Araştırma:Enver ÖZÇAĞLAYAN


TASAVVUF HAYATIMIZDA İLKLER (4)
Ahmet YESEVÎ

"Hikmetler"


"Hz. Peygamber’den dörtyüz yıl sonra zuhur edip ümmet oldum. Bir yaşımda
ruhlar bana nasip verdi. İki yaşımda; peygamberler gelip halimi gördü. Üç yaşımda Çil-ten (Kırklar) gelip halimi sordu. Dört yaşımda Hz. Peygamber bana hurma verdi; nice şaşkına yol gösterdim, yola girdi; Hz Hızır’la hemrah oldum. Beş yaşımda tâat kılıp gece gündüz zikirle meşgul oldum. Altı yaşımda halktan
uzaklaştım, her türlü dünyevi bağlardan kurtuldum, göğe yükselip meleklerden ders öğrendim. Yedi yaşımda Arslan Baba’yı bulup müridi oldum. Sekiz yaşımda sekiz yandan yol açıldı, hikmet söylemeye başladım, pîri mugan bana İlâhi aşk şarabından içirdi. Dokuz yaşımda henüz doğru yola girmemiştim, bu sebeple çöle kaçıp, insanlardan uzaklaştım. On yaşımda tam mânasıyla taat kılmadan hâceliğe başladım. Onbir yaşımda rahmet denizi dolup taştı,benliğimden sıyrılıp, geçici hevesleri terkettim. Oniki yaşımda İlâhi sırlara vâkıf oldum. Onüç yaşımda tekrar nefs yoluna girdim. Ondört yaşımda tekebbürü terkederek mahviyet gösterdim. Onbeş taşımda hûri ve gılman bana tâzim kıldı. Onaltı yaşımda ruhlar bana nasip verdi. Onyedi yaşımda Türkistan’da bulundum.Onsekiz yaşımda Çil-ten ile şarap içip, zikre koyuldum.Hak nasip etti, mânâda Cennet’i gezip, Hz. Peygamber’in cemâlini gördüm. Ondokuz yaşımda bana yetmiş makam zâhir oldu, zikirde içim, dışım temizlendi, nereye varsam Hızır Babam bana yoldaş oldu. Yirmi yaşımda birçok makamlar aşıp, pîr hizmetini tamamaladım ve Hakka yakîn oldum."
Ahmet Yesevî’nin tasavvufta kemâl seyri altmış üç yaşına kadar sürmektedir. Altmışüç yaşına geldiğinde de "Hak’tan; Kul, yere gir! fermanı ulaştı, Hû şemşirini ele alarak nefsi parçaladım ve öldüm" düşüncesiyle öğrencilerine söyleyerek kendisine bir insanın sığabileceği ölçülerde bir çukur yaptırarıp, ömrünü o çokurda riyâzetle geçirdiği ve tamamladığı söylenir.
Yine Ahmet YESEVÎ’nin evlat ve nesil yönü de ısrarlı araştırmalar sonunda ancak Merhum Prof. Fuat Köprülü’nün araştırmalarına göre; İlk Mutasavvıflar kitabında ifade edildiği üzere, bâzı menkibelerde elde edilebilmiş; Ahmet YESEVÎ’nin İbrahim adında bir oğlu olmuşsa da babasından önce ölmüş, YESEVÎ soyu Gevher Şehnâz adında kızından yürümüştür. Türkistan, Mâveraünnehr ve diğer Ortaasya bölgelerinde olduğu gibi Anadolu’da da kendilerini Ahmet YESEVÎ’nin neslinden sayan pek çok müellif bulunmakta, bunlar arasnda Semerkandlı Şeyh Zekeriya, Üsküplü Şair Atâ ve Evliya Çelebi zikredilmektedir./Devam Edecek...