DOĞAN SOYDAN
Eskiden çocukların sıkça söylediği bir tekerleme vardı: “uçtu uçtu kuş uçtu!..” Bu sözü duyduğumda ben, “kuş olur da uçmaz mı?” derdim ve uçan başka mahluk olup olmadığını düşünürdüm. Hemen aklıma “Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur” atasözü gelirdi. "Deve... Görünüşte nasıl da mağrur! Başı havada, herkese, her şeye tepeden baka baka, o ağır ağır yürüyüşü!.. Sanki abası sırtında, sallana sallana yürüyen külhanbeyi mübarek!.. Bu denli mağrur bir deve, bir tutam ot için kendini yardan aşağı atarmı? atsa da yakışık alır mı?
Atalarımızın söylediğine göre, develer de uçarmış!.. Üstelik de deveyi uçurmak çok kolaymış; topu topu bir tutam ot... Öyleyse deve ile otu yan yana getirmemek gerekir.
Kuşların uçması doğal da, devenin uçması tehlikelidir. Yalnız kendine değil, öteki develere de zararı dokunur. Nasıl ki bir koyun yardan atlayınca, öteki koyunlar da gözü kapalı onun ardından atlıyorsa, develer de öyledir. Büyük deve uçar da küçük deve uçmaz mı? Demek ki develeri bu tehlikeden korumanın tek çaresi, ot ile deveyi bir arada tutmamaktır. Deveye, “Otu görünce yardan uçma” diyemezsiniz; deseniz de söz dinletemezsiniz.
Bence, devenin yardan uçmasında ne devenin suçu var, ne de otun… Asıl suçlu,
ot ile deveyi bir araya getiren insanoğludur. Bilirler ki develer ota dayanamaz, bilirler ki deve bir tutam ot için yardan uçar; bunu bile bile deveyi götür, otun ortasına koyuver! Horozu darı ambarına atmak gibi bişeydir bu… Sen, devenin nasıl yediğine bakma, ne kadar yediğine bakma, hangi develerle yembirliği yaptığına bakma, sonra da gel, develeri suçla! Darı ambarına attığınız horoza kızıp onun boynunu kesmeye hakkınız olabilir mi? Kaldı ki atalarımız asırlar öncesinden uyarmışlar insanoğlunu: “Deveyi yardan uçuran bir tutam ottur” demişler.
Eski halk ozanlarınca hoş karşılanmayan, hatta hakaret sayılan bir kural varmış: her kim ki sazını başka bir ozanın sazı üstüne asarsa bu, “ben senden büyük ustayım” demek anlamına gelirmiş. Atalarımızın sözü üstüne söz asmak haddimiz olmasa da, -onlardan af dileyerek- onların sözü üstüne bir söz de ben asacağım:
DEVEYİ YARDAN UÇURAN BİR TUTAM OTTUR, OTU GÖRÜP DE UÇMAYAN DEVE YOKTUR.