KAOS VE DENGE



Evrende her şeyin sistemi içinde, kendi yasalarına göre bir işleyişi vardır.
Evrenin barışık ortamında bunu algılayışımıza, dünyanın güneş etrafında bir yılda dönmesinin, saniyesi saniyesine gerçekleşmesini ve aksamadan dünyamızın ekliptik düzlem üzerindeki hareketine bağlı olarak da mevsimlerin ortaya çıkışını örnek olarak sunabiliriz.

Milyarlarca yıldızın başı boş gibi dolandığı uzay boşluğunda, aslında cisimlerin kendi kütlelerinden oluşan itme ve çekme kuvvetleri arasında dengeye oturması ve barışık bir düzen kurup, kendine sakin bir yer beğenmesi oldukça zor gerçekleşir, her an evrendeki kaotik akış ve değişim, bizim ulaşamadığımız ve göremediğimiz derinliklerde sürmektedir. Her an bir yerlerde kıyametler kopuyor yani, hepimizin anlıyacağı dilden konuşursak.

Verdiğim, dünyamızın bir yıldaki döngüsü ve mevsimlerin oluşumu, sonsuz örneklerden yalnızca birisidir.

Hareket ve değişimi belirleyen yasaların yanısıra, dönüşümü de belirleyen yasalar vardır; aslında dönüşüm değişimin bir türevidir. Hangi maddenin hangi madde ile reaksiyona girip girmeyeceğini, kimyacı bilim adamlarına bırakalım.
Ezelden ebede akıp giden zaman sürecinde dünyamız; ki yaşamın varolduğu tek gezegendir şimdiye kadar bilebildiğimiz, hepimiz için biricik nimetimizdir, yaşamımızdır, cennetimiz ve cehennemimizdir.

Yaşantımızda geri dönüşüm yasaları nasıl işliyor; yiyoruz, içiyoruz, nefes alıyoruz, düşünüyoruz; tüm bu yaşamsal faaliyetlerimiz için gerekli enerjiyi, doğamızdan elde ettiğimiz besinlerden, güneşimizden alıyoruz.

Nesneler arasında bize yararlı ve zararlı olanlar sınıflamasını yaparken; yanılgıya düştüğümüz ve hepimizin göremediği (gördüğü ama farkedemediği demek belki daha doğru) bazı noktalara dikkat çekmek isterim. Doğada canlı cansız bir çok makro ve mikro organizma vardır. Mikro organizmalar, aslında, makro organizmaların yaşam bulmasının en temelindeki yapı taşlarıdır. Mikro organizmalar, parazitler, mikroplar bakteriler olmasa doğadaki çürüyen organik maddelerin, zararsız biçimde çürüyüp yeniden doğaya yararlı hale gelebilmeleri sağlanamazdı.

Çoğu zaman yollarda bir köpek ölüsü, ya da ölmüş eşek cesedi ile karşılaşmışsınızdır. Yakınından geçerseniz leş kokar, yaklaşınca görürsünüz ki, ölü bedene, binlerce sinek kurtçuk üşüşmüş, onu yemekle meşguliyetin ötesinde, harıl harıl çalışmaktalar. Bir an için o canlıların olmadığını düşününüz ve cesetlerin çok daha uzun süre ortadan kaldırılmadığını hayâl ettiğinizde, ortalığı ne kadar çok vahim bir tehlikenin kaplıyacağını düşünmek, çok ürkütücü olmalıdır.
O halde demek ki lâğımlardaki kurtçuklar, fareler ve hamam böcekleri de dahil olmak üzere her canlının doğal dengenin korunmasında ve sürekli kılınmasında bir işlevi olduğu açıktır.

Kötü diye tanımladığımız bir çok şeyin, iyi yanları olduğu muhakkatır; “Her şerde bir iyilik vardır.“

Bugün yeryüzünde tarım yaparken ne yazık ki biz insanlar, kendi çıkarlarımız adına, doğaya yararlı olan pek çok canlı organizmayı yok ederek, doğanın dengesini alt üst ediyoruz.

Coğrafi yüzey şekillerini belirlerken, evren yine kendi yasalarına göre belirler. Bir dere yatağının oluşması için doğa yüzbinlerce yıl çalışmaktadır.
Bizler ama ev yaparken, dere yataklarını bazen kapatıyoruz, bazen kumunu çalıyoruz, bazen de sularını barajlar yaparak, kontol altına alıyoruz, eko sistemde inanılmaz tahribatlar açıyoruz. Ancak zamanı gelince de doğa tepkisini, kendi kurallarına uygun ve sert biçimde uygulamaktan çekinmiyor; sel baskınları , toprak kaymaları buna örnektir.

Anadolu coğrafyasının bulunduğu yerde Beş milyon sene önce Tetis Okyanusu adı verilen bir okyanus bulunduğunu, 20 - 30 milyon sene önce Alp- Himalaya orojeni üstünde, bizim Toros Dağları adını verdiğimiz dağ silsilesinin oluştuğunu, İsviçre`den Alp dağlarından başlayıp , Çin`de Himalaya`lara kadar uzanan dağların zamandaş oluğunu, çok az sayıda insan bilir aramızda ve bu dağlar kıtaların çarpışmaları sonucu, suyun içinden yükseldiği için doruklarında, kayaların içinde balık ve midye fosillerine rastlanmaktadır.

Evren sonsuz sayıda bedeni üstünde bulunduran canlı bir makro organizmadır.Ne zaman hastalanırsa, ateşi yükselirse; terler, hapşırır, kıvranır, acı çeker ve çektirir. Evrenin sağlıklı yaşaması için bize düşen görev, güzel mavi dünyamızın sağlığını korumaktır.

Bugün anneler günü; doğa hepimizin en büyük anası, biz insanlar ve canlılar da hepimiz onun yavrularıyız.Bugün, bizi doğuran besleyip büyüten toprak anaya da sevgi ve saygımızı sunacağımız güzel ve mutlu bir gün. Anneler günümüz kutlu olsun!

“Yaşamak bir ağaç gibi tek ve hür
ve bir orman gibi kardeşçesine!“( Nazım Hikmet Ran)

Şaban AKTAŞ
10.05.2009