Çan Eğrisi

Çan eğrisi denince ilk akla gelen Üniversitelerdeki not sistemi olsa da çan eğrisi üzerinde biraz çalışınca her alanda kullanılabilecek bir grafik olduğu görülür! Dağılım grafiği.

İnsan ömrünü 70 olarak ortalama alıp, 35 yaşı da tam orta merkezde olur. 0-25 aralığı verilerin toplanma dönemidir; 25-45 aralığı ise bu eğrinin en etkili alanı olur! 45-70 aralığı ise düşüş dönemi! İnsan bedeninin ve zekasının en verimli yaş aralığı olarak bu 25-45 aralığı, grafikte çanın ana gövdesi olarak gösterilebilir. 35 bu çanın zirvesi gibi görünür ama asıl verim buradan sonra başlar yani çan eğrisindeki iniş kısmında olur! İnsanın her bakımdan olgunlaşıp yetenek ve zekasının meyve vermesi orta noktadan sonrasında daha yoğundur! 35 yaşına kadar insan bilgi toplar, deneyim kazanır; Yükselme dönemidir. 35 sonrası ise düşüş başlar ama bu ağacın olgunlaşmış meyvelerini dökmesine benzer! Verimli dönemdir! Etkili bölüm ise 25-45 aralığı olarak grafikte görülür! Yani insanın en verimli dönemi aslında iniş dönemine rastlar! “Hamdım, piştim, yandım” aşamaları gibi. Çan eğrisindeki zirve maksimum fayda sağlar ama optimum fayda daha etkindir! Maksimum zirve 35 iken optimum fayda 40 sonrasına rastlar!

Bu çan eğrisini mevsimler için kullanırsak Güneş’in Dünyayı ısıtması dik olarak ışık yansıtmasıyla bağlantılı olarak bir çan eğrisi çizilir ise 21 Haziran dönencesi en zirvede olacak ama sıcaklar, dönenceden sonra yani iniş döneminde Ağustosta daha etkin olacak! Yani Güneş, Dünya’yı dik ışıklarla 21 Hazirana kadar ısıtırken yükselen değer vardı, sonrası düşen değer olarak grafikte görülecek ve sıcaklar yükselen değerler döneminden daha etkili olacak, düşerken! Kış dönemine dönüldüğü halde çan eğrisinin etkin kısmı olarak belirlenen dilimin en etkin kısmı iniş tarafı olacak. Yani çan eğrilerinin düşüş kısımlarındaki etki çoğalmasını anlamak için bu konuyu örnek veriyorum.

Bir imparatorluğun çan eğrisini çizersek; gelişme kısmı genişlemek ve zenginleşmek açısından önemli, verim açısından veya tarihe vurduğu damga açısından ise yine zirveden sonraki dönem daha fazla konuşulacaktır! Zirveden sonra başlıyor aslında fetihler ve tarihe bırakılan izler! Çünkü zirveye kadar güç ve zenginlik toplanıyordu, zirveden sonra o güç ve zenginlik kullanılmaya başlıyor ve bu da düşüş dönemine denk gelir! Tarihe “Muhteşem” olarak geçen isimler, aslında imparatorlukların bu gücü kullanarak çökmeye başladığı döneme denk gelir, çan eğrilerinde! Diktatörlerin de tarihe geçen işgal ve çılgınlıkları bu iniş dönemlerinde görünür çan eğrilerinde! Bu yaşlanan bir insanın ölmeden tüm heveslerini yapmak istemesine benzer! Sezar yazımda da bahsettiğim gibi; bu “Sezar” eksenindeki hükümdarlar hep düşerken en fazla etki etmiş. Firavunlar dahi en azgın dönemlerini düşüş dönemlerinde sergilemişler! Yani herkesin bir çan eğrisi var bir yükselme dönemi bir de düşüş dönemi var! Yükselme döneminde güç toplamak, para toplamak önemliyken iniş dönemlerinde bu güç ve paranın kullanılması daha önemlidir! Aldatıcı olanı şudur; hiçbir yükseliş ebedi değildir! Evrende bu anlamda hiç bir etki de ebedi olamaz! Bu çan eğrisi üzerinden anlatmak istediğim; fikirlerin ya da insanların yükselme dönemlerindeki birikimlerini düşüş döneminde harcamasını, kullanmasını anlamak! Yani bir fikir, zirveye ulaşmış ise asıl etki düşerken görülecektir! Tam etki anlaşıldığında zaten yeni bir devran da başlar! Bu tüm tarihsel süreçte çan eğrisi grafiğinde bu şekilde görülecektir!

Son tahlilde; Dünya’da şu an etkili olan tüm fikir akımları ve popüler kişiler, popüler kutsanmış değerler, etkili ideolojiler; dönüş, iniş yoluna girdiği için etkisi fazla görülüyor! Biriken tüm etki kullanılıp bittiğinde zaten doğal olarak ortadan kalkacak! Gelişmekte olan fikirlere ve yeni nesle yerini bırakacak! Bu aralıklar izafidir! Yani bazı toplumlarda daha hızlı, bazı toplumlarda daha yavaş bir seyir vardır ama çan eğrisinde durum, grafikte yine aynı aşamaları farklı değerlerde izlemek mümkündür! Yani eğriyi oluşturan, zaman ve etki değerleri farklı olsa da grafik, çizim aşamaları aynı olacak; yükseliş, zirve ve iniş.

Selametle,

Ahmet Bektaş