DEPREM NEDİR?
Yeryüzünde meydana gelen ani ve kısa süreli yer sarsıntısına deprem denir. Depremler oluş nedenlerine göre başlıca üç gruba ayrılır:
Deprem Çeşitleri ve Özellikleri:
Volkanik Depremler: Etkin volkanların faaliyete geçtiği alanlarda görülür. Etki alanları oldukça sınırlıdır.
Çöküntü Depremleri:
Çözünebilen kayaçların bulunduğu yerlerde yer altındaki doğal mağara ve tünel gibi boş-lukarın tavanlarının çökmesiyle oluşan sarsıntılardır. Bu tür depremler genellikle karstik alanlarda görülür. Hissedilme alanları dar ve enerjileri azdır. Akdeniz Bölgesi’nde yaygındır.




Tektonik Depremler:
Etki alanları en geniş olan depremlerdir. Yeryüzünde görülen depremlerin %90’ı bu gruba girer. Levhaların hareketine bağlı olarak yer kabuğunun derinliklerinde meydana gelen basınçlar ve gerilimler sonucunda oluşur. Tektonik depremler çoğunlukla levhaların sınırlarında meydana gelir. Bu tür depremler büyük can ve mal kaybına yol açar.
Depremler belli merkezlerde meydana gelir ve deprem dalgalan adeta suya atılan taşın oluşturduğu dalgalar gibi merkezden çevreye doğru yayılır. Deprem dalgalarının aynı şiddette olduğu noktaların birleştirilmesi ile eş deprem eğrisi (izoseist) elde edilir. Yer kabuğunun derinliklerinde, deprem enerjisinin ortaya çıktığı odağa iç merkez (hîposantr), iç merkeze yeryüzündeki en yakın noktaya da dış merkez (episantr) denir.
Dış merkezin bulunduğu yer, depremden en şiddetli şekilde etkilenen sahadır. Buradan uzaklaştıkça depremin etkisi de azalır. İç merkez ile dış merkez arasındaki uzaklığa odak derinliği adı verilir. Odak derinliği ne kadar fazlaysa depremin yüzeyde hissedilen şiddeti o derece az olur.Depremin şiddeti ile büyüklüğünü ölçen çeşitli aletler vardır. Bunlardan Mercalli ölçeğinde depremler 1 ile 12 arasında ölçeklendirilmiştir. Bu ölçekle depremin şiddeti, insan, eşya ve yapılar üzerindeki etkileri ölçülür. Depremin aletsel bir ölçüsü olan büyüklüğü (magnitüd) Richter ölçeği ile tespit edilir. Richter ölçeği ile depremler 1 ile 9 arasında ölçeklendirilmiştir.
Yeryüzünde depremlerin iki belirgin kuşak boyunca yoğunlaştığı görülür. Bunlardan birincisi Alp-Himalaya deprem kuşağıdır. Bu kuşakta depremler en çok Akdeniz çevresinde görülmektedir. İkincisi ise Büyük Okyanus (Pasifik) çevresi deprem kuşağıdır.Alp,Himalayalar Deprem Kuşağı Antiller’den başlayarak Akdeniz çevresi, Alpler ve Hindistan’ın doğusuna kadar doğu-batı yönünde uzanan kuşaktır.
İspanya, Kuzey Afrika, Yunanistan, Cezayir, Türkiye, İran, Kafkasya, Hazar Denizi ve Himalaya hattı, Pamir-Baykal hattını kapsamaktadır. Dünya’da meydana gelen depremlerin %25’i burada oluşur.
Büyük Okyanus (Pasifik) Çevresi Deprem Kuşağı Bu kuşak içinde depremlerin en yaygın görüldüğü yerler; Şili, Peru, Meksika, ABD, Asya’nın doğusundaki Kamçatka, Çin, Japonya, Endonezya, Malezya ve Yeni Zelanda’dır. Dünyada meydana gelen depremlerin %68’i bu kuşakta görülmektedir.
Yeryüzünde deprem riski az olan yerler ise;
Kuzeybatı Avrupa
Kanada’nın kuzeydoğusu
Grönland,Güney Afrika ,Antartika
Asya’nın kuzeyi (Sibirya)’dır.