Xısor (Xıdırsor) Aşireti, Güneydoğu Anadolu'nun tarihi ve kültürel zenginliğini barındıran Adıyaman coğrafyasının en büyük ve en köklü topluluklarından biridir. Bölgenin demografik yapısında derin izler bırakan bu aşiret, kimliğini Alevi inancıyla, Kürt kültürüyle ve güçlü komşuluk ilişkileriyle şekillendirmiştir.

Konum ve Büyüklük
Xısor Aşireti, özellikle Adıyaman il sınırları içinde geniş bir coğrafyaya yayılmış olup, bu bölgedeki büyüklüğüyle dikkat çeker. Geleneksel olarak, yöredeki bir diğer büyük aşiret olan Balyan Aşireti'nden sonra ikinci büyük aşiret olarak kabul edilir. Bu durum, aşiretin tarihi boyunca bölgedeki sosyal, ekonomik ve siyasi etkisinin ne kadar güçlü olduğunu gösterir.
Aşiretin yerleşim yerlerinin başında Adıyaman'ın Çelikhan ilçesi ve çevresi gelmektedir.

Kimlik: İnanç, Dil ve Ocak Bağlılığı
Xısor Aşireti'nin kimliği, bölgedeki Alevi Kürt topluluklarının ortak özelliklerini taşır:
1. Etnik Köken ve Dil
Xısor, bir Kürt aşiretidir. Aşiret mensupları, Kürtçenin en yaygın ve edebi lehçesi olan Kurmancî dilini konuşurlar.
2. Alevi İnancı
Aşiretin inanç sistemi Aleviliktir. Bu inanç, aşiretin sosyal yapısını, cemlerini ve manevi yaşamını belirler.
3. Ocak Bağlılığı
Aşiretin manevi rehberlik aldığı Pir-Dede ocağı Üryan Hızır Ocağı'dır. Xısor Aşireti, aynı zamanda bölgede büyük saygı gören ve komşusu Balyan Aşireti'nin de mensup olduğu Ağuçan Ocağı'na (Serçağlan Ağuçan Ocağı) talip olarak bağlıdır. Bu ocak-talip ilişkisi, bölgedeki Alevi toplulukları arasındaki manevi dayanışmayı ve hiyerarşiyi gösteren en önemli unsurdur.

Tarihsel İzler ve Komşuluk
Tarihsel kayıtlar ve sözlü anlatılar, Xısor Aşireti'nin bölge tarihinde aktif bir rol aldığını işaret eder:
Tarihi Kayıtlar: Aşiretin adının, Osmanlı arşivlerinde ve bölgeye dair tarihi çalışmalarda geçtiği bilinmektedir. Bazı tarihsel bilgilere göre, aşiretin 1577'de Adıyaman ve Elbistan civarında meydana gelen Şah İsmail Ayaklanması gibi siyasi olaylarda yer aldığı belirtilmektedir. Bu, aşiretin bölgedeki köklü varlığını ve tarihsel süreçteki etkileşimini gösterir.
Balyan Aşireti ile Komşuluk: Xısor Aşireti, bölgenin bir diğer büyük ve Alevi Kürt aşireti olan Balyan Aşireti ile iç içe yaşamıştır. Bu yakın komşuluk ve aynı inanç sistemine bağlılık, iki aşiretin tarih boyunca bölgedeki yaşamlarını, kültürel etkileşimlerini ve sosyal dokularını şekillendirmiştir.

Sonuç
Xısor Aşireti, Adıyaman diyarında Kürt Alevi kimliğini, Kurmancî dilini ve Üryan Hızır Ocağı'na olan bağlılığını nesilden nesile aktararak varlığını sürdürmektedir. Bölgenin en büyük ikinci aşireti olması, onların tarihsel ağırlığını ve günümüzdeki önemini açıkça göstermektedir. Xısorlar, bölge kültürü ve toplumsal hafızası için vazgeçilmez bir zenginliktir.