Altun hekayƏlƏr evİ/ 20--BALACA QIZIL BALIQ



Sonda o , tarazlığını itirib , şappıltı ilə suya düşdü . Yenə bir qədər çabalayandan sonra gücünü itirdi . Lakin Balaca Qara Balıqdan yenədə xəbər çıxmadı və indiyə qədərdə səs soraq yoxdu . Burada Qoca Balıq nağılını bitirdi . Üzünü on bir min doqquz yüz doxsan doqquz nəvə nəticəsinə tutub dedi:--

--Daha yatmaq vaxtıdır balalarım , gedin yatın !

Nəvə nəticələri ondan soruşdular !

--Nənə can , axı sən Rizə Balığın başına sonra nələr gəldiyini demədın !?

Qoca Balıq :--

--Oda sabah ki gecəyə qalsın dedi .

On bir min doqquz yüz doxsan doqquz balaca balıq bir ağızdan,

Gecəniz xeyrə qalsın deyib yatmağa getdilər . Nənənidə yuxu apardı . Balaca Qızıl Balıq nə qədər çalışdisa yata bilmədi . Səhərə kimi dəniz və Balaca Qara Balıq haqqında fikirləşərək :--Indi birazca yatım , yorğunluğumu alım . Yarın Balaca Qara Balığın nədən səs soraqsız qaldığını Qoca balıqdan soruşaram , deyib şirin yuxulara dalır .



Arxın suyu ləpələnərək gölməçəyə axır . Gecənin mavi yanaqlı səhəri nəğmə çalır və Balaca Qızıl Balığı yuxudan oyadır . Anasını və bacı-- qardaşlarını yuvada görməyib :-- Ahan , yaxşı oldu , onlar gəzintiyə çıxıb . Məndə Nənə Balığın yanına gedib , sorularıma yanıt alaram deyir . O , bullana--bullana narın ləpələri aşır və Nənə Balığın yuvasına çatır . Orda özündən savayı hamını gözü yaşlı görür və astaca anasına yanaşaraq :--

--Nə olub anacan , nədən böylə ağlayırsız ?

Ana Balıq kədər ilə :--

--Nənə Balıq dunyasını dəyişib !

--Necə , Nənə Balıq dünyasını dəyişim mi . Ah , anacan onda bizə kim nağıl deyəcək ?

--Ürəyini sıxma Qızılım , hər zad qaydasına düşər . Bu gecədən özüm nağıl söylərəm . Burada sənlik bir iş yoxdu , get oyna tay tuşların ilə !



Balaca Qızıl Balıq gözlərini oğaraq oradan çıxir və gedib bir qaya dibində dayanır . Nənə Balıq bizi yalnız buraxib getdi və bilmədiyim çox zadları qəbirə apardı deyirdi .

Bu anda Gümüşü Balıq qaya arxasından boylanaraq:--

--Hey Qızılı , nə olub belə öz özünə danışırsan !?

--Bundan artıq nə olacaq Gümüşü , Nənə Balıq ölüb heeyy !

--Necə ?

--Hə !

--Ay qəbiri ışıqlı olsun haaa , dünyanın işi belədi bala . Mini gəlir yüzü gedir . Yazıx bayıra çıxan kimi , küçə balıqları ələ salıb gülərdirlər !

--Nə için ?

--Rəhmətlik sözün düzünü deyərdi . Bir zadı analmadımki , diri ikən bir birimizi görmək istəmirik . Öləndən sonra ahvay çəkib , ağlayarıq . Hərdən düşünürəm ki , bizə düşman gərəkməz !

--Niyə elə düşünürsən ?

--Deyim Qızılım , əsgi çağlardan bəri özgə ətəyindən tutub , özümüzü qamçılayırıq . Bu qədər eybəcərlik olurmu . Sənə bir örnək gətirim . Oğlum Mavisov dəniz aşqına düşdü . Balaca Qara Balığın ardına düşüdü . İndi qazamatda yatır . Kimsənində vecinə deyil . Gör haaa , zaman o yerə çatıb ki , Çömçə Quyruqları meydan sulayır !



--Ne dediyini başa düşürəm , bir neçə sorğu düşündürür məni . Balaca Qara Balıq nədən uzaq dənizlər seyrinə çıxır və onu necə bulmaq olur !?

--Söyləyimda , bir zamanlar uzaq dənizlərin və okyanların balıqları , bizim dənizə axışardılar !

--Nədən axışardılar?

--Çünki yaşam varidi , qardaşlıq və dosluq var idi . Balıqlar bir birinə qayğı ilə yanaşırdılar !

--Sonra bir birinə düşan mi oldular ?

--Yüz əlli il öncə , dənizimizin ucu bucağı görünməyirdi . Qapımız özgələrin üzünə açıq idi . Hər kəs gəlirdi , buyurun yuxari başa deyirdi babalar !

--Sonra nə oldu ki ?

--Heç nə , yersiz gəlib , yerli köçər oldu !

--Elə bil sözlərində nəsə var , hə sonra ?

--İçimizdən didib--dağıdılar , dənizimiz yüz yerə parçalanıb , arxalar döndü . Balaca Qara Balıq bu uğursuzluqların nədənin öyrənsin deyə uzaq dənizlər aşqına düşür və gedər gəlməz oldu !

--Elə buna görə uzaq dənizlərə baş vırmaq istəyirəm !

--Özün bilərsən , uzaq dənizlər yolu gedər qayıdmaz kimidi !

--Bunu balaca Qara Balıq bilirdimi ?

--Məncə bilirdi , ama o , çömcə quyruqlarının tuzağına düşüdü . Bu çömçələr , Saqqa quşundan daha təhlükəlidirlər . Hə , artıq gecdı gedirəm . Haçan görüşdük ardini deyərəm !



O , gedir , Balaca Qızıl Balıq dərin düşüncələrə dalır . Saqqa Quşu ilə çömçələr haqqında fikirləşir . Yeni bilgi toplasın deyə gedir anası ilə böylə :--

--Bu gün Gümüşü Balıq ilə bir saat danışdım !

--Nə dedi ?

--Ağıla batan bir neçə söz açıqladı !

--Onu tanıyıram , iş görməz ancaq gözəl çənə döyər !

--Bilirsən mi anacan ?

--Nəyi ?

--Məndə uzaq dənizlərin sevdasına düşmüşəm . Balaca Qara Balığın ardınca getmək istəyirəm . Onun harda olduğunu öyrənm için , çıxış yolu arayıram !

--Yox haaa !!!

--Həəə !

Dünya görüşlü ana bir söz demədən dərin xəyala dalır və sonra :--

--Mənim Qızılım , gedəcəyin yol başdan--başa təhlükə !

--Bu sözü Gümüşü dedi , elə ona görə səndən soruşdum !

--Duyğulara qapanıb yola çıxmaq doğru deyil . Balaca Qara Balığın ardinca getmək , çox zor mənim balam !

--Hər işi götür--qoy etmişəm və inanıram amacıma çatacam !

--Ancaq bir zadi unutma , yol boyu Çömçələrə uyma !

--Oldu anacan !

--Onda səsnə uğurlar !



Ertəsi gecə , Ana Balıq on bir min doqquz yüz doxsan doqquz balıq ilə şənlik etdilər . Dan ylduzu doğar--doğmaz , Balaca Qızıl Balıq yola çıxır . Bu gediş boyu bir ağ bulud onu izləyərk , əlvan daşlardan , boyalı qumlardan ləzzət alırdi . O , su üzərində bir sürü kölgə görüb diksinir . Sıraya düzülmüşlərin biri :--

--A dostlar , Balaca Qızıl Balığa baxın heyyy , görnə gözəldi heyyy !

Balaca Qızıl Balıq gülümsəyərərək :--

--Gözəllik göz payın olsun buynuzlu . Bu günə qədər sizin kimi balıq görməmişdim !

--Biz balıq deyirik , bizə maral deyərlər !

--Onda çöllərdə qorxusuz otlayırsız demi !?

--Yalnış düşü--nü--rrr !



Bu anda sözünü bitirmədən maral , yerə sərilir və qan arxın suyuna qarışır . Bu qorxunc olayın tanığı arxın lap dərinliyinə cumur . Bu get , ha getdə , zirna səsi eşidir və görürki bir Çömçə Quyruğu tüfeyli çalır . O , Balaca Qızıl Balığıa yanaşaraq :--

--Hara gedirsən , a dostum ?

--Heç yerə , özüm için dolaşıram !

--Gəl bir nəfəs dərib , azca danışaq , görüm hardan ,gəlib hara gedirsən . Bəlkə yardımçın oldum !?

--Heç yerdən gəlib , heç yerə getməyirəm , düz anam gilə gedirəm !

--Hara tələsirsən , dayan çaldığım zirnanın havsını eşit , bu havanı yeni qoşmuşam !

--Doğurdan zamanım yoxdu !

--Elə çıxırki , sən nəğmə xoşlamırsan , demi ?

--Xoşlayıram , ama indi ürəyim istəməyir , hələlik !



Balaca Qızıl Balıq ordan uzaqlaşır və təhlükəni hiss etmədən mavi sular içinə şığıyır . Birdən su qasırğalanır , onu quraqlığa atır . Ölümünü duyarkən , hayıf uzaq dənizləri görmədən öləcəyəm deyir . Andan--ana nəfəsi daralır . Bu ləhzə göy gurultusu dağları yerindən oynadır Onu izləyən ağ bulud qaralır və şıdırğı yağış yağırır . Balaca Qızıl Balığın gözləri ışqlanır . Yağış seli onu arxa salır və on bir min doqquz yüz doxsan doqquz təhlükəni arxada qoyur və Urmu gölünə çatır . Xəzər dənizinə keçmək için keçid yolu arayır . Birdən Suilanı ilə üz--üzə gəlrək :--

--Siz Urmu gölündə mi , yaşayırsız ?

--Necə bəyəm !?

--Öylə , böylə soruşdum !

--Yoxha , gözlərindən həyəcan yağır , səndə mi otaya ?

--Hardan bildin ?

--Mən elə , otay bu tayçiyam , çıxış yolu arayırsan , deyil mi !?

Bunların danışığını dinləyən Çömçə Quyruğu , dəniz qoruqçularına soraq verir . Balaca Qızıl Balıq göz altına alınır . O , Suilanından hər zadı öyrənir . Bir axşam sınırı keçərək tutuqlanır və bir qaranlıq yerə salırlar . Bu ləhzə bir yanıxlı səs eşidir , oyan--buyana göz gəzdirib , səsə sarı süzür . Bir balığın yarıcan olduğunu görür . O , başını qaldırıb :--

--Bəri gəl balaca !

Balaca Qızıl Balıq ona yaxınlaşaraq :--

--Çoxdan mi yalnız qalırsan ?

--Hə !

--Adın nədi ?

--Balaca Qara Balıq !

--Adini eşitmişəm !

--Hardan ?

--Nənə Balıqdan !

--İndiyə kimi Nənə balğın nağıları düşüncələrimdədi , hər zaman onu fikirləşirəm . Yenə nağıl deyir mi ?

--Deyirdi , ama dunyasini dəyişdi !

--Hayif görmədim , sən burda nə gəzirsən ?

--Uzaq dənizlərin seyrinə çıxdım , birdə sənin başına nə gəldiyini öyrənmək istədim !

--Deyirəm axı !!!

--Sən necə tutuldun ?

--Uzun bir hekayədi , qısa deyimki , Saqqa quşunu candan saldım və bir çox balıqlari həyatina qaytardim . Ancaq öz dəngəmi itirib şapıltı ilə suya düşdüb , huşumu itirdim . Sonra gözümü açıb , qazamatda gördüm , özümü !

--Saqqa quşu öldümü ?

--Öldü , bunun ilə iş bitmədi haaa . Onun yerində başqa bir saqqa quşu oturdu !

Onlar danışar kən ağ bulut qaralır . Doqquz yüz doxsan doqquz saat yağış yağırır və gövduş ağzına qədər dolur . Balaca Qızıl Balıq ilə Balaca Qara Balıq govduşdan bayıra hobbanır və qaçırlar . Xəzərin gecidini bulub , ordan keçirlər . Yenə ağ bulud onların başı üstündə görünür , Balaca Qara Balıq :--

--Ağ buld olmasaydı , işiq üzünə həsrət qalardıq , böylə deyil mi ?--Ağ buludun nə olduğunu bilirsən mi ?

--Yox , birnci kərədi görürəm !?

--Yola çıxandan ardimca gəlir , harda dara düşürəm , bir qurtuluşcu kimi dadıma çatır . O , ulusun ölməz ruhudu !

--Demək boş balıq deyilsən , çinədanın doludu və tutduğun amac yalniş deyil dostum . Bizim istəklərimiz üst--üstə düşür demək !



Onlar sərin suları dolaşaraq , bir kol dibində dayanırlar və bir konuşma eşdirlər böylə :--

--Atacan !

--Can balacan !

--Biz burda oturmuşuq . Cütcü dağ döşündə topraq şumlayır . Öküzlərı qamçılayaraq şeytana ləənət deyir . Bizim burda nə suçumuz varki !?

--Oğul , sən hələ cocuqsan , bilmirsənki burda oturmusam . Ama barmağım ökülərin quyruğu altındadı . Bunu cütcu bildiyi için bizi qınayır !

--Atacan !

--Can balacan !

--Bizdən başq şeytan var mi ?

--Var evladım var !!!

--Kimlər olur ki !???

--Çömçə quyruqlarıdı , onlar mən iblisli cibinə qoyar . Bu Çömçələrin şeytanlıqlarını görəndə , özümü bir mələk sanıram .



Bu sözləri eşidən Balaca Qızıl Balıq , dodağnı dişləyir və tutlmağıma nədən Çömçə quyruğu olmuş deryir .

Onlar yolun ardını tuturlar , on bir min doqquz yüz doxsan doqquz gecə gündüz , Xəzəri dolaşırlar . Bir yerdə görürlər ki , bir yığva balaca balıq halay qurub , mahnı oxuyurlar . Balaca Qızıl Balıq ilə balaca Qara Balıq onların mahnılarını dinləyərək , Bənövşə boyalı bir balıq :--

--Niyə gendən baxırsız , gəlin bizə qatılın !?

Onlar irəli yürüyür , Balaca Qızıl Balıq :--

--Mən gözəl və oynaq nəğmlər bilirəm !

Bənövşə gülərək :--

--Sən hardan gəlmisən , bu yerlərin balığına oxşamayırsan ?

Biz ikimizdə bulanlq arxdan gəlmişik !

--Bir gün Nənəm dedi ki , xəzər dalğları buzları əridəcək və parçalanmış arxlar birləşəcək , heyy !!!

Balaca Qara Balıq onların danışığına qatılaraq :--

--Nənə düz deyir . Buzlar əriyəndə bunlanlıq sular durulur !

Bənövşə ilə Balaca Qızıl Balıq bir ağız ilə :--

--Hardan bilirsən ?

--Bu sözü ağ buludun yağışları dedi !

Bənövə gülümsəyərək :--

--Indi gəlin bizə gedək , Nənəm sizi görən kimi sevinər !



Onlar Nənə balığın yanına getdilər və Bənövşə :--

--Nənə ay nənə !

--Nədir qızım !

--Tanış ol , yeni dostlarım bulanlıq arxdan gəliblər , heyyy !!!

--Hardan ???

--Bulanlıq arxdan !

Nənə balıq qollarını açıb , onları köksünə basaraq :--

--Bacı qardaşlarımın qoxusun sizdən aldım . Onların mavi kükrək baxışlarını unutmamışam . Sizin qalacaq yeriz varmı !?

--Sizi rahatsiz etmək istəməyirik . Biz uzaq dənizlər yolçusuyuq dedi Balaca Qızıl Balıq !

Bu anda Bənövşə:--

--Məndə sizin ilə gedirəm

--Nənə balıq izin verər mi ?

--Mən özgür balığam və birey görüşüm çox önəmlidi , öylə deyili mi Nənə !?

--Əlbtə qızım , nə zaman yola çıxırsız ?

Balaca Qızıl Balıq :--

--Əyər dostum hə deyərsə , yarın !

Onlar birgə yola çıxmaq için bir araya gəlirlər . Ertəsı gün hər üçü yola düşürlər . Az gedirlər , çox gedirlər , on bir min doqquz yüz doxsan doqquz aşırımı aşıb , Qara dənizə çatırlar . Sərin ləpələr qoynuna qovuşar kən :--

--Fırtanalı dənizdə

Düşüncələr yelkəni

Daşqın qəhqəhələrdir

Dalğalardaki morda

Aşqıma inancıma

Güc verən ləpələrdir

Gülüm

Dayan dinlə bir

Bu gəmiçi dərdini

Dal xəyala dinilə sən

Birləşir bizim vətən

Deyir Bənövşə . Qara dəniz nehrə kimi çalxalanır . Dalğalar kükrəyişindən , dəniz atları okyan atlayır . Onlar qara dəniz , Marmara və Ege sularındaki balıqlardan dədə qurqud dastanlarını eşidirlər . Bir çox gizli qalmış düşüncələrin , gizlisin örənirlər . Ordan ağ dənizə keçirlər və ağ dəniz qaqayıları susma danış türküsünü söyləyirlər . Bu türkü dünəni , bu günü və yarınları oğuzlaşdırır deyə bir oğuz karvanina qoşulur onlar .



Və onlar on bir min doqquz yüz doxsan doqquz gün yol boyu , bilgi toplayırlar . Bu sürəc boyu bir çox bulanlıq arxdan qaçmış balıqlara tuş gəlilər . Bir gün Balaca Qızıl Balıq , Balaca Qara Balıq və Bənövşə didərgin balıqları bir yerə toplayırlar . Balaca Qızıl Balıq deyir :--

--Hər kəs yeni dünya için çaba gstərcək və aydın sabahlara yol açacaq . Bulanlıq arxımızın durlması bizim əlimizdədi , kimsə gəlib suları durultmayacaq . Gördüyüz kimi balıqlar arası yarış gedir . Bunu duymayan və görməyən gələcək qoşağını köləliyə uğradır . Biz dənizləri dölaşdiq , görmədiyimiz bir çox zadları gördük . Aradığımız bilgini əldə etdik . Bu bir düşüncə yatırımdı , bulanlıq arxımıza . Bilinki dirilik birlikdədi . Biz gerçək birlik və bulanlıq suları durltmaq için geri dönürük !!!



Onlar on bir min doqquz yüz doxsan doqquz balıq ilə birləşırlər və ağ bulud başları üstündə göyərçin kimi uçur . Suların durulmasından Nənə balıq başa düşür . Balaca Qəzəl Balıq sağ--salamt yurduna qayıdır . Nənə balıq birlik yığvasının önündə , Balac Qızıl Balığı görübdə :--

--Ah , mənim Qızılım gəldin mi ?

--Sənə söz vermişdim , sözümün üstündədə durdum !

--Sağ ol balam , bə sən harda qalmışdın Balaca Qara Balıq , illərdi yolunu gözləyirəm !?

--Balaca Qızıl balıq bir qurtuluşçu kimi qazamatdan qurtardı məni . Onun candan keçərliyi olmasaydı , yurda dönəmməz idim !

Bu anda Balaca Qızıl Balıq Nənəsinə dedi :--

--Bənövşə mənim sevgilimdi , nə zaman toy--düyün başlanır !?

--Elə bu gün !

On bir min doqquz yüz doxsan doqquz balıq , birlik adina şölən qurub halay qoşurlar . Gələcək cocuqlar için



M--Ərğəvan