştün mü, dedi ki netten
Dedim bakışları, dedi çok fettan
Dedim hüzün kaplar, dedi hasretten
Dedim acır mısın, dedi bizara

Dedim çok manidar, dedi sözlerim
Dedi yakıp geçti, dedi közlerim
Dedim çok manidar, dedi sözlerim
Dedim mesaj kime, dedi yazara

Dedim ağrıyan ne, dedi ki serim
Dedim mutluluk ne, dedi ki kârım
Dedim Lüzumsuz kim, dedi ki yârim
Dedim ya sevdası, dedi mezara

Sadık DAĞDEVİREN
Aşık LÜZUMSUZ