MUSA.
Musa,[not 1] Hristiyanlık, İslam, ve Bahá’ílik gibi İbrahimî dinlerde önemli bir peygamber, Yahudilikte ise en büyük peygamber[2][3] kabul edilen İbrani din büyüğüdür. Yakup’un on iki oğlundan biri olan Levi’nin soyundan gelir. Tanah’daki anlatıma göre İsrailoğullarının önderi ve kanun koyucusu olmuş Musa, Tanah’ın ilk beş kitabının birleşimi olan Tevrat’ın ’gökten indiricisi’ olarak atfedilir.
Rabbânî Yahudilik Musa’nın MÖ 1391–1271 aralığında yaşadığını, tarihçi Hieronymus MÖ 1592, James Ussher [en] ise MÖ 1571 aralığında yaşadığını iddia etmektedir.[4][not 2] Bilim dünyasının ortak fikir birliği Musa benzeri bir figürün yaşamış olma olasılığı göz önünde bulundururken, daha çok efsanevi bir figür olduğu yönündedir.[5][6][7][8] Mısır’dan Çıkış Kitabı’na göre Musa, halkının, yani köleleştirilmiş bir azınlık halk olan İsrailoğullarının nüfuslarının arttığı ve bu nedenle Firavun’un, İsrailoğlullarının Mısır’ın düşmanları ile iş birliği kuracağı endişesini duyduğu bir dönemde doğdu.[9] Firavun, İsrailoğullarının nüfusunu azaltmak için tüm yeni doğan İbrani erkek çocuklarının öldürülmesini emrettiğinde, Musa’nın annesi Yohebed onu gizlice sakladı.
Firavun’un kızı Bithia [en]’nın, Nil Nehri’nin yakınlarında bulunurken bebek olan Musa’yı bulması ve onu büyütmek istemesiyle Musa, firavun kraliyet ailesiyle birlikte büyüdü. Birgün, Mısırlı bir köle efendisinin bir İbrani’yi dövdüğünü gördü ve yetkilerini kullanarak köle efendisini öldürttü. Halkının bu denli kötü muamele görmesi Musa’yı, halkı ile birlikte Kızıldeniz’den Midian’a kaçmaya iteledi. Orada, Horeb Dağı [en]’ında, yanan bir çalı içerisinden çıkan Rab’bin Meleği [en] ile karşılaştı ve onunla konuştu.[10]
Yahveh, İsrailoğulları ile Firavun arasında barış yapmak için Musa’yı Mısır’a geri gönderdi. Lisanı daha düzgün olduğunu ve kendisini doğrulamasını sağlaması için[11] Yahveh, Musa’nın ağabeyi Harun’nun da Musa’ya eşlik etmesini emretti.[12] On Bela’dan sonra Musa halkını, İsrailoğullarının Mısır’dan Çıktıkları [en] yerin ötesine götürdü. Ardından Musa’nın On Emir’i aldığı Sina Dağı’na yerleştiler. Yaklaşık 40 yıl bu topraklarda yaşadıktan sonra Musa, Nebo Dağı’nda, Vaatedilmiş Topraklar üzerinde yaşamını yitirdi.