Kiracı kiralayan meselesi hiç bitmez. Aralarındaki sorun kolay kolay çözülmez. Kiracı kirayı artırmak istemez ev sahibi aza kanaat etmez. Ve fakat kiracı evi kolay kolay boşaltmaz. Bu duruma kiralayanın yani mülk sahibinin rızası olmaz. Hakeme başvurulur. Olmadı hukukun yolu tutulur.
……………………

Her ikisinin de haklı olduğu yönler vardır bu hususta. Mülk sahibi güçlükle bir ev edinmiştir kiraya vermek durumunda kalmıştır. Aldığı kirayla kendisi ya kira ödüyordur ya da geçimine katkı sağlasın diye kullanıyordur. Evi gün gün yıpranıyor, oturuldukça eskiyor, değer kaybediyordur. O nedenle evi maliyetinin yirmi yıllık getirisine denk gelir getirir bir rakamla kiraya vermek istiyordur.
…………………..

Kiracı haklıdır niçin denilirse, taşınmak kolay değildir. Ev arayıp bulmak, uygun rakamla tutmak, göçüp yerleşmek, hem maliyetli hem zaman alıcı ve yorucudur. Memnuniyet ve karşılıklı rıza olduğu sürece ne kiralayan ev boşaltılsın ister ne de kiracı tahliye etmek ister. Çünkü bu her ikisi için de maliyetli külfetli ve zahmetlidir.
…………………..

Kiracı bulunduğu mahalleye, siteye, konu komşuya alışmıştır; kendi işine, çocukları okuluna gider olmuştur. Eşi eğer çalışmıyorsa site sakinleriyle eş dost olmuş kaynaşmıştır. Bundan sonra muhit değiştirme kiracı için ciddi mesele ve külfet oluşturmuştur. Bir nevi bulunduğu yer yaşam alanıdır kiracın, habitatıdır.
…………………

Gelelim meselenin özüne esasına. Hemen her şey pahalandı fiyatlar uçtu gitti ya, enflasyon yüzde yetmiş küsur ancak ev fiyatları en az üçe dörde katlamış durumda ya. Doğal olarak işin özünü oluşturan ve bir kıstas olarak kabul edilen rakam yani yirmi biraz düşürelim yirmi beş yıllık kira getirisi evin değeridir düşüncesi burada da işlerliğini sürdürmektedir. Diyelim ev mülkiyet değeri birden beşe çıkarsa doğal olarak kira getirisi de beşe katlamalıdır diye düşünülür. Yani bin lirayken beş bin olmalıdır denilir.
………………….

Tüm bunlar doğrudur ama kiracının biri beşe katlayacak düzeyde geliri artmamıştır bu sürede. Gelirinin tamamını kiraya verse de belki yine karşılayamayacaktır. Direnmenin nedeni budur. Kiracı için kıstas ise gelirinin dörtte birini kiraya verirse yaşamını sürdürebilir. Bu oran üçte bire düşerse zorlanır, beşte bire çıkarsa rahatlar düşüncesidir.
…………………

Tüm bunları geçelim yönetim TÜFE yi bile geriye çekti yıllık ortalama enflasyon dedi ödemeler için. Sonra bunu da fazla buldu yüzde yirmi beş diyerek yasalaştırdı kira artışını. Şimdi ise ister istemez kiracı ev sahibi gerginliği başladı. Ev sahibinden olduğundan çok fazla fedakarlık istendi. Kiracıya sıkı dur ben arkandayım denildi. Belki muhalefet engeli olur diye düşünüldü ama taktik tutmadı. Muhalefet bu konularda şerbetlenmiş olmalı ki hiç o topa girmedi.
…………………

Tüm bunlara paralel olarak yönetim uzlaştırma komisyonu kurma çabası içerisinde şimdi. Oysa kolayı var bunun. Gelirleri kira artış oranları nispetinde artırırsan sorun kendiliğinden çözülür veya demire çimentoya kuma, ahşaba bilumum inşaat malzemesine fiyat artışı gelmez, her şey yerinde ve sabit kalır, inşaat maliyetleri artmaz ise zaten doğal olarak böyle bir sorun hiç olmaz.


Kemal SEYFİ
15.06.2022