Hitit yazılı metinleri göstermiştir ki;
Kuzeydeki Zalpa HİTİT DEVLETİNİN KURULUŞ DÖNEMİNDEN BAŞLAMAK ÜZERE,Eski Krallık,Orta Krallık Dönemleri de dahil olmak kaydıyla;
(MÖ 1650-1400 yılları arası);bu büyük uygarlığın en müstesna bölgelerinden olduğu tartışmasız gerçeklerdendir....


Bazı metinlerde Zalpuwa-Zalpa ve Nerik yerleşimlerinin birlikte zikredildiği göze çerpmaktadır...
Bu da Zalpayı Nerik Kült alanının yakınlarında,Kızılırmak civarında denize yakın bir noktada aranması
gerekliliğini ortaya koymaktadır....


Büyük Krallık dönemine ait metinlerde Zalpuwa-Zalpa adları ile karşılaşılmadığı bilimsel bir gerçektir...Arnuwanda Döneminde meydana gelen Kaşka istilası sonucu bu kentin kesin olarak elden çıktığı,bütün sahil şeridinin bu acımasız kavme kaybedildiği anlaşılmaktadır..MÖ 1400 yıllarından sonra bu kent
hakkında Hitit metinlerinde yeni bilgiler bulunmamaktadır,olanlarda eskinin tekrarıdır..


İkiztepe Kazıları,Asur Metinleri ve Hitit Arşivlerinden çıkarılan ilmi tesbit şöyle ifade edilebilir...
Bunu dört başlıkta inceleyebiliriz.....

I.(MÖ 2350-1835) BU EVREDE ANADOLUDA HATTİLER yüksek bir medeniyet oluşturmuşlardır ve yirmiye yakın
yerleşkeden biri olan Zalpa Ülkesi ve merkezi Zalpa, en güçlü şehir devletlerinden biridir ve Kuzeyin en güçlü Krallığıdır...


II.(MÖ 1835-1750) Bu dönem Büyük Kral Uhna devridir ve tartışmasız Anadolunun en güçlü ülkesi Zalpuwa
ve Kralı Uhnadır...(Anitta Metni..) Çünkü Zalpa Ülkesi:

1.Karum gibi bir Ticaret Merkezine sahiptir...

2.Denizci Milletlerin ilgisini çekecek,Kızılırmağın içlerine kadar kullanılan bir doğal limanı bulunmaktadır..
Asur gibi zamanın en güçlü devletinin ürünlerinin ve kalayın,bununla beraber bölgedeki bakırın Tunç Çağını
yaşayan coğrafyanın duyduğu ihtiyaçla deniz aşırı ticarete uygunluk göstermektedir..

3.Zamanın en değerli hammaddesi ;zengin bakır ve gümüş madeni yataklarına sahiptir...

4.İkiztepe kazıları göstermiştir ki Zalpa Ülkesinde İlk Kalkolotik Çağdan beri(MÖ 4250) İLKÇAĞ SİLAH ÜRETİM ALTYAPISINA SAHİP BULUNMAKTADIR...

5.YİNE İKİZTEPEDE BULUNAN OBJELER ARASINDA AMELİYATLI KAFATASLARI,ZALPA ÜLKESİNDEKİ İLERİ TIP BİLGİSİNİN BİR İŞARETİDİR..

6.KRAL UHNA GÜÇLÜ KİŞİLİĞİ VE SİLAH ALT YAPISI İLE ANADOLU TARİHİNİN BU GÜN İÇİN BİLİNEN İLK EN
Büyük HÜKÜMDARIDIR...


III. (MÖ 1750-1660) BU GÜÇ KANEŞE KRAL ANİTTAYA GEÇMİŞ, HİTİT UYGARLIĞI KURULUNCA,HATTUŞA,
Bu Kralın BEDDUASINA RAĞMEN ANADOLUNUN MERKEZİ OLMUŞTUR...


IV.(MÖ 1650-1450) Zalpa Ülkesi Hitit uygarlığının da en önemli merkezi olmuş özellikle Velihat Prensler bu merkezde yetiştirilmişlerdir..Bölge MÖ 1400 lerde Kaşkaların hakimiyetine geçmiştir..


Peki Kimdir bu Yecüc-Mecüc Ahlaklı acımasız Kavim...Bunu da hep Hitit Metinlerinde buluyoruz...Bayramlarda
koyunları,Kült Merkezlerini yağmalayan...Din Adamlarını,Bahçevanları esir eden,hak-hukuk tanımaz bu ulus bütün sahil şeridinde hakimiyet kurmuş,Hitit Devletine kök söktürmüştür...Kadeş Savaşında hiç değilse bir veya bir kaç kabilesi,Hititlerin yanında Mısıra karşı savaşmış,başarıda sağlamış bu topluluk Anadolu Uygarlığının az bilinenlerindendir..Sanırım Zalpa Şehrinin bulunacak Arşivi,bu halkın bilinmeyenlerini de aydınlatacaktır...

Kanaatimdir ki Kuzeyde Zalpa gibi Stratejik bir Ülkeyi Kaşkalara kaptıran Hititler zaman içinde zayıflamışlar..
Bu zaptedilmez ulusun saldırıları bu kentte durdurulmayınca;iç ülkelere kadar ulaşan bu savaşçı kavim veya bunların bazı kabileleri,Hitit Medeniyetinin sonlanmasında önemli etkenlerden birini oluşturmuşlardır...

Zalpa Ülkesinin,Hatti DÖNEMİNDEN başlamak üzere,HİTİT DÖNEMİNDE DE Anadolunun en gelşmiş yerlerinden
biri olduğu mutlak gerçektir..Bu ülke,bu günün ağırlıklı Bafra ve havalisini kapsamaktadır...

Zalpadan Bafraya yolculuğumuzda;FRİGLERE,İYONLARA,PERSLERE ROMALILARA DOĞRU HIZLA AKIYORUZ...Onu da bir sonraki bölümde görelim...