SEFALAMA
.
Susuzlu Seyit Süleyman’ın bir deyişidir "Sefalama". Peki kimdir Seyit Süleyman? Seyit Süleyman (1857-1900), Ankara’nın Çubuk ilçesine bağlı Susuz Köyündendir. Köyünde sade bir hayat yaşamış. Şiirlerini hayatının son yedi yılında söylemiştir. Ümmidir Seyit Süleyman. Okuma yazma bilmez. Şiirleri o yaşarken kayıt altına alınamamış ne yazık ki... Bize şiirleri derleme sonucu toplananlardır.
.
Rivayet edilir ki “Sefalama”, Seyit Süleyman’ın ilk deyişidir. Hacı Bektaş Velî evlatlarından Ahmet Cemalettin (Çelebi) Efendi evine geldiğinde söylemiştir Sefalama’yı. Ve bu sefalama ile dili açılır, bülbüle döner. Şimdi Sefalama’nın aslına bir göz atalım:
.
Sefa geldin dost bağının bülbülü
Merhaba sevdiğim hâne sizindir
Himmet et, açılsın edna(1)nın dili
Merhaba sevdiğim hâne sizindir
.
Şeriatta şu senindir, bu benim
Tarikatta(2) ne senin var, ne benim
Ermişsin hakikate yoktur gümanım
Merhaba sevdiğim hâne sizindir
.
Okuyup târikim görenim gelmiş
Şu garip halimden soranım gelmiş
Dört kitaptan dersim verenim gelmiş
Merhaba sevdiğim hâne sizindir
.
İçip de katre(3)den kananım gelmiş
Güfer(4)in meydana dökenim gelmiş
Perdesiz cihanı görenim gelmiş
Merhaba sevdiğim hâne sizindir
.
SEYİT SÜLEYMAN’ım yel nerden attı
Halis ustaz(5) imiş, gevherin sattı
Gökte ararken yerde elimden tuttu
Merhaba sevdiğim hâne sizindir
.
Hacı Taşan’dan dinledim Sefalama’yı. Hacı Taşan Keskinli’dir. Üç kıtasını söylemiş Hacı Usta. Ben de Hacı Taşan’ın söylediği biçimde yorumlamaya çalıştım.
Hacı Taşan’ın söylediği deyişe bakalım şimdi:
.
Sefa geldin dost bağının bülbülü
Merhaba sevdiğim hâne sizindir
Himmet et, açılsın ednanın dili
Merhaba sevdiğim hâne sizindir
.
Okuyup tarihten bilenim gelmiş
Şu garip gönlümü alanım gelmiş
Perdesiz cihana bakanım gelmiş
Merhaba sevdiğim hâne sizindir
.
SEYİT SÜLEYMAN’ım yel nerden attı
Halis ustaz olan mataın(6)sattı
Gökte ararken yerde elime geçti
Merhaba sevdiğim hâne sizindir
.
.
Asıl metnin ilk kıtasında “Himmet et” cümleciği, Hacı Taşan yorumunda “İmdat et” olmuş. Hacı Taşan ikinci dörtlükte tarihten bilenden bahsediyor. Halbuki “Okuyup tarikim görenim gelmiş” diyor Seyit Süleyman. Tarik, yol demektir. Hacı Taşan’da tarik, tarih olmuş. Aynı kıtanın üçüncü dizesi asıl metinde “Dört kitaptan dersim verenim gelmiş”. Bu dize Hacı Taşan yorumunda “Perdesiz cihana bakanım gelmiş” e dönüşmüş. Asıl metnin son kıtasında ikinci dize “Halis ustaz imiş gevherin sattı”. Bu dize Hacı Taşan yorumunda “Halis ustaz olan mataın sattı” olmuş. Yine aynı kıtada asıl metinde “elimden tuttu” cümlesi Hacı Taşan’da “elime geçti” diye terennüm edilmiş.
.
Bu değişimler metinlerde bir farklı anlaşılmaya kapı aralamıyor. Yakışmış yani. Elde yazılı metin bulunmayınca ağızdan ağıza, kulaktan kulağa söylenegelirken böylesi durumlar oluyor dostlarım. Bunu doğal karşılamak lazım.
.
Ruhları şâd olsun Seyit Süleyman’la Hacı Taşan’ın.
…….
(1)Bende, cahil, hakir
(2)Yol, tarik
(3)Damla
(4)Gevher,mücevher
(5)Üstad, usta
(6)Mal, meta