Özgün Söyleyişler

Çağımızda atom çekirdeğinden galaksilere kadar her varlık için kütüphaneler dolusu kitaplar yazılmıştır. Tıpkı bunun gibi insanların hissettiği her duygu binlerce kütüphaneyi dolduracak kadar çok sayıdaki şiirde ifade edilmiştir… Meselâ aşk üzerine söylenmemiş ne olabilir ki!..
Fakat yine de yeni ve Çok güzel aşk şiirleri yazılmaktadır ve insanlık var olduğu müddetçe yazılacaktır. Burada özgün ve gerçek şairlerin yaptığı yeni bir şey söylemek değil farklı bir tarzda söylemektir. Bir duyguyu, bir düşünceyi, bir olayı hiç kimsenin söylemediği tarzda ve güzel söylerseniz özgün olursunuz.

Asırlar önce yaşamış olan Gaybî Sunullah bir dörtlüğünde şöyle der:

Söz marifet tacıdır
Sanma gayrı tac ola
Taklid ile tok olan
Hakikatte ac ola

Mehmet Akif’in üslûbuyla, Çanakkale Şehitleri gibi bir şiir yazarsanız kötü bir taklitçi olursunuz. Yunus’un diliyle Allah, Peygamber sevgisinden bahsederseniz şair olamazsınız.

Necip Fazıl şairi arıya, şiiri bala benzetir. Şair bin çiçeğe konup her çiçekten bal özü alır ve bir damla bal yapar. O bir damla balda konduğu her çiçeğin nefaseti, kokusu vardır ama hiçbirine benzemez. Bu nedenle arı çok farklı, başka canlıların yapamayacağı, özgün bir gıda maddesi çıkarır ortaya. Özgün şair de böyle olmalıdır. Binlerce şiir okuyup bir şiir yazmalıdır. Yazdığı şiirlerde okuduğu her şiirin etkisi olabilir ama hiçbirine de benzemez.

Şair bu yönüyle dilin sınırlarını zorlamalıdır. Adeta dilin içinden yeni bir dil yaratmalıdır. Faruk Nafiz bir şiirinde şöyle diyor:

Toprağın gölgesi vurmuşken aya
Sildi bir hızla bu kartal kanadı.

Şiirin tamamını okumadan, şiir üzerinde kafa yormadan bu dizeleri anlamak mümkün değildir. Şair burada Ay tutulmasından bahsediyor. Güneş ile Ay arasına Dünya girince Dünya’nın gölgesi Ay’a vurur; kısaca Ay karanlıkta kalır. Böyle bir durumda Ay’daki gölgeyi bir kartal kanadı hızla silmiştir Faruk Nafiz’e göre… Bu durumda ister istemez bayrağımızdaki Ay aklımıza geliyor. Toprak ile kastedilen de Akif’in “Kimi Hindu, kimi yamyam, kimi bilmem ne belâ…” dediği gibi dünyanın değişik yörelerinden gelen istilâcı güçlerdir.

Toprağın gölgesi Ay’a vurmuştur, yani Ay-Yıldızlı bayrağımıza leke sürmüşler, gönderden indirmişler, yakmışlar, yırtmışlardır. Bu dizeler bize bunları ve daha başka şeyleri düşündürür. Meselâ hürriyetimizin, bağımsızlığımızın tehlikeye düşmesi gibi,..

Dizelerde bahsedilen kartal Atatürk’tür. Ay’daki gölgeyi bu kartal hızla silmiştir. Bu dize bize Kurtuluş Savaşının kısa sürede sonuçlandığını, Atatürk sayesinde şanlı bayrağımızın tekrar gönderlerde dalgalandığını hatırlatır. Kısaca şair bu dizelerde “Düşmanlar yurda saldırdı / Atatürk yurdu kurtardı” demektedir. Fakat böyle bir sözü herkes söyler. Böyle dizeleri alt alta getirmekle şair olunmaz.

Toprağın gölgesi vurmuşken aya / Sildi bir hızla bu kartal kanadı dizelerini ise şair söyler. İşte şiirde özgün söyleyiş böyle olur.

Erturan Elmas
Bursa-2008