Yaratıcı yazımın verimlerinin ortada fırdöndüğü bu dönemde, okurun skalasında değişimin gerekliliğini merkeze alan bir denemenin adı olarak ‘’Yaratıcı Okur’’ tanımlamasının şart olduğu ortaya çıkmaktadır. Bu bağlamda, okuma eylemin tekilliği içerisinde her okurun entelektüel dünyasını kapsayacak okuma eyleminin ve anlamlandırma dünyasının sunusu, yaratıcı okumanın başat savını oluşturmaktadır. Yaratıcı okur[ma] bireysel bir çıkışımın adıdır.

Her kavram gereği, tanıma ihtiyacı olan ‘’Yaratıcı Okur’’okuduğu verimlere entelektüel birikimlerinin katkılıyarak yeni bakış açıları ve eleştirel okuma denemesinde bulunarak, yazar-şair ve diğer okurları şaşırtmayı başarabilen okur olarak tanımlanabilir. Adeta yazar, şair ve diğer okurlara kafa tutan bir okuma anlayışına sahip olup, yazar ve şairin kendini oyun bahçelerinde oynamayı red eden bir dizi okuma sürecini kapsayan eylemler zincirdir.

Yazar- şair ve diğer okurlara kafa tutma yaklaşımı herkesin metinden anladığı; yazar - şairin kast ettiği anlam dünyasının dışına çıkmayı gerektirir.
Umberto Eco deyimi ile okur yorumda aşırılaşmayı görev edinmek zorundadır. Okur piramidi çıkarılmaya çalışıldığında, başlıca üç okur profilinin varlığı düşünülebilir.
Alt okur, orta okur, üst okur. Bu dağılımı okurun metinde çıkardığı ilk ve derin anlamlara göre tasnif etmek mümkündür.

Metnin edebîliği tartışması ise kolay anlaşıbilirkten zora doğru uzanan çizginin duraklarında yapılmaktadır.
Okur, bu duraklarda bir metini çabuk anlıyor ve ona ilave hiçbir çıkarımda bulunmuyorsa bu metin edebiliği tartışılmakla birlikte alt okur profiline yönelik yazımlardan oluşmaktadır. Orta okurun metinde ayrıntı avına çıkarak metinin dünyasına kendi kültürel katmalarından elde ettiği dünyasını eklemeye çalışarak, metinler arası okuma, yazar merkezli okuma eylemlerine yönelmektedir. Bu okurun kolay anlaşılır metinlerden uzaklaştığı ve okuma skalasına uygun metinlere yönelerek okuma eylemlerine yöneldiği savlanabilir.

Üst okur profili ise, yaratıcı okurların ‘’aşırı yorum’’ öğelerini aradıkları, alt ve orta okurun anlamlandırdığı metinlerden uzak durduğu metinleri sınır ötesi okumalara açımlayan okurların adasını oluşturur. Ada, çünkü: okumanın bireyselliği içinde herkesten ayrı bir okuma algısı ve anlam dünyasında Robinsonvari bir yalnızlığın ortasında kalmaya adaydır. Yazar - şair ve diğer okurların verimlerden elde ettiği kolay çözümlere kafa tutan bir anlayış etrafı yeni bakış açıları ve eleştiri dalgalarıyla çevrili olan adasında yalnızlaşmayı seçebilir.

Okumanın bireyselliği bu nokta da kendisini göstermektedir. Yaratıcı okurun farkını ortaya koyarak, verimlerde meydana gelen doğal sonuçlara karşı çıkarak, metinlerin gövdesini elindeki neşterle bir cerrah titizliği ile keserek, metne yerleşen habis urları ayıklayarak, metinin ölümü engelleyerek geleceğe kalmasına yardımcı olabilir.
Yaratıcı okur’un temel duruşu, ilk okuma ve anlama kolaycılığına kapılmadan metinin anlam dünyasında dip okumalar yapma ve eleştiri gömleğini giyip metin boşluklarına sızıp, katmalarında arkeolojik okumalara dalmak olmalıdır.

Günümüz yayım dünyasının okur zekasıyla alay eden verimlerini piyasaya sürmesi, okur zekasıyla alay etme potansiyelini de beraberinde getirmektedir.
Hız çağının okuma eylemini, fiber optik hatların hızına hapsettiği göz önüne alındığında, yaratıcı okur’un konumu, yerini fast food okumalara bırakmaktadır.
Metinlerin, bırakın ilk anlamlarını, cümlelerin uzunluğuna tahammül gücü kalmadığından üç kelimeli ve arkasından nokta gelen yazımların okura empoze edilmesi çağsal bir hastalığa dönüşmektir.

Bütün bunlara ‘’rağmen okuma’’ okuma eyleminde üst okur profiline sahip yaratıcı okurlar, kendi adalarında Kundera’dan bozma ‘’yaratıcı okumanın dayanılmaz ağırlığı’’nı yaşamaya devam etmektedir.

‘’Yaratıcı okurun artması, yaratıcı yazıma geçmenin altın anahtarıdır.’’





Yahya İNCİK 31 Mart 2012-Adana