Fransız filiozof Destutt de Tracy’inin ilk kez teleffuz ettiği ve eserinde kullandığı ideoloji sözcüğünün karşılığı bir fikir, düşünce, akım, yönelim, inanç, öğreti gibi mevzulara ilişkindir. İdeolojileri kişiler ortaya korlar. Her ideolojinin bir öncüsü, fikir babası vardır. Önce kendisi inanır, sonra başkalarını inandırmaya çalışır. İdeolojiler siyasal, sosyal, toplumsal ve felsefi boyutlu olurlar. İdeologlarca benimsenir, taraftar bulur ve zamanla güce dönüşür. Kitlesel özellik arz eder hale gelir.
...

İzmlerle ifade edilen akımların güçlü olduğu, zayıf olduğu dönemler vardır. Gücü veya güçten düşmeyi etkileyen hususlar vardır. Süreci uzun olan, kısa olanları vardır. İki üç bin yıl yaşayan öğreti olabildiği gibi saman alevi gibi parlayıp sönen belki belki şartlardan kaynaklanan nedenlerle kısa ömürlü olanlar vardır.
...

İdeolojiler sürükleyicidir yalnız. Bugün için olmasa da yarın için kabul görücüdür. Sizi baştan çıkarıcıdır. Adeta efsunlanırsınız, tapar hale gelirsiniz. İnsan bir sel misali kapılır gider bir akıma. Sonunu düşünmeden, ne olurum demeden. Cezbeden bir şey vardır sizi. İsteseniz de durduramazsınız kendinizi. Büyük toplumsal olaylara, dalgalanmalara bakın hepsinde ideolojik taraf olma meselesi vardır.
...

Bunu hep yönetimsel mevzulara ilişkin olarak da düşünmeyin. Kimi çılgınlıklara bakın, gençlerin, kadınların bir akımın peşinden sürüklenişlerine. Yani bilinen şekliyle her zaman için Marksizm, Leninizm, Hinduizm, Kapitalizm, Faşizm, Feminizm olmaz sizde yer eden ideoloji. Bazen bir güncel meseleye de kapılıp gidebilirsiniz. Birilerinin arkasından sürüklenebilirsiniz. Yanıltıcı olan da bu olur genellikle. Geniş taraftarı olan ve kalıcı olan ideolojilerden kaçınmayın bitip tükenmezsiniz ancak münferit ve şahıs bazlı olana dikkat edin. O sizi bir girdaba da sürükleyebilir, dereden aşağı da yuvarlayabilir. Örnekleri çoktur bunların. Boğulacaksanız büyük denizde boğulun diye bir söz vardır ya; bilinenden, tanınandan, rüştünü ispat edenden çekinmeyin. Gidecekseniz de onun arkasından gidin.


Kemal GÜL
09.08.2021