Bu yıl yağışlar yeterli miktarda olmayınca mevcut su kaynaklarımızın bazıları ya tamamen kurudu ya da kuruma noktasına geldi. Çiftçimiz zor durumda, bazı köy ve kasabalarımızın içme suyu temininde zorlandığı konusunda basında haberler çıkmakta. Su kaynaklarımızın bu duruma gelmesi sadece yağışların azalması ve küresel ısınma sorununa mı bağlı? Yoksa farkında olmadan sularımızı çöpe mi döküyoruz? Bununla ilgili Su Politikaları Derneği’nin 19.07.2020 tarihli “Çöpe Giden Ekmek ve Gıdanın Su Ayak İzi” ön raporuna bir bakmamız lazım.
Rapor hazırlanırken, İstanbul Ticaret Borsası’nın (İTB) tamamı gıda sektöründe faaliyet gösteren on bine yakın üyesinin 2018 yılı çalışmaları incelenmiş. 14,5 milyon ton gıdadanın çöpe gittiği ve parasal değerinin yaklaşık 14,5 milyar dolara tekamül ettiği gözlemleniyor. Ekmek ve gıda israfıyla atılan sadece gıda değil, bununla birlikte çöpe atılan su miktarları tespit ediliyor.
İsrafla ilgili Türkiye İsrafı Önleme Vakfı’nın (TİSVA) hazırladığı rapora göre; bir yılda milli gelirin yüzde 15’ine denk gelen yaklaşık 555 milyar liralık kaynağı israf ediyoruz. Gıda alanında Türkiye’de israf edilen miktarın 26 milyon ton olduğuna işaret edilirken; bunun 125 milyar liraya karşılık geldiği belirtiliyor.
Ayrıca, Türkiye’de bir yılda yetişen 49 milyon ton meyve ve sebzenin yüzde 25-40’lık kısmının kaybolduğu veya israf edildiğine dikkat çekilirken en iyimser hesapla bunun 25 milyar lira değerinde olduğu vurgulanıyor.
Günde 6 Milyon Ekmek…
Raporda ekmek israfına ayrıca dikkat çekiliyor. 2018 yılında ülkemizde 300 gram üzerinden günde yaklaşık 85 milyon ekmek üretilmiş, tüketim ise 79 milyon civarında gerçekleşmiş. Geriye kalan 6 milyon ekmeğin günlük çöpe gittiği ifade edilmiş. Bu oran üretilen ekmeğin yüzde 7’sine denk gelmektedir.
Raporun sonuç ve değerlendirilmesi :
Ülkemizde bir yılda sadece ekmek israfı ile kaybettiğimiz su miktarı; İstanbul’un bir yılda kullandığı ortalama suya eşittir (1 milyar m3). Bir yılda tükettiğimiz pilav ve makarnanın sadece %5-10’nun çöpe gittiğini varsayarsak, bu durumda Ankara’ya bir yılda sağlanan içme ve kullanma suyunun %55’nin çöpe gittiği ortaya çıkmaktadır.
Elde edilen verilerle yapılan tahmini bir hesap, tarımsal suda kullanılan mavi ve yeşil su izlerinin yaklaşık dörtte birinin (26,6 milyar m3), bir yıllık gıda kayıp ve israfı ile çöpe gittiğini ortaya koymuştur.
Türkiye’nin su kaynakları; iklim değişikliği, hızlı nüfus artışı ve kirlenme gibi baskılar altındadır. Su kaynaklarımız gıdadan sanayi ve enerjiye kadar her türlü üretimde kulanılmaktadır. Bu durumda suyu sadece içme kullanma ve su kaynağı olarak değil üretilen birçok ürünün temel girdisi olarak düşünmek zorundayız. Bu ürünleri hem üretirken hem de kullanırken yapacağımız tasarruflar; stratejik su kaynaklarımız da daha verimli ve tasarrufulu kullanma anlamına gelecektir. Unutmayalım ki; çöpe giden her gıda bir yudum suyumuzun daha eksilmesi demek…


Fevzi GÜLTUNA


Dipnot:
.Yeşil Su Ayak İzi: Bir ürün yetişirken yağmur suyu kaynaklı kullanılan su miktarı (Bitki terlemesi dahil)
.Mavi Su Ayak İzi: Bir ürünün yetişmesi için kullanılan yüzey veya yeraltı suyu miktarı toplamı.(Bitki terlemesi dahil)


Kaynak:Su Politikaları Derneği 19.07.2020 tarihli Çöpe Giden Ekmek ve Gıdanın Su Ayak İzi Ön Raporu.