KİTAP TANITIRKEN VEYA ELEŞTİRİRKEN HANGİ KONULARA DİKKAT EDİLMELİDİR ?

KERİM ÖZBEKLER
GAZETECİ-YAZAR-ŞAİR-EDEBİYATÇI

Kitap tanıtımı veya eleştirisi bir eserin içeriğini, anlatım tarzını ve yazarın amacını değerlendirerek okuyucuya rehberlik etmeyi amaçlayan yazılı yorumlardır.

Edebiyat eleştirmenleri ve akademisyenler, kapsamlı bir kitap eleştirisi yaparken aşağıdaki soruların sorulmasının önemine dikkat çekmektedirler.

-Yazar ne anlatmak istiyor?
-Ana tema nedir?
-Yazar bu temayı başarılı bir şekilde aktarabiliyor mu?
-Kitabın hedef kitlesi kim?
-Bu eser hangi yaş grubuna, ilgi alanına veya toplumsal kesime hitap ediyor?
-Anlatım dili ve üslup nasıl?
-Dil akıcı mı?
-Anlatım sade mi, yoksa karmaşık mı?
-Kurguda tutarlılık var mı?
-Olaylar mantıklı bir sırayla mı ilerliyor?
-Karakterler gelişim gösteriyor mu?
-Kitap özgün mü?
-Benzer temalarda yazılmış diğer eserlerden farkı ne?
-Yazarın bakış açısı nedir?
-Olaylara kimin gözünden bakılıyor?
-Bu bakış açısı metni nasıl etkiliyor?
-Kitap ne tür duygular uyandırıyor?
-Heyecan, merak, empati gibi duygular eserde ne düzeyde hissediliyor?
-Edebi değeri var mı?
-Kitap sadece popüler mi, yoksa sanatsal açıdan da güçlü mü?

Gerçi bir eseri tanıtırken bu kadar açıklamayı yapmak bazen çok uzun bir yazıyı da gerektirir, ayrıca kitap tanıtan yazarın çok geniş bir vizyona sahip olmasını da gerektirir. Bugün bu konuların hepsini göz önüne alacak bir eleştirmeni bulmak imkansızdır, kitabın tirajını etkileyecek bir gazetede veya yayın organı bulmakta meseledir. Her kitap içinde bu kadar yazı yazılamaz, her gün 1 yazı yazılsa ve yayınlansa bir yılda bu 365 kitap eder ki bir eleştirmenin veya kitap tanıtımcısının bu kadar kitabı 365 günde okuması ve yazması da mümkün değildir. Gazete sütunları da bu tür yazılara gördüğüm kadarı ile haftada bir defa yer vermektedir, bence kitabı tanıtırken veya eleştirirken yazarın ne anlatmak istediği önemlidir. Okuyucu, kitap tanıtımı veya eleştirisinde bu konuyu göz önünde bulundurur. Bir de tanıtım ve eleştiriden ziyade kitabın okuyusunun birbirine tavsiyesi bana göre daha ön plandadır, ben bu güne kadar kitap tanıtıcısı veya eleştirmenin yazısına istinaden kitap alana çok rastlamadım ama kitabı tavsiye eden okuyucunun tavsiyesine değer veren çok kitapseverlerle karşılaştım.