Evet, Hz.Muhammed (s.a.v.)’in hayatına dikkat eden ve Sünnet-i Seniyyeyi bilen,kesin olarak anlar ki, edeb hayatının özüdür. Onun Sünnet-i Seniyyesini terk eden, edebi terk eder. ”Edepsiz,Allah’ın lütfundan mahrum kalır” kaidesiyle edepsizliğe düşer.

Bu duygu ile,mü’min işleyeceği bir hatanın kendisine Cenab-ı Hak’kın layık gördüğü şerefli mevkie yakışmayacağını düşünerek,bu istikametteki temayüllerine set çeker.Daima güzeli yapan ve güzeli arzulayan bir yaratıcının huzurunda,çirkin günahlara girmekten sıkılır ve utanır.Kendisinin,Cenab-ı Hak’kın güzel isimlerini aksettiren bir ayna olmak için yaratıldığını hiç akıldan çıkarmaz.

Hakperest insanlara düşen görev, ihlasla hareket edip, aralarında ihtilafa düşmemek ve birbirlerinin kusurlarını görmemek,ayıplarını örtmektir. Ve “Boş sözlerle, çirkin davranışlarla karşılaştıkları zaman, izzet ve şereflerini muhâfaza ederek oradan geçip giderler” (Furkan,72) ayetini örnek alarak, Kur’an-ın terbiyesi ile edeplenmeleridir.

Bediüzzaman Hazretleri de,mimsiz medeniyetin kadınların izzet ve şereflerini ayaklar altına alıp,onları yuvalarından çıkardığını, haya perdelerini de yırtıp,bütün insanlığı yoldan çıkarma gayreti içine girdiklerini,bunun neticesi olarak da aile hayatı zehirlenip,hürmet ve muhabbetin de kalktığını bildirmiştir. Bu hayasızlıktan ve kadınların bu zilletten kurtuluşunun reçetesini Kur’an-ın yazdığını belirterek,insanlığın Allah’ın merhametine ve İslam’ın şefkatli kollarına kendilerini teslim ederek ancak kurtulabileceklerini ifade etmiştir.

Şu da unutulmamalıdır ki, Kur’andan, Allah’tan utanmayan kişiler,kuldan hiç utanmazlar. İnsan ile günahlar arasında set olan hayanın ortadan kalkmasıyla insanı durdurabilecek başka bir mani kalmaz.Haya duygusundan mahrum insanlar kötülükleri çok rahat işlerler.Sevgili Peygamberimiz Aleyhisselatü Vesselam: "Utanmazsan dilediğini yap." (Buhari,a.g.e.,Edep,78) buyurarak,hayanın çirkinliklere nasıl set oluşturduğunu gayet güzel bir şekilde dile getirmişlerdir.

Bu bakımdan haya,insanı kötülüklerden uzaklaştıran değerli bir koruma vasıtasıdır.Ayrıca haya insanları hayvanlardan ayıran özelliklerden bulunmamaktadır.Utanma duygusunu kaybeden insan da bir nevi hayvana benzer ve güzel meziyetlerini kaybetmiş olur.

Ayrıca şu noktayada dikkat edilmesi gerekmektedir.Haya sahibi olacağım diye utanılmaması gereken yerlerde de utanmak doğru bir hareket değildir. Mesela:"Hiç bir insan utanma bahanesiyle ilmi, öğrenmeyi terketmemelidir. Çünkü cahillik her zaman çirkin,ilim ise iyi bir haslettir.

Öyleyse bizlere düşen vazife,bu güzel haslete sahip olmak ve onu yerli yerinde kullanmaktır.

Ahmet TULGANER