Merkantilizm veya merkantalizm olarak ifade edilen düşünce günümüzde pek konuşulmasa da bir dönem dünyayı önemli ölçüde etkilemiş bir yapıdır. Onbeşinci yüzyıldan başlayarak onsekizinci yüzyıla kadar süregelmiş insanlığı ve ülkeleri tesiri altına almış ve kendisinden sonra başka sistemlere kapı aralamış bir yapıdır. Bugünün dünyasını iyi analiz etmek için merkantalizmin ne getirdiğini, ne götürdüğünü, dünyayı nasıl etkilediğini iyi bilmek gerekir.
...

Thomas Mun, Montaigne ve Jean Bodin gibi düşünce insanlarının arkasında olduğu sistem ülkenin zenginleşmesi için üretimden ziyade ticaretin egemen olması, mal birikimine gidilmesi, ulusun zenginleşmesi için her yolun mubah görülmesi temel düşüncesine dayalıdır. Bu nedenle bu yapı sömürmeye, köleleştirmeye, işgale ve egemenlik kurmaya dayalıdır. Kendi zenginliği için başkalarının fakirleşmesi, kendi insanının rahatlığı için diğerlerinin köleleşmesi gerekmektedir. Batı Avrupa’nın gelişimindeki temel unsur budur.
...

Rönenans ve reformlar sonrası bilimdeki gelişmeler, kıtaların keşfi, endüstri devriminin gerçekleşmesi, üretim araçlarındaki farklılıklar bu sistemin gelişmesine ve kökleşmesine neden olmuştur. Avrupa zenginleşirken, başka kıtalarda sömürgeler edinir koloniler kurarken bizler fakirleşmişizdir.
...

Bu düzen gerilerken başka sistemlerin ön aldığı, zenginleşmenin ulusaldan küresele yayıldığı, kapitalizme ve liberalizme evrildiği, başka başka izmlerin insanlığı etkilediği bilinmektedir.
Günümüzde merkantalizm düşünce yapısı unutulmuş, kapitalizm ve neoliberalizmin etkileri ise devam etmektedir. Fakirin daha fakir, zenginin daha zengin olduğu meselesi bu sistemlerin varlığının ve egemenliğinin temel sonucudur.


Kemal GÜL
08.08.2021