29.1. Kötülüğün Kaynağı: İblis'in İsyanı
Kur'an'daki İslam, kötülüğün kaynağını Allah'ın yaratılışındaki kusurda değil, İblis'in (şeytanın) kendi kibrinden ve özgür iradesini kötüye kullanmasından kaynaklanan isyanında görür. İblis, Kur'an'a göre, ateşten yaratılmış (cin/melek benzeri) bir varlıktır ve Hz. Âdem'e (insana) secde etmeyi kibirle reddetmiştir.
Sad, 38:75: "Allah dedi ki: 'Ey İblis, İki elimle yarattığıma secde etmekten seni alıkoyan neydi? Büyüklendin mi, yoksa yücelenlerden mi oldun?'"
Bu kıssa, kötülüğün dışsal bir güçten (İblis), içsel bir kusura (kibir, haset) dönüştüğünü gösterir. Kötülük, varlığın doğası değil, özgür iradenin sapmasıdır.
29.2. Şeytanın Rolü: Vesvese (Fısıltı) ve Aldatma
Şeytan (İblis'in genel adı), Kur'an'da iki temel görevle tanımlanır:
Vesvese (Fısıltı/Şüphe): İnsanın kalbine ve zihnine şüphe, şehvet ve kötü fikirler fısıldamak. Bu, zorlama değil, sadece bir davet ve ayartmadır.
Aldatma (Garrûr): İnsana kötü eylemleri iyi, çekici ve meşru gibi göstermek. En büyük aldatmacası, Allah'ın rahmetini unutturmak veya tövbeden ümidini kestirmektir.
Şeytanın insan üzerindeki gücü, bireyin kendi nefsine ve arzularına yenik düşmesiyle sınırlıdır. İman eden ve Allah'a sığınan bir kişi üzerinde şeytanın mutlak bir gücü yoktur.
29.3. Kötülüğe Karşı Savunma: Zikir ve İrade
Kur'an, kötülükle ve şeytanın vesveseleriyle mücadele için somut çözümler sunar:
İstiâze (Sığınma): Şeytandan ve kötülükten Allah'a sığınmak (Nas ve Felak sureleri). Bu, iradeyi güçlendirme eylemidir.
Zikir (Allah'ı Hatırlama): Kalbi ve zihni sürekli Allah ile meşgul tutmak, vesveseye yer bırakmamaktır. Zikir, sadece dilde değil, eylemde ve düşüncede uyanıklığı ifade eder.
İrade Eğitimi: Bölüm 16'da bahsedilen Nefs-i Emmare ile mücadele ederek, kötülük davetine hayır deme gücünü sürekli geliştirmektir.
Şeytan, Kur'an'daki İslam'da, insanın ahlaki sınavının (imtihanının) ve özgür irade sorumluluğunun somut bir temsilidir. Kötülük, kaçınılmaz bir kader değil, yenilmesi gereken bir meydan okumadır.