Laiklik ve laisizm kavramları bu güne kadar aynı algılayageldiğimiz fakat anlayışları arasında tarihsel ve sosyolojik farklar göremediğimiz kavramlar olmuştur. Fakat temelde bu iki kavram anlayış ve uygulayışta birbirlerine tamamen yabancı iki kavramdır.

Laiklik temelde hukukun üstünlüğüne dayanan, demokratik değerleri benimseyen, çoğulculuğa, fikir özgürlüğüne, din ve vicdan hürriyetine vurgu yapan bir fikir olarak ortaya çıkmıştır. Avrupa da, kilisenin her alana sirayet etmesiyle oluşan totaliter anlayışa karsı sunulmuş muhalif fikirsel bir olgu olarak konumlanmıştır. O gün baskıcı ve güç sahibi anlayışa karsı, demokratik ve güç paylaşımı ilkesine dayalı sistemi savunan laiklik/laisite kavramı Avrupa’nın devletsel anlayışta dini değerleri terk etmesiyle beraber devlet tarafından korunup, uygulanan bir fikir olmuştur. bugün Avrupa’nın çoğu yerinde uygulanan laiklik din ve vicdan hürriyetlerini güvence altına alan bir koruyucudur. Dinin tahakkümüne karsı çıkarılmış laiklik fikri özgürlükçü bir temelle bugün dini korumak ve diğer inançlara sahip çıkmak gibi bir görevi de üstlenmiştir.

Laiszm ise kavramsal olarak pozitivist tabanlı bir görüştür. Laisizm kavramının mahiyeti için Karl Marx’ın ’’din insanlığın tarihsel serüveninde mistifikasyonlardan ibarettir.’’ seklindeki sözleri laisizm in dayandığı pozitivist felsefenin dine bakısını ortaya koyar.

Ayrıca yine Auguste Comte’a göre din denilen olgu, bilim ve teknolojinin gelişmesi ile, Comte’un ünlü ’üç hal’ kanununun ve determinist (zorunlu) yasaların bir gereği olarak kendiliğinden ortadan kalkacaktır.

Laisizmin benimsediği pozitivist temelin laisizm anlayışı, bizim anladığımız şekilde bir din ve vicdan özgürlüğünü değil aksine yaşamsal bir sekülerizmi ifade eder.


Kemal GÜl
09.02.2022