TEMEL HALK ŞİİRİ TÜRLERİ:

1-Koşma: Genellikle aşk ve doğa üzerine yazılır.

Koşma dörtlüklerle söylenir. Dörtlük sayısı 3 ile 6 arasında değişir.
Türk Halk edebiyatının en çok sevilen, en çok kullanılan nazım şeklidir.
Genellikle 11’li hece ölçüsüyle söylenmekle birlikte 7’li, 8’li hece ölçüsüyle söylenmiş koşmalar da vardır. 4+4+3=11 ya da 6+5=11. Çoğunlukla yarım kafiye kullanılır.
Koşmada genellikle; tabiat güzellikleri, sevgi, aşk, özlem, gurbet, ayrılık, kahramanlık, yiğitlik, eleştiri, acı, yakınma, hayata ait görüşler konu olabilir.
Koşmanın kafiye örgüsü aaab, cccb, dddb …; abab, cccb, dddb …; abxb, dddb, eeeb …; aaaa, bbba, ccca … şekillerinden birisi olabilir.
Genelde şiirin içinde özellikle de son dörtlükte şairin mahlası (takma ad) bulunur. (Halk şiirinde ozanın mahlasını/takma adını ifade etmesine “tapşırma” denir.)
Koşmalarda kullanılan dil sade; anlatım yalın ve içtendir.
Koşmalar işlenen konulara göre çeşitli isimler alır (güzelleme, koçaklama, taşlama, ağıt). Bunlar aynı zamanda âşık edebiyatı nazım türleridir.


Koşma Örneği: Karacaoğlan

Vara vara vardım ol kara taşa,
Hasret ettin beni kavim kardaşa,
Sebep ne gözden akan kanlı yaşa,
Bir ayrılık, bir yoksulluk, bir ölüm

Nice sultanları tahttan indirdi
Nicesinin gül benzini soldurdu
Nicelerin gelmez yola gönderdi
Bir ayrılık, bir yoksulluk, bir ölüm

Karacoğlan der ki kondum göçülmez
Acıdır ecel şerbeti içilmez
Üç derdim var birbirinden seçilmez
Bir ayrılık, bir yoksulluk, bir ölüm

2-Mani: Kısa ve 4 dizelik. Genellikle aşk ve günlü yaşamla ilgili yazılır.

Mânî, başta aşk olmak üzere hemen her konuda yazılabilen bir halk edebiyatı nazım biçimdir. Arapça kökenli bir kelimedir. Halk kültüründe goşa (koşa) olarak da bilinir.[1] Goşa kelimesi Türkçede çiftlenmiş (ikili) demektir ve mânînin kafiye yapısından dolayı bu ad verilmiştir. Koşa kelimesi "beyit" manası da taşır.[2] Anonim halk edebiyatında en küçük nazım biçimidir. Çoğunlukla 7 heceli dört mısralık bir bentten meydana gelir. Ama mısraları 4-5-8-10-14 heceli kalıplarla söylenmiş mânîler de vardır. Birinci, ikinci dördüncü mısralar birbirleriyle kafiyeli, üçüncü mısra serbesttir. Yani kafiye dizilişi aaxadır. aaaxa düzeninde mânîler de var. İlk iki mısra hazırlık dizeleridir. Son iki mısra ile anlam bağlantısı yoktur.Asıl anlatılmak istenen son iki dizede verilir. En çok kullanılanlar düz ya da tam mânî, kesik mânî, cinaslı mânî, yedekli mânî, artık mânîdir.


3-Türkü: Şiir ve müziğin birleşimi . Özellikle nakarat önemlidir.

TÜRKÜ:
Anonim halk edebiyatı nazım biçimidir.
Kendine özgü ezgi ile söylenen bir nazım biçimidir.
Türkü sözcüğünün ilk kez 15. yy.da kullanıldığı sanılmaktadır.
Divan edebiyatındaki “şarkı”nın karşılığı sayılabilir.
Hecenin 7’li, 8’li ve daha çok da 11’li kalıbıyla söylenir.
Türkülerin kafiye örgüsü genelde şöyledir: “aaab cccb dddb”, “aaabb cccbb dddbb” veya “aaabcc dddbcc eeebcc”.
Türkülerin bir kısmı dörtlükler halinde bir kısmı da nakaratlı olarak yazılır. Nakaratlı türkülerde üçer mısralık bölümden sonra iki mısradan oluşan nakaratlar gelir.
Birinci bölüm türkünün asıl sözlerinin bulunduğu bölümdür. Buna bent denir.
İkinci bölüm ise her bendin sonunda tekrarlanan nakarat bölümleridir. Bunlara da kavuştak (bağlama) denir.
Bentler ve kavuştaklar kendi aralarında kafiyelidir.
Konusu ve şekli, devirden devire, çevreden çevreye değişir. Konu zenginliği vardır.
Genelde aşk, tabiat, ayrılık, gurbet, hasret, sevgi ve güzellik gibi konular işlenmiştir.
Şekil özellikleri bakımından koşmaya benzer.
Maniye benzeyen türküler de vardır.
Türkülerle şarkılar arasında benzerlikler olsa da şarkılar aruzla yazılır.
Türkünün en belirgin özelliği melodisidir.
Türkü söylemeye “türkü yakmak” da denir.
Genelde anonimdir. Ancak bazı türkülerin sahipleri bellidir.
Türküler düzenleyicilerinin, derleyicilerinin veya ait oldukları bölgelerin adına göre adlar alırlar.

Türkü Örneği:
Söğüdün yaprağı narindir narin
İçerim yanıyor dışarım serin
Zeynep”i bu hafta ettiler gelin (bent)

Zeynebim Zeynebim anlı Zeynebim
Üç köyün içinde şanlı Zeynebim (nakarat)



Türkü Çeşitleri:

-Ezgilerine göre türküler:

Kırık havalar:
Usullü ezgilerdir.
Alt türleri; türkü (genelde tüm kırık havalar için, özelde diğer türlerin dışında kalanlar için kullanılır), deyiş, koşma, semah, tatyan, barana, zeybek, horon, halay, bar, bengi, sallama, güvende, oyun havası, karşılama, ağırlama, peşrev, teke zortlatması, gakgili havası, dımıdan, zil havası, fingil havası’dır.

Uzun havalar:
Usulsüz ezgilerdir.
Alt türleri; uzun hava (diğer türlere girmeyenler için kullanılır), barak, bozlak, gurbet havası, yas havası, tecnis, boğaz havası, elagözlü, maya, hoyrat, divan, yol havası, yayla havası, mugamdır.


-Konularına göre türküler:
Ninniler ve çocuk türküleri, tabiat üzerine türküler, gurbet türküleri, sevda türküleri, kahramanlık türküleri, askerlik türküleri, tören türküleri, iş türküleri, acıklı olaylarla ilgili türküler, güldürücü türküler, karşılıklı söylenen türküler, oyun türküleri, ağıtlar.


-Yapılarına göre türküler:

Mani kıtalarından kurulu türküler:
Birbirleriyle ilgili konularda söylenmiş manilerin sıralanarak ezgiyle okunmasından meydana gelir.

Dörtlüklerle kurulu türküler:
Dörtlüklerle kurulu türküler adı üstünde dörtlüklerden oluşan türkülerdir. Bu tür türküler de anonimdir.



4-Destan: Kahramanlık ve tarihi olayları anlatır. Daha uzun anlatıcıdır.

Destan Nedir? Destanların Türleri, Özellikleri
Destan Nedir? Destanların Türleri, Özellikleri
Aslı Farsça olan destan (dâstân, destân), Fransızca épopée, Yunanca epos şiir karşılığıdır.

Destan; kak, Batır, Batur, Buka, Bukadır, Bahadır, Boğa, Böke, Yiğit, Cigit, Koç, Koçkar, Arslan, Kaplan, Pars, Ejder ve kahramanlık kavramlarının, epik karakterli bir yaşayışın zaman, yer ve olaylar içindeki yansımalarının olay örgüsü ile biçimlendirilmiş anlatımlarıdır.

Destan sözcüğü bugün dilimizde iki edebî türü karşılamak üzere kullanılır:

1. Destan: Toplumu geniş ölçüde ilgilendiren olayları konu edinen 8-11 heceli dizelerden oluşan ve kıta sayısı yediden yedi yüze kadar varan anonim veya bireysel halk şiirlerine destan denir.

2. Destan: Milletlerin yaşadıkları tarihî olayların efsanevî ve mitolojik unsurlarla yoğrularak oluşturduğu millî karakter taşıyan uzun manzum eserlerdir.

Destan Türüne İlişkin Bazı Önemli Hususlar

Destanlardan tarihî kaynak olarak faydalanılabilir.
Destanlar, mitlerden sonra en eski ikinci tür olarak kabul edilir.
Kaşgarlı Mahmut eserinde destan türü için “koşuk” “yır” terimlerini kullanmıştır.
Kuman, Kırım ve Çağataycada bu tür için “irtegi” terimi kullanılır.
Kazak ve Kırgızlar ise bu tür için “comok” terimini kullanmışlardır.
Destanlar, kutsal anlatılar değildir.
Epik destan geleneğine göre anlatı hemen başlayıp hemen bitmez.
Anlatı durağanlıktan coşkunluğa doğru bir seyir izler.
Anlatı yeniden durgunluğa ulaşarak son bulur.
Epik destan geleneğinin en önemli kuralı “dikkati başkahraman üzerine toplamak”tır.
Yeryüzündeki en eski epik destan geleneği, Türklere aittir.
Milli Destanın Oluşumu İçin Geçirilen Üç Ana Evre Şu şekildedir:

Çekirdeklenme
Oluşum
Tespit ve Yazıya Geçirilme
1. Çekirdeklenme: Destana konu olayın ortaya çıkmasıdır.

2. Oluşum: Varyantlaşmaların en yoğun olduğu evredir. Anlatı, kuşaktan kuşağa aktarılarak sözlü kültür ortamında olgunlaştırılır.

3. Tespit ve Yazıya Geçirilme: Varyantlaşmanın sona ermesinden itibaren araştırmacının bu varyantlarda en ortak tarafları bularak anlatıyı derleyip toparlayarak yazılı kültür ortamına aktardığı evredir.

Destanlar, ulusların, özellikle tarih yazımının henüz yaşam bulmadığı dönemlerine ışık tutmaları bakımından önemlidirler. Ayrıca, ulusların tarih sahnesine çıkışlarını, komşularıyla olan ilişkilerini ve kendi kültür dokularını var eden değerleri anlamak bakımından da önemli kaynaklardır.

Sözlü kültür ürünü oldukları ve yazıya geç geçirildikleri için, destanların tamamı konusunda bilgimiz sınırlıdır. Eski Türk destanlarının bugün elimizde bulunan parçaları çeşitli kaynaklardan derlenmiştir. Bunlardan bir kısmı, Türk araştırıcılar tarafından, doğrudan doğruya halk dilinde hâlâ yaşayan destanların derlenip yazılmasıyla elde edilmiş, bir kısmı ise eski Çin, Arap, İran, Bizans ve Batı kaynaklarında bulunmuştur.

Bugüne değin yapılan çalışmalarla adları ve kimi parçaları belirlenen Türk destanlarının toplamı iki yüz dolayındadır. Türk destanlarının belli başlı niteliklerini görmeye çalıştığımızda karşımıza, çoğu kez, kadın kişiliğinde odaklanmış bir güzellik, yiğitliğin, tarihin her döneminde başüstünde tutulmuşluğu, atın ve bozkurdun insana sadık bir yoldaş olması, kurdun ana, baba ve hatta tanrı olması, yurt kabul edilen coğrafyanın kutsallığı gibi unsurlar çıkar.

ÖRNEK BİR HALK ŞİİRİ YAZALIM:

Bahar da açar kır çiçekleri
Gönlüm özler, sevdiğim günleri
Gel de gör beni, sessiz yanarım
Ah gönlüm ah gönlüm sensiz yanarım

5-GAZEL: Gazel divan edebiyatında duygusal konuları işler. Gazelin başlıca konusu “aşk”tır.
5ile 15 arası beyitlidir.

GAZEL:
Divan edebiyatı (klasik edebiyat) nazım biçimidir.
Aşk, ayrılık, sevgi, hasret, ölüm, tabiat gibi lirik konuların işlendiği şiir türüdür.
Türk edebiyatına İran edebiyatından girmiştir.
Divan edebiyatında en çok kullanılan nazım şeklidir.
Konu bakımından halk edebiyatındaki koşmaya, İslamiyet öncesi Türk şiirindeki koşuklara benzer.
Nazım birimi beyittir.
Beyit sayısı 5-15 beyit arasındadır.
İlk beytine matla, son beytine makta denir.
İlk beyitten sonraki beyte "hüsn-i matla" (ilk beyitten güzel olması gerekir), son beyitten öncekine "hüsn-ü makta" (son beyitten güzel olması gerekir) denir.
En güzel beyte beytül gazel (şah beyit) denir.
Son beyitte (maktada) şairin mahlası (takma adı) yer alır.
Gazelin bütün beyitlerinde aynı konu işleniyorsa (anlam birliği) buna yek-ahenk gazel denir.
Bütün beyitleri aynı güzelliğe sahip olan gazellere yek-avaz gazel denir.
İlk beyit kendi arasında kafiyelidir. Diğer beyitlerin ikinci dizeleri, birinci beyit ile kafiyelidir. Yani kafiye şeması aa, ba, ca, da, ea şeklindedir.
Bazı gazellerin matladan sonra gelen beyitlerinde mısralar ortalarından bölünebilir. Bu durumda gazele iç kafiye hâkimdir. Böyle gazellere musammat gazel denir.
Gazellerde sabit bir kalıp mecburiyeti yoktur. Herhangi bir aruz kalıbıyla yazılır yazılır.
Gazeller eskiden bestelenerek okunurdu. Özelikle bestelenmek için yazılmış gazeller de vardır. Gazelleri makamla okuyan kişilere "gazelhan", gazel yazan usta şairlere ise "gazelsera" adı verilir.
Gazellerin başlığı yoktur. İsimlendirilmeleri rediflerine göre ya da ilk mısralarına göre olur.
Gazeller konularına göre de çeşitli isimlerle tanımlanır.
Aşka ilişkin acı, mutluluk gibi içli duyguların dile getirildiği gazeller “âşıkane”; içki, yaşama boş verme, yaşamdan zevk alma gibi konularda yazılanlara “rindane” denir.
Âşıkane gazellere en iyi örnek Fuzuli’nin gazelleri, rindane gazellere en iyi örnek ise Baki’nin gazelleridir.
Fuzuli, Baki, Nedim gazelin tanınmış şairleridir.

Gazel Örneği:
Benî candan usandırdı cefâdan yâr usanmaz mı
Felekler yandı âhımdan murâdım şem’i yanmaz mı

Kamû bîmârınâ cânan devâ-yî derd eder ihsan
Niçin kılmaz manâ derman menî bîmâr sanmaz mı (Fuzuli)



>Musammat Gazel: Dizelerin sonlarındaki uyaklarından başka dizelerin ortalarında da uyak varsa böyle gazellere musammat gazel denir.

Örnek:
Fuzuli rind-i şeydadır hemişe halka rüsvadır
Sorun kim bu ne sevdadır bu sevdadan usanmaz mı



6-Epik Şiir: Kahramanlık, savaş, destan konulsrını işler(İlyada, Oğuz Kaan Destanı, Genç Osman Destanı)

Kahramanlık, yiğitlik gibi kavramların işlendiği şiirlere edebiyatta epik şiir adı verilmektedir. Geleneksel hikâye anlatıcılığının gelişmiş bir versiyonu olarak değerlendirilen ve hitap ettiği kişilerde büyük bir coşku yaratan epik şiir nedir? Epik şiir özellikleri nelerdir? Epik şiir tanımı hakkında detaylı bilgiler bulabileceğiniz içeriğimizi sizler için hazırladık.

Epik Şiir Nedir?

Konusu savaş, yiğitlik, kahramanlık ve vatan sevgisi olan, bir olayı veya tarihi bir hadiseyi coşkulu bir şekilde anlatan şiirlere epik şiir adı verilmektedir. Epik sözcüğü, efsanelerle değişikliğe uğramış tarihî bir olayın izlerini taşıyan destan, bir milletin hayal gücünü en çok doyurabilecek en eski edebiyat biçiminin adıdır. Yunanca bir kelime olarak karşımıza çıkan epik; konuşma, hikâye, şarkı, kahramanlık şiiri anlamına gelen ‘’epos’’ sözcüğünden türemiştir. Epik şiirlerin ilk örnekleri destanlara dayanır ve bu şiir türü çıkışı itibarıyla destanlardan beslenir.

Aynı zamanda Epik şiir; doğal ve yapay epik şiir olmak

7-Pastoral Şiir: Doğa ve kır hayatını anlatır. Çoban ve çoban sevgisi ön plandadır.


Kırları; çobanların yaşamını, aşklarını, üzüntülerini, sevinçlerini anlatan şiirlere
doğa şiiri (pastoral şiir) denir.

Türk Edebiyatında ilk doğa şiiri örneklerini Divan-ı Lugat’it Türk‘te buluyoruz. Halk ozanları şiirlerinde sık sık doğa betimlemesi yaparlar.

Karacaoğlan‘ın “Çukurova bayramlığın giyerken” dizesiyle başlayan şiirini
hepimiz biliriz. Divan edebiyatında gazellerde doğa betimlemeleri yapılır.

Kasidelerde doğa, mevsim betimlemelerinin yapıldığı teşbîb bölümleri vardır.

Abdülhak Hamit şiirlerinde doğa betimlemelerini başarıyla uygulamıştır. Çağdaş şiirde de doğayı, çoban ve köy yaşamını konu alan örnekler bulunur.

Örnek

ÇOBAN ÇEŞMESİ
Derinden derine ırmaklar ağlar,
Uzaktan uzağa çoban çeşmesi,
Ey suyun sesinden anlıyan bağlar,
Ne söyler su dağa çoban çeşmesi.

“Goynunu Şirin’in aşkı sarınca
Yol almış hayatın ufuklarınca,
O hızla dağları Ferhat yarınca
Başlamış akmağa çoban çeşmesi…

“O zaman başından aşkındı derdi,
Mermeri oyardı, taşı delerdi.
Kaç yanık yolcuya soğuk su verdi.
Değdi kaç dudaga çoban çesmesi.

Vefasız Aslı’ya yol gösteren bu,
Kerem’in sazına cevap veren bu,
Kuruyan gözlere yaş gönderen bu…
Sızmadı toprağa çoban ceşmesi.

Leyla gelin oldu,
Mecnun mezarda,
Bir susuz yolcu yok şimdi dağlarda,
Ateşten kızaran bir gül ararda,
Gezer bağdan bağa çoban çeşmesi,

Ne şair yaş döker, ne aşık ağlar,
Tarihe karıştı eski sevdalar.
Beyhude seslenir, beyhude çağlar,
Bir sola, bir sağa çoban çeşmesi…

(Faruk Nafiz ÇAMLIBEL)

8-Satirik Şiir: Toplumdaki aksaklıkları, kişilerin kusurlarını, alay ve eleştiriyle dile getiren şiirdir.

İnsanların, olayların ya da durumların iğneleyici bir dille eleştirilmesini konu edinen şiirlere edebiyatta satirik şiir adı verilmektedir. Yer yer öğretici ve didaktik öğelere de sahip olabilen ve bir bilgi vermeyi amaçlayabilen satirik şiir nedir? Satirik şiir örnekleri nelerdir? Ayrıntılar içeriğimizin devamında…

İlk örneklerine Eski Yunan edebiyatında rastlanan ve genellikle önemli bir mevkide bulunan insanları eleştirerek kendisini ifade eden satirik şiir ne demek? Satirik şiir özellikleri nelerdir? Satirik şiir hakkında merak edilen tüm bilgileri sizler için derledik. İşte, tüm detaylar…

Satirik Şiir Nedir?

Toplumun veya kişilerin beğenilmeyen yönlerini açık ya da kapalı bir şekilde eleştiren, onların gülünç yönleriyle ele alan ve şiirlere satirik şiir adı verilmektedir. Kişileri, durumları ve olayları iğneleyici bir dile konu edinen bu tür şiirlere, Divan edebiyatında hicviye, Halk edebiyatında taşlama adı da verilmektedir.
Satirik şiirlerin temelinde eleştirel ve iğneleyici bir tavır yatmaktadır. Özellikte toplum içinde önemli bir mevkide bulunan insanlar ve yöneticiler; umursamazlık, mevkilerine olan düşkünlük ve konumlarını kullanarak kendilerine çıkar sağlamak gibi noktalarda bu tür şiirlere konu olmuşlardır. Çok eski bir mazisi bulunan satirik şiirin ilk örneklerine Eski Yunan edebiyatında da rastlanmaktadır ve Özellikle ünlü filozof Diogenes’ın satirik şiirleri dikkat çekmektedir. Türk edebiyatında da eleştiri şiiri denildiğinde akla gelen ilk isim Nef’î olmaktadır. Bunlara ek olarak yaşadığı dönem içindeki toplumuna bir eleştiri ve iğneleme getirdiği Terkib-i Bent adlı eseriyle, Bağdatlı Ruhi de bu türde tanınan bir isimdir.

9-Didaktik Şiir: Öğüt verici, öğretici ve bilgi aktarımı niteliktedir.

10Gazel: Divan edebiyatında aşk ve güzellik gibi konuları işler

11-Kaside: Genellikle bir kişiyi ya da olayı övmek için yazılır.

12-Mesnevi: Halk edebiyatının kısa ve anonim bir şiir biçimidir.

13-Ağıt: Ölüm , kayıp ve acı üzerine yazılır. Örnek: Fuzuli Su kasidesi.


Ağıt, genellikle bir ölümün ya da acı, üzücü bir olayın ardından söylenen halk türküsü. Doğal afet’ler, ölüm, hastalık gibi çaresizlikler karşısında korku, heyecan, üzüntü, isyan gibi duyguları ifade eden ezgili sözlerdir. Ağıt söylemeye ağıt yakma, ağıt söyleyenlere ise ağıtçı denir. Ağıtın İslamiyet öncesi Türk edebiyatındaki adı sagudur ve yuğ adı verilen cenaze törenlerinde okunur; divan edebiyatındaki adı ise mersiyedir.

Türklerde ağıt geleneği

Türklerde ağıt geleneği çok eskidir. Anadolu’nun hemen her yerinde söylenir. Ağıtlar yarı anonim folklor ürünleri arasında da sayılabilir. Türkçede 7, 8 ve 10 heceli ağıtlar yaygındır. En çok rastlanılanı 8 hecelilerdir. Gösteri bölümüyle tiyatro, söyleniş biçimiyle şiirseldir.

Ağıtlar türkü ve destanla yakın ilişki içindedir. Erkeklerin söylediği ağıtlar varsa da ağıtları daha çok kadınlar söyler.

Aliihsan’ın Ağıdı[1]

Gideceğim anamoğlu senin ardından,

Ben ölürüm yiğit edem derdinden,

Biriciktin kaldırdılar yurdundan,

Anamın oğluda bir tek gardaşım,

Ölesiye sana yanar ateşim.


İhsan davar keser sağ eli kanlı,

Ne bir dayı varda ne de bir emmi,

Kasaplar içinde gül edem ünlü,

Anamın oğluda gurban oluyum,

Gül gardaşım ben yoluna ölüyüm.

Kelep kelep gül edemin kekili,

Anası gızından alır akılı,

İç cepleri burcu burcu kokulu,

Anamın oğlu da gurban oluyum,

Gül gardaşım ben yerine ölüyüm.

Saçlarını taramışlar tel gibi,

Gardaşı yok emmisi yok el gibi,

35 yaşında gonca gül gibi,

Babamın oğlu da gurban olurum,

Kalk gardaşım ben yerine ölürüm.

Salhane’den gelir sırtı ceketli,

Pazara giderdi eli sepetli,

Gardaşa yananın kalmıyor aklı,

Babamın oğlu da öldürdü beni,

Gülleri açarken soldurdu beni.

Gelmedi diyerek bana darılmış,

Helâllaşmış bacısına sarılmış,

Yaz gelirken beş guzudan ayrılmış,

Geliyor bayramlar ışıyın vakti,

Soğudu mu gül gardaşım bağrıyın tahtı.

Kaynakça

14-Epik Şiir: Savaş kahramanlık , yiğitlik üzerine yazılır. İstiklal marşı


Epik Şiir Nedir?
Yiğitlik, yurt sevgisi, savaş ve kahramanlıkla ilgili konuları işleyen şiir türüne epik şiir denir. Dünya edebiyatında epik şiirin ilk örneklerini destanlar oluşturur. Bu şiirlerde coşkun ve kahramanca bir söyleyiş söz konusudur. Er­genekon, Mahabarata, Kalevala Destanları bu şiir türüne örnek gösterilebilir. Epik şiirler doğal epik ve yapay epik olmak üzere ikiye ayrılırlar:

Doğal Epik: Toplumun ortak malı olan, toplumun genelini etkileyen bir takım olaylar sonucunda söylenmiş ve ilk söyleneni unutulmuş kahramanlık şiirlerine doğal epik denir. Bu şiirler sözlü gelenekte varlık göstermiş ve bu gelenek sayesinde nesilden nesile aktarılmıştır.

Yapay Epik: Bir şairin, toplumu etkileyen önemli bir olayı doğal epiğe benzeterek söylemesi sonucunda oluşan şiirlerdir. Bu şiirlerin söyleneni bellidir ve yazılı kültürle nesilden nesile aktarılır. Dünya edebiyatında­ki başlıca yapma destanlar; Tasso’nun “Kurtarılmış Kudüs”, Milton’un “Kaybolmuş Cennet” adlı yapıtlarıdır. Türk Edebiyatında da Kayıkçı Kul Mustafa’nın “Genç Osman Destanı”, Mehmet Akif’in “Çanakkale Şehitleri­ne” adlı şiiri, Fazıl Hüsnü Dağlarca’nın “Üç Şehitler Des­tanı” adlı yapıtı örnek gösterilebilir.

Bayrak - Arif Nihat Asya
Ey mavi göklerin beyaz ve kızıl süsü,
Kız kardeşimin gelinliği, şehidimin son örtüsü,
Işık ışık, dalga dalga bayrağım!
Senin destanını okudum, senin destanını yazacağım.
Sana benim gözümle bakmayanın
Mezarını kazacağım.
Seni selamlamadan uçan kuşun
Yuvasını bozacağım.



15-Pastoral Şiir: Doğa kahramanlık ve çobanlık konularını işler.

Kırları; çobanların yaşamını, aşklarını, üzüntülerini, sevinçlerini anlatan şiirlere
doğa şiiri (pastoral şiir) denir.

Türk Edebiyatında ilk doğa şiiri örneklerini Divan-ı Lugat’it Türk‘te buluyoruz. Halk ozanları şiirlerinde sık sık doğa betimlemesi yaparlar.

Karacaoğlan‘ın “Çukurova bayramlığın giyerken” dizesiyle başlayan şiirini
hepimiz biliriz. Divan edebiyatında gazellerde doğa betimlemeleri yapılır.

Kasidelerde doğa, mevsim betimlemelerinin yapıldığı teşbîb bölümleri vardır.

Abdülhak Hamit şiirlerinde doğa betimlemelerini başarıyla uygulamıştır. Çağdaş şiirde de doğayı, çoban ve köy yaşamını konu alan örnekler bulunur.

Örnek

ÇOBAN ÇEŞMESİ
Derinden derine ırmaklar ağlar,
Uzaktan uzağa çoban çeşmesi,
Ey suyun sesinden anlıyan bağlar,
Ne söyler su dağa çoban çeşmesi.
“Goynunu Şirin’in aşkı sarınca
Yol almış hayatın ufuklarınca,
O hızla dağları Ferhat yarınca
Başlamış akmağa çoban çeşmesi…
“O zaman başından aşkındı derdi,
Mermeri oyardı, taşı delerdi.
Kaç yanık yolcuya soğuk su verdi.
Değdi kaç dudaga çoban çesmesi.
Vefasız Aslı’ya yol gösteren bu,
Kerem’in sazına cevap veren bu,
Kuruyan gözlere yaş gönderen bu…
Sızmadı toprağa çoban ceşmesi.
Leyla gelin oldu,
Mecnun mezarda,
Bir susuz yolcu yok şimdi dağlarda,
Ateşten kızaran bir gül ararda,
Gezer bağdan bağa çoban çeşmesi,
Ne şair yaş döker, ne aşık ağlar,
Tarihe karıştı eski sevdalar.
Beyhude seslenir, beyhude çağlar,
Bir sola, bir sağa çoban çeşmesi…



Örnek: Karaca Oğlan şiiri

16- Satirik Şiir: Eleştiri, olay, toplumsal konuları şiirde anlatır.

Satirik şiir nedir, ne demek ve özellikleri neler? Edebiyatta satirik şiir örnekleri ve temsilcileri
İnsanların, olayların ya da durumların iğneleyici bir dille eleştirilmesini konu edinen şiirlere edebiyatta satirik şiir adı verilmektedir. Yer yer öğretici ve didaktik öğelere de sahip olabilen ve bir bilgi vermeyi amaçlayabilen satirik şiir nedir? Satirik şiir örnekleri nelerdir? Ayrıntılar içeriğimizin devamında…
Örnek: Nef’i Hicivleri

İlk örneklerine Eski Yunan edebiyatında rastlanan ve genellikle önemli bir mevkide bulunan insanları eleştirerek kendisini ifade eden satirik şiir ne demek? Satirik şiir özellikleri nelerdir? Satirik şiir hakkında merak edilen tüm bilgileri sizler için derledik. İşte, tüm detaylar…

Satirik Şiir Nedir?

Toplumun veya kişilerin beğenilmeyen yönlerini açık ya da kapalı bir şekilde eleştiren, onların gülünç yönleriyle ele alan ve şiirlere satirik şiir adı verilmektedir. Kişileri, durumları ve olayları iğneleyici bir dile konu edinen bu tür şiirlere, Divan edebiyatında hicviye, Halk edebiyatında taşlama adı da verilmektedir.

Satirik şiirlerin temelinde eleştirel ve iğneleyici bir tavır yatmaktadır. Özellikte toplum içinde önemli bir mevkide bulunan insanlar ve yöneticiler; umursamazlık, mevkilerine olan düşkünlük ve konumlarını kullanarak kendilerine çıkar sağlamak gibi noktalarda bu tür şiirlere konu olmuşlardır. Çok eski bir mazisi bulunan satirik şiirin ilk örneklerine Eski Yunan edebiyatında da rastlanmaktadır ve Özellikle ünlü filozof Diogenes’ın satirik şiirleri dikkat çekmektedir. Türk edebiyatında da eleştiri şiiri denildiğinde akla gelen ilk isim Nef’î olmaktadır. Bunlara ek olarak yaşadığı dönem içindeki toplumuna bir eleştiri ve iğneleme getirdiği Terkib-i Bent adlı eseriyle, Bağdatlı Ruhi de bu türde tanınan bir isimdir.

Her eleştirinin içinde öğretici bir yön bulunduğundan bu tür şiirleri didaktik olarak niteleyenler de olmuştur.

Satirik Şiir Özellikleri

Eleştiri şiirleri olarak tarif edilmektedir.
Satirik şiirler; toplumun ya da kişilerin kötü yönleri eleştirilir.
İğneleyici ve yergi içeren bir üslup barındırır.
Divan edebiyatındaki hicviye, Halk edebiyatındaki taşlamanın karşılığıdır.
İlk örneklerini Yunan Diogenes vermiştir.
Türk edebiyatında Nef’i’nin kaleme aldığı Siham-ı Kaza adlı eseri bu türde yazılan önemli eserlerdendir.
Satirik şiirleri ince ve keskin bir zekâ gerektirir.
Satirik şiir Örnekleri

Halk edebiyatında Kaygusuz Abdal; Divan edebiyatında Şeyhi, Nef’i; Tanzimat sonrası edebiyatta da Ziya Paşa, Şair Eşref, Neyzen Tevfik öne çıkan satirik şiir örnekleri kaleme almışlardır.

REKLAM


REKLAM

17-Didaktik Şiir: Öğretici, bilgi verici, ders niteliğinde(Yusuf Has Hacip-Kutadgu Biliğ)

Şiir: Duygu, hayal ve düşüncelerin bir düzene bağlı olarak, çekici/etkileyici bir dil ve ahenkli mısralar içinde aktarılmasıdır.

Edebiyat türlerinin en eskisi şiirdir. Bugüne kadar şiirin birçok tanımı yapılmıştır. Bu tanımlamalar çağdan çağa, kişiden kişiye değişmiş; kesin bir tanıma ulaşmamıştır. Şiir türü öznel nitelikleri ağır basan bir türdür. Ahmet Haşim, şiiri “Nesre çevrilmesi mümkün olmayan nazım” olarak tanımlar. Cahit Sıtkı Tarancı‘ya göre ise “Şiir, sözcüklerle güzel şekiller kurma sanatıdır.”

Şiiri düz yazıdan ayıran ölçü, mısra, ahenk gibi unsurlar vardır.

Nazım (şiir) biçimindeki yazılara “manzum“; nazım parçalarına da “manzume” denir.

Mısra (Dize): Ölçülü ve anlamlı, bir satırlık nazım birimidir.

Nazım Birimi: Şiiri oluşturan mısra kümelerine nazım birimi denir. Dörtlük,bend,beyit…

Beyit (İkilik): Aynı ölçüde olan ve anlamca bir bütünlük oluşturan ve iki dizeden oluşan nazım birimidir.

Ölçü (Vezin): Şiirde dizelerin hece sayısına veya hecelerin ses değerine göre bir uyum içinde olmasıdır.

Hece Ölçüsü: Şiirde dizeleri oluşturan sözcüklerin hece sayılarının eşitliğine dayanan ölçüdür. Hece ölçüsüyle yazılmış dizeler okunurken belli yerlerde durulur.Durulan bu yerlere “durak” denir. Durak sözcüğün sonunda yer alır.

Aruz Ölçüsü: Dizelerdeki hecelerin uzunluk ve kısalığına göre, açık ya da kapalı oluşuna göre düzenlenmesidir.Kısa heceler nokta (.) uzun heceler çizgi (-) ile gösterilir.

İmale: Aruz kalıbına uydurmak için kısa hecenin uzun sayılmasıdır.

Zihaf: Uzun heceleri kısa okumaktır.

Serbest Ölçü : Bu ölçüde hecelerin sayısı ya da uzunluğu kısalığı dikkate alınmaz.

Konularına Göre Şiir Türleri:

Lirik Şiir
Pastoral Şiir
Epik Şiir
Didaktik Şiir
Satirik Şiir
Dramatik Şiir
1. LİRİK ŞİİR

Duygu ve düşüncelerin coşkulu bir dille anlatan şiire lirik şiir denir. Eski Yunan edebiyatında şairler şiirlerini Lyra (lir) denilen bir sazla söyledikleri için bu tür şiirlere lirik denilmiştir. Lirik şiir, dünya edebiyatında en çok işlenen ve sevilen şiir türüdür. Lirik şiirler insan yüreğine seslenen, okunduğunda insanı duygulandıran, coşkulandıran şiirlerdir. Batı edebiyatında Rönesans devrim şairlerinin (Petrerca, Ronsard) daha sonra da ilke olarak içe dönüklüğü benimseyen romantik şairlerin(Lamartine, Hugo, Goethe, Schiller) duygusal ve öznel bir nitelik gösteren şiirlerin bu türün başarılı örnekleridir.

Ne zaman seni düşünsem
Bir ceylan su içmeye iner
Çayırları büyürken görürüm
Her akşam seninle
Yeşil bir zeytin tanesi
Bir parça mavi deniz
Alır beni
Seni düşündükçe
Gül dikiyorum elimin değdiği yere
Atlara su veriyorum
Daha bir seviyorum dağları

( İlhan Berk)

Örnek-1

18-Ağıt: Özlem, kayıp, acı(Örnek: Seyit Battalgazi Destanı)

Ağıt genellikle çekilmiş acılar yüzünden yazılır.İçeriği hep üzüntülerle ve feryatlarla doludur.

Ağıtlara o zamanki acımızı anlatarak yazarız.Örnek olarak, bir cenaze evinde ağıt okunur.

Ağıtlara Viran Erzincan ve Hacı Bey Ağıtını örnek verebiliriz.

Ağıt şeklinde yazılır. Ağıtlar acı veya üzüntülü bir haberden sonra ŞARKILAR söylemeye denilir.

Örneğin: günlük hayatımızda hep Ağıtlar yakma kelimesini duyarız. Bu bir acı haberden sonra türküler söylemektir.

Fakat öyle türkü söylenip oynanan gibi algılamamalıyız. Acılarımızı dindirmek için ağıtlar yakarız. Ağıt yakmak asla haram değildir..


AĞIT BÖLÜMLERİ
-Mani

Mânî, başta aşk olmak üzere hemen her konuda yazılabilen bir halk edebiyatı nazım biçimdir. Arapça kökenli bir kelimedir. Halk kültüründe goşa (koşa) olarak da bilinir.[1] Goşa kelimesi Türkçede çiftlenmiş (ikili) demektir ve mânînin kafiye yapısından dolayı bu ad verilmiştir. Koşa kelimesi "beyit" manası da taşır.[2] Anonim halk edebiyatında en küçük nazım biçimidir. Çoğunlukla 7 heceli dört mısralık bir bentten meydana gelir. Ama mısraları 4-5-8-10-14 heceli kalıplarla söylenmiş mânîler de vardır. Birinci, ikinci dördüncü mısralar birbirleriyle kafiyeli, üçüncü mısra serbesttir. Yani kafiye dizilişi aaxadır. aaaxa düzeninde mânîler de var. İlk iki mısra hazırlık dizeleridir. Son iki mısra ile anlam bağlantısı yoktur.Asıl anlatılmak istenen son iki dizede verilir. En çok kullanılanlar düz ya da tam mânî, kesik mânî, cinaslı mânî, yedekli mânî, artık mânîdir.

19-Lirik Şiir: Duygusal Şiir:

Lirik şiir, verdiği duygu bakımından edebiyatta önemli bir yeri vardır. Eski Yunan edebiyatından günümüze kadar gelmiştir. İnsanı ilgilendiren her türlü olay lirik şiirin konusudur. Şiir direk olarak insanların duygularına hitap ediyor. Buna göre lirik şiirin ne olduğunu öğrenip, ne anlatmak istediğini anlayabilirsiniz. Lirik şiir nedir, özellikleri nelerdir ve lirik şiire örnekleri bu yazıda bulabilirsiniz.

Eski Yunan şairler şiirlerini lyra (lir) eşliğinde söylerlermiş. Şairler şiirlerini gönülden gelerek acıklı, heyecanlı ve duygusal okudukları için zamanla lirik şiir olarak adı konulmuş. Şiirde “aşk, sevgi, ölüm, ayrılık” gibi bireysel ve duygusal konular işlenir.
Haberin Devamı
Lirik Şiir Nedir?

Şairin ruhunda uyanan ve kabaran heyecanları içli bir dille anlatan duygu yüklü şiirlere lirik şiir deniliyor. Edebi türlerin en sanatsal, katışıksız ve yoğunu olarak dikkat çekiyor. Şiir, insanın duygularına, kalbine seslenip, iç dünyasını yansıtıyor.

Lirik şiirin konuları; aşk, sevgi, sevinç, hüzün, ölüm, ayrılık, özlem gibi duygulardır. İnsanlar arasındaki karşılıklı etkileşimleri ve ilişkilere değinmiyor. Sadece insanın iç dünyasına hitap ediyor.

Lirik Şiir Özellikleri Nelerdir?

1-Ayrılık, aşk, hasret, sevinç, hüzün gibi duygusal konuları ele alır. Ele alınan konular coşkulu, içten ve heyecanlı bir şekilde yansıtılır.

2-Eski Yunan edebiyatında kullanılan Lyra (lir) denilen sazdan ismini almıştır.

Haberin Devamı
3-Kişinin duygularına ve iç dünyasına hitap eder.

4-Avrupa’da “romantik” şiirle birlikte gelişim göstermiştir.

Örneklerle Lirik Şiir Konu Anlatımı

Lirik şiir, insanın yüreğine seslenen, duygulandıran, okunduğunda bir coşku oluşturan şiir türüdür. Yunan edebiyatında şairler coşkulu, heyecanlı ve hüzünlü şiirlerini Lyra (Lir) adı verilen çalgıyla seslendirdikleri için bu tür şiirlere lirik şiir denilmiştir.

Lirik şiirin belli bir düzeni ve kuralı bulunmuyor. Yani Türk edebiyatındaki gazel, rubai, terkib-i bendlerde olduğu gibi kafiye örgüleri, nazım birimleri ve ölçü sistemleri yoktur. Sadece duyguları serbest olarak yansıtmak için kullanılıyor.

Lirik şiir, Avrupa’da Romantizm akımıyla kendini hissettirmiş Türk edebiyatında ise koşuk, gazel ve koşmalarla kendini göstermiştir. Divan edebiyatında gazel, şarkı, mersiye ve murabba; halk edebiyatında da koşma, ağıt, türkü ve semaileri bu türe örnek olarak verilebilir. Karacaoğlan, Yunus Emre, Âşık Veysel, Faruk Nafiz, Necip Fazıl, Nazım Hikmet, Ahmet Haşim gibi şairler lirik şiirin önemli temsilcileridir.

Örnek; “Açılan bir gülsün sen yaprak yaprak,

Ben aşkımla bahar getirdim sana;

Tozlu yollarından geçtiğim uzak

İklimden şarkılar getirdim sana. Ahmet Muhip Dıranas” Şiirde aşk duygusuna yer verilmiş.



“Dağda dolaşırken yakma kandil
Fersiz gözlerimi dağlama gurbet.

Ne söylemez, akan suların dili

Sessizlik içinde çağlama gurbet. Necip Fazıl Kısakürek” bu şiirde de ayrılık duygusuna yer verilmiştir.


20-Dramatik Şiir: Oyunsal Tyatrovari

Dramatik şiir, şiirsel bir dille yazılmış ve topluluk önünde okunması veya canlandırılması amaçlanan bir şiir biçimidir. Dramatik şiir genellikle başka bir oyuncuya, seyirciye veya kişinin kendisine yüksek sesle düşünerek yaptığı uzun konuşmalar şeklindedir. Başka birine yönelik olduğunda, bu dramatik şiir biçimine dramatik monolog , yüksek sesle düşünüldüğünde ise monolog denir . Dramatik şiir genellikle vurgulu ve vurgusuz hecelerden oluşan ritmik bir kalıp olan ölçü düzenini kullanır. Bu, onu düzyazıdan ayırır ve yüksek sesle icra edilmeye veya şarkı olarak söylenmeye mükemmel bir şekilde uygundur.




Halk Şiiri
Halkın duygu ve düşüncelerini
Günlük yaşamını,
Aşkını,
Aşk acısını,
Sevinci yalın ve
doğrudan dile getiren
bir şiir türüdür.

Halk şiiri yapmak için
Bazı temel unsurları ve yöntemleri bilmek gerekir.

İşte adım adım rehber:

1-Konuyu seçmek
Halk şiirleri genellikle
Toplumun ortak duygularına ve
Deneyimlerine dayanır

Konular şunlar olabilir:

Aşk:
İlk görüşte aşk
Ayrılık
Kavuşma
Doğa
Dağlar deniz
Kuşlar
Bahar

TOPLUMSAL OLAYLAR:

Göç
savaş
Haksızlık
Dini ve tasavvufu konular
Allaha duyulan sevgi
Manevi yolculuk

İpucu:
Halk şiirin de konu çok derin veya
karmaşık olmamalı
Herkesin anlayabileceği bir konu olmalı.

2-Dil ve Üslup

Sade ve anlaşılır bir dil kullanın
Halk şiirin de süslü kelimeler yerine günlük konuşma dili
Tercih edilmelidir
-Tekrarlar ve nakaratlar kullanmak yaygındır
Bu şiiri daha kalıcı olur
Duyguyu doğrudan aktarın,
Mecazlar halk şiirinde sınırlıdır.

3-Kafiye ve ölçü
Halk şiirin de kafiye ve ritim önemlidir
Gece gündüz hep aklımda

Hece Ölçüsü:

-Genellikle 7’li veya 8’li hece ölçüsü kullanılır.
Örnek: 7’li hece ölçüsü 7’ hecelik dizeler
KAFİYE:
Genellikle
aa
bb
cc
Şeklinde basit kafiye dizeleri kullanılır

Örnek Bir Dize
Gözlerim de yaş, gönlüm de sancı(7) hece
Gel de gör beni, Yârim anla beni (8) hece

4-YAPI:
Dize bentlerden oluşur. Her bent genellikle 2-4 dizeden oluşur.
Nakarat özellik halk şarkıların da
veya türlü benzeri şiirlerde tekrar eden
bir mısra kullanılır.

Ah gönlüm, Sessiz yanarım

KOŞMA:
Temel Halk şiiri türleri:
Ve genellikle aşk ve doğa üzerine yazılır


-Mani:
kısa ve 4 dizelik genellikle
Aşk ve
Günlük yaşamla ilgili

TÜRKÜ:
Şiir ve müziğin birleşimi
Özellikle nakarat önemlidir

DESTAN:
Kahramanlık ve Tarihi olayları anlatır
daha uzun anlatıcıdır.

6-Örnek basit bir halk şiiri:
Baharda açar kır çiçekleri(a)
Gönlüm özler, sevdiğim günler(a)
Gel de gör beni, sessiz yanarım(b)
Ah gönlüm ah gönlüm sensiz yanarım(6)

Şiirler:
Ölçülerine
konularına
Yazılım biçimlerde ve edebi anlayışlara
göre farklı türlere ayrılır

İŞTE EN BİLİNEN ŞİİR ÇEŞİTLE:

Konularına göre şiir çeşitleri:

-Lirik şiir
-Aşk şiiri
-Sevgi şiiri
-Özlem şiiri
-Tabiat şiiri
gibi
Duygusal konuları işler(Divan edebiyatın da gazel)
Halk edebiyatın da KOŞMA örnektir.

EPİK ŞİİR:
-Kahramanlık
- savaş
-Destan konularını işler
(İlyada Oğuz Kaan Destanı , Genç Osman Destanı
Savaşta düşmanlıkta en iyi dost . Atatütk. Çörçul

Ey Muhammed!
Eğer sana kağıda yazılı bir kitap gönderseydik,
Onlarda elleriyle ona dokunsalardı
Yine de o inkar edenler. Bu apaçık büyüden başka bir şey değildir diyeceklerdi’
Enam: 7. Ayet

Düşene sevinme!
Zamanın sana Ne sakladığını bilemezsin. Hz. Ali

Bizim sizi boşuna yarattığımızı ve tekrar bizim huzurumuza döndürülüp hesap
Vermeyeceğinizi mi? Sandınız.(Muminin : 115)

Allah bütün sıkıntıda olanları: Es selam isminin mecellesiyle selamete çıkarsın

Ne kadar iyi olursan ol
Yanlış yerdeysen değersizsiniz
Ne kadar ibadet edersen et
Yüreğin de merhamet olmayanın akıbetin de cennet olamaz

Taktir senindir Ya Rabbi
Sen ki imkansızı mümkün kılarsın darda koyma bizleri
Şükredenlerden eyle bizi...

ŞAİR OLMAK ASLINDA BİR ÜNVAN KAZANMAK DEĞİL,
-Bir ruh hali,
-Bir bakış açısı ve
Geliştirmekle ilgilidir.

İSTERSEN SANA ADIM ADIM ANLATAYIM:

1-Okumak Ve Duyarlılık Kazanmak:

BÜYÜK ŞAİRLER:

-Aşık Veysel
-Yunus Emre
-Mevlana
-Karaca oğlan
-Nazım Hikmet
-Orhan Veli
-Cemal Süreyya
Okudukça farklı üslupları görüp kendi yolunu bulursun.

-Çevrene duyarlı ol
-Yağmur damlası
-Sokaktaki çocuk
-Bir bakış
Bir ayrılış...
Şair bunlarda anlam arar.

2-Dil İle Oynamak:
Kelimeleri sev onlarla oyun kur
-Eş anlamlı, zıt anlamlı
-Deyim
-Mecaz kullan

Bir cümleyi farklı şekillerde söylemeyi dene

3-Duyguları yazıya dök
-İçinde ki sevinç
-Hüzün
-Öfke
-Aşk...
-Bunları saklama yazıya dök

Günlük tutabilir,
Kısa dizeler halinde hislerini yazabilirsin

4-Teknikleri Öğrenmek
-Kafiye
-Redif
-Hece ölçüsü
-Aruz
-Serbest ölçü gibi konuları tanı
İlla kurallı olmak zorunda değilsin
Ama bilmek,
yazarken sana özgürlük verir

5-Deneme Ve Paylaşmak
-Çok yaz
-Çok boz
İlk şiirlerin kusurlu olacak bu normal
Zamanla kendi üslubun oturur
Not: Yazdıklarını sesli oku. Bazen bir şiir kulağa hoş gelmeyince kağıtta da eksik görünür.

6-Samimiyet:
Şiirde en önemli şey gerçekliktir
Yapmacık olursa okuyan anlar
İçten yazarsan basit bir dize bile yürekten vurur
(Yürekten vurdun beni)

ŞİİRLER:
-Ölçülerine
-Konularına
-Yazılış biçimlerine
Ve
-Edebi anlayışlara göre
farklı türlere ayrılır.

İŞTE EN BİLİNEN ŞİİR ÇEŞİTLERİ:

Konularına göre şiir çeşitleri:
Aşk
Sevgi
Özlem
Tabiat gibi duygusal konuları işler.

Destan:
-İlyada destanı
-Oğuz Kaan Destanı
-Genç Osman Destanı

PASTORAL ŞİİR:
-Doğa ve kır hayatını anlatır. Çoban ve doğa sevgisi ön planda dır.

SATİRİK ŞİİR:
-Toplumda ki aksaklıkları,
-Kişilerin kusurlarını,
-Alay ve eleştiriyle
dile getiren şiirdir.

DİDAKTİK ŞİİR:
-Öğüt verici öğretici
-Bilgi aktarıcı niteliktedir.

BİÇİMLERİNE GÖRE ŞİİR ÇEŞİTLERİ:
Gazel:
-Divan edebiyatında
-Aşk
-Güzellik gibi
konuları işler

KASİDE:
-Genellikle bir kişiyi ya da olayı övmek için yazılır

MESNEVİ:
Halk edebiyatının
kısa ve anonim şiir biçimidir.

SONE:
Terza-rima , balad:
Batı edebiyatı kaynaklı şiir biçimidir.

DİĞER ŞİİR TÜRLERİ:
-DAMATİK ŞİİR :
Tiyatro eserlerin de kullanılan şiir türü

YERGİ(Hiciv)
-Eleştiri amacıyla yazılır.

AĞIT:
-Ölüm
-Kayıp ve acı üzerine yazılır

ŞİİR ÇEŞİTLERİ TABLOSU:

TÜR-KONU ÖZELLİK
ÖRNEK:

LİRİK ŞİİR:
-Aşk
-Sevgi
Özlem
Tabiat
(Fuzuli-Su kasidesi)

EPİK ŞİİR:
-Savaş
-Kahramanlık
-Yiğitlik
Örnek(İstiklal marşı) M. Akif Ersoy

PASTORAL ŞİİR:
-Doğa
-Kır Hayatı
-Çobanlık
Örnek: Karaca Oğlan şiir

SATİRİK ŞİİR:
-Eleştiri
-Alay
Toplumsal kusurları şiirde
anlatır.
(Örnek, Nef’i Hicivleri)

DİDAKTİK ŞİİR:
-Öğretici
-Bilgi verici
-Ders niteliğin de
(Yusuf Has-Hacip, Kutadgu Bilig)

EPİK ŞİİR:
-Savaş
-Kahramanlık
-Yiğitlik
İstiklal Marşı Mehmet Akif Ersoy

PASTORAL ŞİİR:
-Doğa, kır hayatı
-Çobanlık
Karaca oğlan Şiirleri

SATİRİK ŞİİR:
-Eleştiri
-Alay
Toplumsal kusurlar(Nef’i Hicivleri)

DİDAKTİK ŞİİR:
-Öğretici
-Bilgi verici
-Ders niteliğinde(Yusuf Has-Hacib. Kutad gu Biliğ)

DRAMATİK ŞİİR:
-Tiyatro da duygu ve olayları sahneleme
NAMIK KEMAL: Vatan Yahut Silistire
Şiirsel diyaloğlar

AĞIT
Ölüm
kayıp
Acı(Seyit Battalgazi destanı)
AĞIT BÖLÜMLERİ:

Mani:
Halk arasında kısa,
anonim(Sevda Nedir Bilmezdim, gözlerin öğretti)

KOŞMA:
Halk Edebiyatında
-Aşk
-Tabiat
-Kahramanlık
(Karaca Oğlan Koşmaları)

GAZEL:
Divan edebiyatında aşk güzellik(Nedim’in Gazelleri)
-Kaside
-Övgü
-Din ve devlet büyükleri için yazılır(Nef’i Kasideler)

MESNEVİ:
Uzun hikayeler
Öğütler(Mevlana - Mesnevileri)

ŞİİRLERE GÖRE ÖRNEK MISRALAR:
Şiir Türleri ve Kısa Örnekler:

1-Lirik Şiir:(Duygusal şiir)

Gözlerin bir deniz,
İçim dalgalar,
Sensiz geçen ömrüm,
Yitik yıllar...

2-EPİK ŞİİR:(Kahramanlık şiiri)

"Yürüdü yiğitler dağlara aşarak
Vatan için canlar oldu bayrak..."

3-PASTORAL ŞİİR(Doğa Şiiri)
"Yeşil çimenlerde kuşlar öter
Çoban kavalıyla dağlar titrer..."

4-SATİRİK ŞİİR(Eleştiri Şiiri)

"Bilmez okuma söyler çok söz,
Bilgeliği sanır akıldan biz..."

5-DİDAKTİK ŞİİR:(Öğretici şiir, )
"İlimle yükselir her bir insan
Cehalet ise yıkar yurdu her an"

6-DRAMATİK ŞİİR:(Oyunsal Tiyatro vari)
"Perde açılır bir çığlık yükselir
Halkın yüreğinde ateşler delinir..."

7-AĞIT:
"Düştü torağa genç yiğidim,
Ardından ağlar dağ ile çiğdem..."

8-Mani
"Gül açar dağ ucunda
Bülbül öter tacınca
Sevda nedir bilmezdim
Saklıdır başkasında..."

9-KOŞMA
"Turnalar göç eder, katar katar,
Yar elden gidiyor, gönlüm yanar..."

10-GAZEL:
"Şarap gibi mest eden gözlerin de,
Aşk atesi yanar gönül közlerin de..."

11-KASİDE
"Sözüm senin için ey sultan-ı alem...
Adınla yücelir bu yüce alem...!

12-MESNEVİ
"Her beyitte ayrı bir yol açılır,
Hak yolunda gönüller barışılır..."
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

8 Heceli Örnek Şiirler

1-LİRİK ŞİİR:
Gözlerin bir pınardır,
Sevdam sana kanardır

2-EPİK ŞİİR:
Yiğit çıkar dağlara,
Al bayrağın uğruna

3-PASTORAL ŞİİR:
Çiçek açar kırda yaz
Kaval öter dağda saz

4-SATİRİK ŞİİR:
Bilir sanır cahiller
Her sözleri dedikler

5-DİDAKTİK ŞİİR:
İlim ile yükselir
Cehaletle çökülür

6-DRAMATİK ŞİİR:
Perde açar sahne de
Aşk yanar bir cane de

7-AĞIT:
Yar gitti dönmez geri
Gözlerim yaşlı seri

8-MANİ:
"Dalda uçar goncalar
Yar uzakta buncalar"

9-KOŞMA:
"Turna uçtu göklere
Yar gitti de ellere"

10-GAZEL:
"Aşk ateşi içim de
Yanar közüm biçim de"

11-KASİDE:
"Ey sultanım adını
Yüceltirim şanını"

12-MESNEVİ:
"Her beyitte ders olur
Gönüllere nur dolar"

KOŞMA, AĞIT, DESTAN GİBİ TÜRLERDE
EN ÇOK 11’li HECE KULLANILIR

İŞTE 11 HECELİ ŞİİRLER:

1-LİRİK ŞİİR:
"Gözlerin denizdir, içim dalgalar
Sevdanın yolunda yanar bu diyar"

2-EPİK ŞİİR:
"Yiğitler ölür de vatan kalırsa
Adları yazılır şanlı tarihe"

3-PASTORAL ŞİİR:
"Yeşiller içinden bir kuş öterken
Çoban da kavalı üfler denizden."

4-SATİRİK ŞİİR:
"Cahiller konuşur akıl bilmeden
Her sözü sanırlar hikmet görmeden"

5-DİDAKTİK ŞİİR:
"İlimle yükselir her bir insanoğlu
Cehalet yıkar da nice kervan o"

6-DRAMATİK ŞİİR:
"Perde açılınca feryat duyulur
Bir aşkın ateşi gönül oyulur"

7-AĞIT:
"Düştü yiğit yere dönmez geri hiç
Gözlerim yaş ile ıslanır gecem"

8-MANİ:
"Dalında gül açar, bülbül çağırır
Yar ben den uzakta gönlüm ağrır

9-KOŞMA:
"Turnalar göç eder uzak ellere
Hasretim düşer de yanar dillere"

10-GAZEL:
"Aşk ile tutuşur gönlüm her gece,
Hasretin yanar, düşer hece hece"

11-KASİDE:
Ey yüce sultanım adın şan olur,
Her daim dilim de nurun can olur"

12-MESNEVİ:
"Her beyit bir yolculuk açar önüne
Hakikat ışığı doğar gönlüne"

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

11’ Hece Ölçüsüyle 4 mısralık Şiir Örnekleri:

1-LİRİK ŞİİR:
"Gözlerim denizdir, içim dalgalar,
Sevdanın yolunda yanar bu diyar,
Sensiz geçen ömrüm dökülür bahar,
Her dem de gönlümde açılır yorar."

2-EPİK ŞİİR:
"Yiğitler ölür de vatan kalırsa,
Adları yazılır şanlı tarihe
Bayrağı düşürme iman olursa,
Şehitler ışıklar saçar her yöne.

3-PASTORAL ŞİİR:
Yeşiller için de kuşlar ötüşür
Çoban kavalıyla dağlar tutuşur
Dereler çağlarken seher yetişir
Baharda çiçekler sevgiye düşür

4-SATİRİK ŞİİR:
"Cahiller konuşur bilmez özünü
Hakkı gizleyerek satar sözünü
Dünya çıkar olmuş bütün gözünü
Akıllı sanırlar kendi izini"

5-DİDAKTİK ŞİİR:
"İlimle yükselir insan her daim
Cehalet yıkar da kalmaz bir payım
Bilgiyi arayan bulur hak sayım
Doğruluk yolunda vardır inayım"

6-DIRAMATİK ŞİİR:
"Perde açılınca feryat duyulur
Aşkla yanar gönül közler oyulur
Her sahne içinde hüzün kayılır
İnsanın yüreği korla soyulur"

7-AĞIT:
"Düştü yiğit yere dönmez geri hiç
Gözlerim yaş ile ıslanır gecem
Yolları beklerim görmez geri hiç
Dağlarda yankıdır seslenen için"

8-MANİ:
"Dalında gül açar, bülbül ötüşür
Sevda yüreğime korlar tutuşur
Yar benden uzakta hasret bitişir
Gözüm de yaş dolar gönül yumuşur"

9-KOŞMA:
"Turnalar göç eder uzak ellere
Hasretim düşlerde yanar dillere
Sevdamı yazdım ben beyaz kağıda
Götürün selamım giden ellere"

10-GAZEL:
"Aşk ile tutuşur gönlüm her gece
Sensizlik sarılır rüyama hece hece
Bir bakışın yeter ey yar bir nice
Sevdanla yanarım gönlüm gizlice"

11-KASİDE:
"Ey yüce sultanım adın şan olur,
Dilinde halkının bir destan olur
Seninle göklerde bayrak can bulur
Her daim gönüller senle nur olur"

12-MESNEVİ:
"Her beyit için de ders verir bize,
Hak yolunda açılır, nur dolar göze
Sevgiyle yürüyen kavuşur hakka
Gönüller birleşir rahmetin güze"

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

11’li Heceyle Yazılan Tam Bir Epik Türü Bir Şiir Yazalım:

"Dağları aşarak yürüdü erler,
Al bayrak uğruna can verdi serler
Göklerden seslenir şehidim yerle
Toprağa düşenler ölmedi yine"

"Yiğidin kılıcı ışıkla parlar
Kalbinde imanla düşmana saldır
Birleşir ordular zaferi alır
Şanlı bir destandır yazılan gene"

"titreten top sesleriyle
Millet uyanmıştır tek nefesiyle
İmanla yoğrulur her bir hecesiyle
Kurtulur vatanım zulmetten yine"

Bayrak dalgalanır gökler de hürce
Zafer yazılacak tarifçe güce
Yiğitler ölür de milletçe yüce
Adları kalacak dillerde yine

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

ŞİİRDE ÖLÇÜLER:

Türk Şiirinde 3 Temel ölçü vardır.
Hece Ölçüsü(Parmak ölçüsü)
Türk Halk Şiirin de
en çok kullanılan ölçüdür.

Her dize de hece sayısı eşit olur
Durak adı verilen bölmelere ayrılır

ÖRNEK: 4+4+3=11’li ölçü
Uyakla birlikte ahenk sağlar

8’li HECE:
Ankara da yağmur yağar
Cemal yâre selam salar
Yar sevince gönlüm bahar
Sensin tek sevdiğim aşkım
Cemal ÇELİK

ŞİİRDE KULLANILAN YAYGIN HECE KALIPLARI:

4+3=7
4+4=8
6+5=11
4+4+3=11

3-SERBEST ÖLÇÜ:

Belirli bir ölçüye bağlı değildir. Cumhuriyet dönemiyle birlikte yaygınlaşmıştır.
Şair duygularına göre
Dize uzunluğu belirler.
MODERN ŞİİRLERDE SIKÇA KULLANILIR:

ÖRNEK:

Gök yüzü mavi bir sessizlik,
Rüzgar saçlarında,
Yalnızlık kadar eski bir dost gibi:
7’li Hece Ölçüsü,

TÜRK HALK ŞİİRİNDE EN ÇOK KULLANILAN Ve EN KOLAY ÖĞRENİLEN ÖLÇÜLERDEN BİRİDİR:

Şimdi Adım Adım Öğrenelim:
7’li hece ölçüsünde her dize 7 heceden oluşur
Her dize de hece sayısı=7
Dize genellikle: 4+3 durakla bölünür

ÖRNEK:
Yar elinden bir tas su(4+3)
İçtim kana kana ben(4+3)
Sevdan düştü gönlüme(4+3)
Yanar nana yana ben(4+3)

UYAK KAFİYE VE AHENK
Genellikle 7’li hece ölçüsüyle yazılan şiirlerde dörtlükler olur.

KAFİYE DÜZENİ GENELDE
1-aaba
2-abab
Gibi olur

ÖRNEK:

Dağ başında yel eser(a)
Akar gözümden yaşlar(a)
Dertli gönül ağlarda(b)
Bilmez bunu yoldaşlar(a)

ALIŞTIRMA

Gün doğarken ufukta
Kuşlar öter dallarda
(Sen devam et)

1-Önce hecenin ne olduğunu bil
Hece:
Bir kelimedeki ağzın bir açılışta söylendiği ses birimidir.
Yani her sesli harf(a,e,ı,i,o,ö,u,ü)

Örnek:
"Gül" Bir hece
"Gü-zel" iki hece

Durakla böl
(4+3)
Gün Doğarken / ufukta
8’ Heceli Şiir Nedir?
Her dizede 8 hece ses bulunur.
Genel de 4+4 ya da 5+3 durakla okunur.

HALK ŞİİRİNDE ÇOK KULLANILIR

ÖRNEK:

Koşma,
Türkü,
Mani,
Kafiye düzeni genel de şu şekildedir
aaba(Mani tipi)
abab(Koşma tipi)

Her kelimenin hecesini sayarak dizeni kurarsın.
ÖRNEĞİN:
Gözlerim bir pınar suyu

Örnek Bir aşk temalı:

Gözlerinde kayboldum(8)
Yüreğine sarıldım(8)
Sensiz geçen her anım(8)
Bir ömüre darıldım(8)
Kafiye Düzeni: aaaa

ÖRNEK : 2
Dağlar sisle örtülür
Kuşlar sabah ötüşür
Gönlüm sana tutulur
Yollar sana çıkar
Kafiye düzeni: aaab

11’li Hece Halk Şiirlerin de Çok kullanılır.
ÖRNEK:

Koşma,
Semai,
Destan gibi türlerde görülür

11’li HECE KALIPLARI:

Genelde 11’li Hece
6+5 ya da 4+4+3 şeklin de bölünür.

ÖRNEK:

6+5
Gönlümde bir ateş yanar içimde
ÖRNEK:
4+4+3 Deli gönlüm / sevdalısın

UYAK’ta EN YAYGIN DÜZEN:

abab+cccb/dddb koşma tarzı
Yani ilk dörtlükte 2. ve 4. mısralar uyaklı olur.

ÖRNEK:
Baharda çiçekler açar
Sevdanla yürekler yanar
Turnalar ses verir sabah çağında
Umudum tükenmez gönül dağımda
aaba


4-ŞİİRDE KONU SEÇİMİ:

Her şiirin bir konusu vardır
-Aşk
-Doğa
-Vatan
-Özlem
-Yaşam ve Ölüm gibi

5-KENDİ ÖRNEĞİMİZ
(11’li ÖLÇÜYLE)

Gecenin koynunda bir yıldız düşer
Yüreğim yangındır gönlüm hep üşür
Sevdanın yolları yokuştur, taştır
Gözlerin ışıktır içime düşer
11’li hecedir
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

11’li ŞİİRİMİZİ YAZABİLİRİZ

ÖNCE ŞİİRİN KONUSUNU SEÇELİM:
-Aşk mı?
-Doğa mı?
-Vatan mı?
Başka bir şey mi?...

ŞARKI YAZMAYI ÖĞRENİYORSAN ADIM ADIM GİDELİM
Aşağıda temel bir şarkı yazma rehberi var. Sıfırdan kendi şarkını yazabilirsin:
1-Konu Seç. Ne Hakkında Yazacaksın
Önce şarkının konusunu belirle
-Aşk
-Özlem
-Kavuşma ve diğer...

TÜRKÜ YAZMAK
Adım Adım Anlatayım

Türkü Yazmak hem hikayeyi birleştirmektir
İşte Kolay Bir Anlatım:

1-TÜRKÜ NEDİR?
Türlü Halkın yaşadığı olayları,
-Aşkı
-Ayrılığı
-Doğayı
ve
Kahramanlığı anlatan halk ezgileridir.
Genellikle hece ölçüsüyle yazılır
7’li 8’li ve diğer...

2-TÜRKÜNÜN BÖLÜMLERİ

Bir Türkü Genel de Şu Bölümlerden Oluşur:

Bent yani kıta yada kafiye olarak adlandırılır.

AMAÇ:
Şiir:
Ahenkli
Kulağa hoş gelen bir hale getirmektir.

UYAK TÜRLERİ

-Yarım uyak
Tek ses benzerliği vardır.
Genellikle ünsüz harflerden yapılır.
ÖRNEK:
Gözlerim doldu
Yüreğim soldu

xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx

ŞARKI YAZMAK

1-Konu seç. Ne hakkında olacak
Önce Şarkının temasını belirle:
-Aşk
-Ayrılık
-Kavuşma...

Hayat
-umut
-Mücadele
-Başarı
TOPLUM
-Özgürlük
-Barış
-Adalet

EĞLENCE

-Dans
-Dostluk
-Mutluluk...

ÖRNEK:
Yanlızlık
"Yeniden başlamak" sana dönmek gibi

2-DUYGUYU BELİRLE
-Şarkının Ruhunu düşün
Hüzünlü mü?
Neşeli mi?
Romantik mi?
Aşk mı?
Bu kelimelerini ve ritmini belirler.

3-ARKI YAPISI YANİ BÖLÜMLERİ:
Çoğu şarkı bu biçimdedir
1.Kıta hikayeyi başlatır
2.Nakarat: Şarkının en vurucu kısmı
3.Kıta 2. hikayeyi devam ettirir
4.Nakarat : Yani tekrar edilir
5. Köprü: Farklı bir duygusal geçiş
6. Son nakarat

ÖRNEK YAPI:

-Kıta 1
-Nakarat
-Kıta 2
-Nakarat
Köprü
-Son Nakarat

4-UYAK RİTİM:

Şarkılar şiire benzer ama daha ritmik olmalıdır.
Son ses uyumları yani uyaklar kulağa hoş gelir
ÖRNEK:
Kalbim sana tutsak
Gözlerinde yaşamak
Adını her an anarım
Yine sensiz yanarım

5-NOT: Nakaratı unutma
Nakarat yani tekrar eden kısım,
Şarkının akılda kalan yeri olmalı
Kısa net ve duygulu yaz
"Sensiz olmaz sensiz"

TÜRKÜ YAZMAK:
Hem duyguyu,
Hem hikayeyi,
Birleştirmektir.

İŞTE KOLAY BİR ANLATIM

1-TÜRKÜ NEDİR?

Türkü Halkın yaşadığı olayları
-Aşkı,
-Ayrılığı,
-Doğayı
ve
Kahramanlığı anlatan halk ezgileridir.
Genellikle hece ölçüsüyle özellikle : 7"li 8" "11li ölçüyle yazılır

Türkünün Bölümleri:
Bir türkü genellikle şu bölümlerden oluşur

Bent yani kıta:
Olayın ya da duygunun anlatıldığı bölümdür
Nakarat: Bağlama
Her bentten sonra tekrar eden dizeler

ÖRNEĞİN:
"Ah bu gönül bu gönül"
Her bendin sonunda tekrar edebilir

3-Ölçü yani hece sayısı:
Türküler de en çok kullanılan ölçüler

7’li hece
Gözlerin bir içme su
İçtikçe kanmaz oldum

8’li hece
Kara tiren gecikir
Bel ki hiç gelmez olur

11’li hece
Dağlar ile taşlar ağlar rahmurda
Ben ağlamam gönlüm ağlar içimde(Önemli)

4-Uyak yani kafiye düzeni
aaab
cccb
abab
Şeklindedir

ÖRNEK:

Yarim gitti dönmedi
Gözlerim hiç gülmedi
Hasret beni öldürür
Gönlüm sensiz olmadı
aaba

5-KONU SEÇİMİ
Türküler genel de bu konuları işler
-Aşk:
"Sevdiğim gitti ben kaldım"
Ayrılık:
Gurbete giden yar
Doğa
Dağlar
Dereler
Yollar
Ölüm:
Kara toprağa girdi yarim
Yiğitler meydan da yatar

6-Yazarken şöyle başla:
1-Konu seç
2-Hikayeni düşün
Örneğin:
"Gurbet elde kalan bir aşk"

3-Hece ölçüsünü belirle
Örneğin: 8’li
4-Uyak düzenini kur
5-Nakarat belirle

ÖRNEK:
8’li heceyle
KONU: GURBET
Uyak: aaba

Gittiğimde dönmedi yârim
El oldun şimdi nazlımım
Hasretin dağlar gibidir
Ağlarım gurbet yazlımım

NAKARAT:
Ah gurbet, zalim gurbet
Aydın o minnet
ÖRNEK:
İstersen türkü yazalım

AŞK
AYRILIK
GURBET
DOĞA
KAHRAMANLIK
Yoksa başka bir şey mi olsun

Şiirde Uyak yani, dizelerin sonların da ses benzerliğiyle yapılan ahenktir
Şimdi Adım Adım Öğrenelim.

1-UYAK YANİ KAFİYE NEDİR?
Bir şiirde, dizelerin sonun da yer alır benzer sesler uyak ya da kafiye olarak amaç Şiiri ahenkli,
Kulağa hoş gelen bir hale getirmektir.

UYAK TÜRLERİ:

1-Yarım uyak:
Tek ses benzerliği var.
Genellikle ünsüz harflerle yapılı(h)

ÖRNEK:
Gözlerim doldu
Yüreğim soldu
Dolu
Soldu
LDU ortak ses, ama"d" harfi benzer yarım uyak

BAŞKA ÖRNEK:
Kız gelinmiş
Yüzü gülümmüş

"miş" sesi yarım uyak
2-TAM UYAK:

İki ses benzerliği vardır.
Hem ünlü hem ünsüz olabilir

ZENGİN UYAK:
3 harf benzerlik vardır.

CİNASLI UYAK
Aynı ses farklı anlam
Gül(çiçek)
Gül: Eylem
xxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxxx
İlahi yazmak, hem duygusal hem de manevi bir iştir.

Şimdi sana adım adım ilahi yazmayı öğreteyim

1-İlahi Nedir?
Allah sevgisi
Peygamber aşkı
Yaratılışın güzelliği veya insanın kulluğu gibi konuları anlatan dini şiirdir.
Genelde tasavvufi duygular taşır ve yakıcı içten bir sevgi dili kullanılır.

2-İlahinin Konusunu Seç
Önce hangi konuda yapmak istediğine karar ver
Allah sevgisi
Yaratana aşk
Peygamber sevgisi
Habibullah’a özlem
İnsanın tövbesi
Günahkar kulun yakarışı
Doğa ve yaratılış
(Dağlar, kuşlar, yıldızlar Allah’ı zikreder.)

ÖRNEK:
"Allaha duyulan sevgi" konusunu seçelim
3-İlahiler genellikle sade temiz türkçe
Dini terimler(Rahmet)
Nur
Secde
Aşkı
Hak
Tecelli
Gönül vs.
Çok kullanılır.
Kalpten gelen alçak gönüllü bir dil tercih edilir.

ÖRNEK:
Gönlüm seni arıyor, ey rahman olan Mevla’m
Sensiz bir an yaşayamam, rahmetinle kucakla

4-İlahiler genellikle : 7-8-11 hece ölçüsüyle yazılır.
Hece ölçüsü: Her mısrada ki hece sayısı aynı olmalı

ÖRNEK:
7’li Hece
Gönlüm sana yönelir
Aşkın ile yanarım
8’li Hece
Nurun düşer gönlüme
Senin ile dirilsem
11’li Hece
Her nefeste adın geçer dilim de
Sensiz geçen ömür neye yarar ki

5- UYAK YANİ KAFİYE:
İlahilerde genellikle yarım veya tam uyak kullanılır
ÖRNEK:
Aşkınla/taşkınla (Tam Uyak)
Canım/yanım(Yarım uyak)

6-NAKARAT:
Yani tekrarlanan dize
Bir çok ilahi de nakarat bulunur
Her kıtadan sonra tekrarlanan dize veya dizelere nakarat denir.

ÖRNEK:
NAKARAT:
"Ya Rabbi affet bizi, rahmetinle sar bizi"

7-KITA DÜZENİ:
Genelde 3-5 kıta olur
Her kıtada 4 dize bulunur
Her kıtanın sonunda aynı nakarat olabilir

ÖRNEK İLAHİ

Hasretinle Sar Beni(Başlık)

Gönlüm sana yönelir
Aşkın ile yanarım
Her gece secdedeyim,
Adın ile ağlarım

NAKARAT:
Ya Rabbi affet bizi
Rahmetinle sar bizi